'Zorgopleidingen moeten gratis worden om personeelstekort op te lossen'
25 augustus 2023 · 15:30| Leestijd: 4 min
Update: 8 augustus 2024 · 15:58
In dit artikel aan het woord
"Het slaat helemaal nergens op."
"De kracht om je medewerkers te vinden en vast te houden zit niet in het gratis maken van de opleiding."
"Alzheimer Nederland steunt de oproep, maar benadrukt dat er voor de toekomst nog andere aanvullende maatregelen nodig zijn."
In het kort
Mensen die een vak in de zorg willen leren, zoals verpleegkunde, zouden geen geld hoeven te betalen voor hun studie. Dat vindt de beroepsvereniging Verzorgenden en Verpleegkundigen (V&VN). Op deze manier moeten zorgopleidingen voor jongeren interessanter worden, zodat het grote tekort in de zorg hopelijk kleiner wordt. Maar is dit inderdaad wel zo'n goed idee?
Wat denk jij?
Zou jij sneller voor een opleiding gekozen hebben als deze gratis was?
Aantal reacties: 0
Personeelstekort in de zorg
Al jaren horen we over de grote tekorten in de zorg. Tijdens de coronacrisis werden die voor iedereen pijnlijk zichtbaar. En verbetering lijkt er de komende jaren niet in te zitten: in tegendeel.
Het afgelopen jaar zijn er dan wel 21.000 mensen extra in de zorg komen werken, zo blijkt uit recente cijfers van het CBS. Maar dat is niet genoeg. De verwachting is dat het tekort in de zorgsector zal stijgen tot 138.000 banen in 2031, en in 2032 ruim 155.000.
Hoe zit het nu met de personeelstekorten in de zorg?
De Sociaal Economische Raad (SER) berekende dat er in 2040 meer dan twee miljoen mensen nodig zijn in de zorg. In 2020 werkten er zo’n 1,4 miljoen mensen in de zorg. Dat betekent dat nu één op de zeven werkende mensen zich in de zorgsector bevindt. Om in 2040 aan alle voorziene zorgvragen te voldoen, moet dat één op de vier worden.
Daarom trekt de V&VN aan de bel. Hun manifest roept op voor gratis zorgonderwijs en meer overheidssteun voor opleidingen en stages. Studenten moeten volgens hen een fatsoenlijk loon en goede begeleiding krijgen.
Waarom is er zo'n groot personeelstekort in de zorg?
De hoofdreden dat er zowel voor als tijdens de coronacrisis veel zorgmedewerkers uitvielen is een te hoge werkdruk, zo blijkt uit CBS-cijfers. Bijna de helft van de mensen die in de zorg werkt, ervaart dit.
Ook het lage salaris was een groot argument. Dat zal iets beter worden: in juni zijn werkgeversorganisaties en vakbonden het eens geworden over nieuwe cao-afspraken. Zo krijgen zorgmedewerkers in de verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT) er 15% bij.
Verder blijkt uit onderzoek van Nivel dat jonge medewerkers vertrekken omdat ze vaak ontwikkelmogelijkheden missen. Oudere medewerkers vertrekken juist vaker omdat ze te weinig invloed hebben in de organisatie waar ze werken.
'Zorgopleidingen moeten gratis worden'
Gratis opleidingen: is dat echt een goed idee? Verpleegkundige Tommie Niessen vindt in ieder geval dat het idee nergens op slaat.
"Gratis. Voor wie wordt dat dan gratis? Dat vraag ik me af. Het zal toch door iemand betaald moeten worden. Ik denk dat wij een prima systeem hebben. (...) Ik denk dat je de scholen hierdoor met problemen opzadelt. Dan ga je het probleem alleen maar verplaatsen. Als je er echt voor wil zorgen dat de zorg een beetje aantrekkelijk wordt, moet er gewoon beter gezorgd moet worden voor de huidige zorgmedewerkers."
"Je ziet een heel grote toename in zzp'ers. Dat is best wel naar. Het is een vervelend signaal, maar het laat zien dat mensen wel willen werken in de zorg, maar niet binnen die kaders van de instelling. Ik denk dat de zorginstellingen daar ook naar moeten kijken."
En dat kunnen zorginstellingen doen door in gesprek te gaan met hun medewerkers over hun wensen. Verder moeten opleidingen volgens hem met veel meer maatwerk toepassen. Zo hebben sommige studenten een veel kortere opleiding nodig dan anderen, zegt hij. Als iemand bijvoorbeeld op zijn 45ste de zorg in wil gaan, maar daar eerst een opleiding van 3 à 4 jaar voor moet volgen, kan dat afschrikken, terwijl die persoon door eerdere ervaring misschien wel een jaar zou kunnen skippen.
Zorgadviseur bij de Nederlandse vereniging van pedagogen en onderwijskundigen (NVO) Jac de Bruijn is ook niet enthousiast over het voorstel van V&VN. Hij geeft aan de intentie te snappen, maar denkt niet dat het ook daadwerkelijk zorgt voor minder uitstroom in de zorg.
"De kracht om je medewerkers te behouden en te vinden zit niet in het gratis maken van de opleiding, dat zit in heel andere arbeidsvoorwaarden. Gelukkig is er nu een goede cao afgesproken, dat heeft wel een goede verhoging gegeven. En de werkdruk, dat is gewoon echt cruciaal. De belangrijkste reden waarom mensen vertrekken is de werkdruk."
Ook De Bruijn benadrukt dat zorgorganisaties beter in gesprek moeten gaan met werknemers om te vragen wat ze nu echt nodig hebben. Dat gebeurt nu vaak pas tijdens een exitgesprek, zegt hij, als het dus al te laat is.
Verder kunnen opleidingen nog veel andere dingen doen om aantrekkelijker te worden voor studenten, zegt de zorgadviseur. De samenwerking met zorgorganisaties moet opgezocht worden, zodat studenten meer aan de slag kunnen in de praktijk en er zo achterkomen wat ze leuk vinden. Nu gebeurt dat vaak alleen maar met (korte) snuffelstages.
'Duur en weinig effectief'
Ook onderwijsminister Robbert Dijkgraaf is niet enthousiast over het voorstel. Hij noemt het plan duur en weinig effectief. Volgens hem is het een 'mogelijk ingrediënt', maar zijn er veel andere maatregelen die toegepast kunnen worden, zoals dat de sector moet zorgen voor goede salarissen en arbeidsvoorwaarden.
Alzheimer Nederland ondersteunt de oproep van V&VN wél. Maar volgens de organisatie moet er nog veel meer gebeuren. Zo roepen ze de politiek op zich voor te bereiden op een toekomst waarin Nederland - ook met al deze maatregelen - straks onvoldoende zorgmedewerkers zullen hebben.
"Het kabinet moet de huidige uitstroom van zorgpersoneel tegengaan door het werken in de zorg leuker te maken en beter vol te houden."
Praat mee
Een goed idee, de zorgopleidingen gratis maken, of niet?
Lees onze privacyverklaring.
