Steeds meer stress en burn-outs: is het tijd voor een nieuwe vaste rustdag?
1 februari 2024 · 07:00| Leestijd: 7 min
Update: 1 oktober 2024 · 15:35
In dit artikel aan het woord
"Een rustdag werkt niet in onze huidige samenleving. Een ander idee: zet collectief het internet uit."
"Ik raad iedereen zondagsrust aan, want je krijgt er enorm veel voor terug."
"Mensen hebben geen rustdag nodig, ze zijn creatief en kunnen goed zelf verzinnen hoe ze ontspannen."
"Er zit toch zo'n wijsheid in om een dag te stoppen."
"Ik ben tegen een vaste rustdag. Als jij behoefte hebt aan rust, pak je rust."
In het kort
'Opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats, wij hebben ongelofelijke haast.' Soms voelt het leven als dit liedje van Herman van Veen. We snakken naar meer rust en ontspanning. Is een nieuwe vaste rustdag de oplossing?
Wat denk jij?
Heb jij behoefte aan meer rust?
Aantal reacties: 0
We voelen ons steeds drukker
Misschien vind je je leven weleens te vol. Je bent niet de enige. Ruim de helft van de Nederlanders (54%) vindt zijn of haar leven weleens te druk. Meer dan een derde (36%) voelt zich minstens een dag in de week opgejaagd. En bijna 40% heeft het gevoel dat ze thuis of op het werk tekort schieten.
Wat voel je als je stress hebt?
Je kan de volgende klachten ervaren als je stress hebt:
- Weinig energie, erg moe
- Gespannen zijn
- Snel emotioneel
- Snelle of verkeerde ademhaling
- Somber zijn
- Dingen vergeten
- Veel piekeren
- Lichamelijke klachten: hoofdpijn, maagklachten, rugklachten, nekklachten
- Lagere weerstand: sneller verkouden of grieperig
Dat we ons drukker voelen, is ook zichtbaar in de stijging van het aantal burn-outklachten. 1,6 miljoen werknemers hadden hier in 2022 last van, vooral jonge mensen. 1 op de 4 werkenden tussen de 18 en 34 jaar ervaart klachten en de ernst van deze klachten neemt ook toe. Daarnaast stijgt ook het verzuim door werkgerelateerde psychische klachten.
Waar hebben jonge werkenden last van?
Prestatiedruk, onzekerheden in het leven en sociale druk zijn de belangrijkste oorzaken van stress voor jonge werkenden. Wat ze specifiek stress geeft is het volgende: het gevoel altijd alles goed te moeten doen, constant bereikbaar zijn, zorgtaken en de combinatie van werk en gezin.
Daarnaast zorgt onzekerheid over de carrière en financiële en maatschappelijke onzekerheid voor stress. Maatschappelijke onzekerheid wordt veroorzaakt door de constante stroom negatief nieuws over stikstof, oorlog en klimaat. Voorbeelden van financiële onzekerheid zijn: hoge hypotheeklasten, studieschuld en inflatie.
Ook social media zijn een stressfactor. Ze zijn afleidend tijdens het werken en hebben invloed op het zelfbeeld van jongeren.
Waarom maken we ons zo druk?
Dat we zo gehaast zijn, heeft volgens socioloog Tanja van der Lippe verschillende redenen. Het eerste is dat de norm is dat we druk zijn. Het is normaal om verschillende ballen in de lucht te houden, zegt Van der Lippe. Het tweede is dat we steeds minder een collectief ritme hebben en juist meer individuele ritmes. "Iedereen heeft zijn eigen sporten en andere activiteiten." Het individuele ritme zorgt er volgens Van der Lippe voor dat mensen zich druk voelen.
Het zorgt ook voor stress dat we via onze mobiel altijd aan kunnen staan en online zijn. "Je kan in allerlei werelden vertoeven, maar er zijn zoveel mogelijkheden en dat maakt het heel erg druk", aldus Van der Lippe. Daarnaast zorgen tweeverdieners ook voor extra drukte: "De man werkt meestal fulltime en de vrouw deeltijd, maar die neemt vaak ook nog de zorgtaken op zich. Wat weer extra druk veroorzaakt." En zelfs als we vrije tijd hebben, plannen we activiteiten: "Want we gaan niet zomaar op de bank zitten."
Hoe zorg je dat je genoeg ontspant?
Doe elke dag iets om te ontspannen, bijvoorbeeld:
- Wandelen of fietsen
- Muziek luisteren
- Boek lezen
- Bad of warme douche
- Tijd nemen voor koken en eten
- Ontspanningsoefeningen
Bedenk wat je energie geeft, bijvoorbeeld:
- Ga naar de film
- Spreek af met vrienden
- Doe vrijwilligerswerk
- Besteed tijd aan je hobby
Probeer spanning in je leven te verminderen:
- Dingen die moeten kosten energie, kun je sommige dingen door anderen laten doen of niet doen?
- Heb je ruzie? Probeer het uit te praten en op te lossen
- Zet je telefoon eens uit
- Als je thuis werkt, stop op tijd en zet je computer uit
Leef gezond:
- Neem je nachtrust serieus, ga op tijd naar bed en sta op tijd op
- Eet gezond
- Drink geen of weinig alcohol
Is het tijd voor een nieuwe gezamenlijke rustdag?
Met een brandweerbus rijdt coach en mentor Robbert Minderhoud het hele land door. Hij gaat met mensen in gesprek over hoe ze kunnen voorkomen dat ze opgebrand raken.
Minderhoud maakt zich vooral zorgen over de jongere generatie, zegt hij in Dit is de Kwestie (EO). Doordat jongeren altijd online zijn, weten ze volgens hem niet meer hoe ze in balans moeten komen. Maar een rustdag is volgens hem niet de oplossing.
"Daar ben ik dus helemaal tegen. We hebben alles georganiseerd in dit land. Mensen zijn creatief en kunnen goed zelf verzinnen hoe ze tot ontspanning of inspanning kunnen komen. Om geest, ziel en verstand in lijn te brengen. Daar heb je geen collectieve rustdag voor nodig. Mensen organiseren het zelf, ze gaan naar Lowlands, Pinkpop, de sportschool, noem het maar op."
Dat we ons leven volplannen, is niet alleen een individueel probleem, maar ook een maatschappelijke kwestie, zegt socioloog Tanja van der Lippe. Hoewel ze voorstander is van meer rust, denkt ze niet dat één vaste rustdag gaat werken in de huidige samenleving.
"Dat zou een beetje zo'n uitgestoken vingertje kunnen zijn. Ik denk wel dat het goed is om te laten zien: neem eens rust. Maar sommige mensen zullen dat misschien liever individueel doen en andere mensen misschien toch weer liever met elkaar. Dus ik denk niet dat we een collectieve rustdag gaan zien gebeuren."
"Een andere oplossing voor onze gehaastheid is: zet collectief het internet uit, op zondagavond bijvoorbeeld. Maar dat gaat niet gebeuren, het is ook de vraag of het wenselijk is. Een ander out of the box-idee is een minister van Tijdsbesteding. Dat daardoor tijd en aandacht komt in Nederland om over dit vraagstuk na te denken."
De familie Riezebos is erg enthousiast over een aparte rustdag. Zijn zien de zondag als een dag die ze van God hebben gekregen om te rusten.
"Op zondag probeer ik me echt helemaal af te sluiten van werk. Niet van de kerk, wel van werk. Als je een drukke baan hebt met soms vijf dagen werken, dan merk je dat je gewoon die rust moet pakken. Vroeger bij de kraamzorg hadden ze het over rust, reinheid en regelmaat. Het klinkt heel ouderwets, maar het zijn wel dingen die je als mens nodig hebt. Ik raad iedereen zondagsrust aan, want je krijgt er enorm veel voor terug."
De vrouw van Peter, Liesbeth Riezebos, is het hiermee eens. De zondag is voor haar ook een dag om als gezin samen te zijn. Ze gunt iedereen zo'n dag.
"De hele week doet iedereen zijn ding. De jongsten gaan naar school en de oudsten werken. Dus op zondag zie je elkaar. Het is goed voor de verbinding binnen het gezin. Op zondag is ook mijn rustdag, ik hoef gelukkig geen boodschappen te doen. Mensen gaan allemaal maar door. Iedere dag wordt veel gevraagd van de hele maatschappij. We gunnen ieder mens een dag rust, het is goed voor de mens."
In sommige Nederlandse plaatsen geldt de zondagsrust nog. Zo ook in Elburg. Alle winkels zijn daar gesloten op zondag. Gemeenteraadslid Rick van Velthuysen verzet zich hiertegen.
"De ondernemer kan zelf ook heel goed bepalen hoe strak de boog gespannen staat. Als jij behoefte hebt aan rust, pak je rust. Mijn principe is leven en laten leven. En als je dat elkaar niet toestaat, dan ben je eigenlijk niet christelijk bezig. We kunnen toch zelf bepalen op welke dag we rusten. De moslims gaan op vrijdag, de joden op zaterdag en de christenen op zondag. En wij zoeken zelf een dag uit voor contemplatie."
We zijn niet meer gewend aan rust en weten ook niet meer hoe we tot rust kunnen komen, zegt Eva Driessen. Ze geeft stilteretraites en ziet hoe zenuwachtig mensen zijn aan het begin van een stiltedag. Stilte kan volgens haar pijnlijk en confronterend zijn. Maar ook zorgen voor inspiratie en creativiteit. Een vaste rustdag zou ze heerlijk vinden.
"Ik vind het eigenlijk zo stom dat wij bepalen bij een traditie van duizenden jaren, dat wij dat niet meer hoeven. Er zit toch zo'n wijsheid in om een dag te stoppen. En juist ook voor de ondernemer. Maar kun je dat opleggen? Ik denk niet dat dat een oplossing is. Ik denk dat mensen een soort intrinsieke motivatie nodig hebben om verandering in hun eigen leven te kunnen bewerkstelligen."
Tijd voor een vaste rustdag voor iedereen?
DIT, het journalistieke platform van de EO, onderzocht samen met DataIM hoe Nederlanders denken over de zondagsrust. Uit het onderzoek blijkt dat 37% van de ondervraagden vindt dat er één dag in de week moet komen waarop alle Nederlanders vrij nemen. Dit kan de zondag zijn, maar dat hoeft niet per definitie.
Een iets grotere groep (45%) vindt het goed dat een groot deel van de samenleving op zondag rust neemt. Deze mening wordt vooral gedeeld door christenen: 65% van hen is het ermee eens. Opvallend is dat, ondanks de ontkerkelijking, ouderen en jongeren bij deze stelling ongeveer hetzelfde denken over de zondagsrust: 45% van de jongeren vindt het goed dat zondag de dag is waarop een groot deel het rustig aan doet, tegenover 46% van de ouderen.
Als het gaat om onze werktijden blijken de meningen van ouderen en jongeren wél te verschillen. Nederlanders werken te veel, zegt 35% van de 18 tot 30-jarigen. Een mening die gedeeld wordt door slechts 11% van de 65-plussers. Gevraagd naar een vijfurige werkdag, geeft 36% van de jongeren aan daar wel iets in te zien. Onder 65-plussers is het enthousiasme aanzienlijk kleiner: 7% van hen vindt dit een goed idee.
Praat mee
Hoe kom jij tot rust?
'Wij genieten van de zondagsrust'
Zoals je hierboven kan lezen houdt de familie Riezebos zich aan de zondagsrust. In het onderstaande fragment vertellen ze wat ze fijn vinden aan rusten op zondag en waarom ze het ook aan andere mensen gunnen.
Kijk Dit is de Kwestie
Wil je meer weten over dit onderwerp? Kijk dan naar Dit is de Kwestie (EO), hier of via NPO Start.
Hoe stressbestendig ben jij?
Niet iedereen kan er tegen om weinig rust te hebben. Hoe ga jij daarmee om? Ben jij een kalme kikker, een gebalanceerd geitje of een stresskip?
Dit schreven we eerder
- Is fulltime werken nog wel van deze tijd of kiezen we straks allemaal voor 32 uur?
Is fulltime werken nog wel van deze tijd of kiezen we straks allemaal voor 32 uur?
Wat denk jij?
Tijd voor een vaste rustdag?
Aantal reacties: 0
