Zijn alle maatregelen rond Do­den­her­den­king terecht? 'De­mon­stra­tie­recht is heilig, zelfs op 4 mei'

Veel maatregelen uit angst voor demonstraties

Er is veel te doen rond de Dodenherdenking dit jaar. In sommige stadsdelen van Amsterdam wordt ook stilgestaan bij de slachtoffers van de oorlog in de Gazastrook, iets wat burgemeester Femke Halsema eigenlijk niet ziet zitten. Volgens haar zijn de twee minuten bedoeld voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. De vrees is dat er op de Dam ook gedemonstreerd zal worden tijdens de herdenking.

Halsema deed dan ook al eerder de oproep om tijdens de Nationale Dodenherdenking in Amsterdam niet te demonstreren, maar het Nationaal Comité 4 en 5 mei lijkt er niet gerust op. Zij hebben besloten dat bezoekers verplicht een plekje moeten reserveren als ze erbij willen zijn. Via de website herdenkingopdedam.nl kunnen mensen sinds dinsdagochtend gratis een reservering maken.

Eerder werd al bekend dat er maar plek is voor 10.000 in plaats van 20.000 mensen. Ook worden bezoekers gefouilleerd en vlaggen en t-shirts met Free Palestine erop zijn verboden.

Wie moeten we herdenken?

Jaarlijks is er discussie over wie we mogen herdenken, maar door de oorlog tussen Israël en Hamas keert deze opnieuw terug. Is de herdenking alleen bedoeld voor de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, of moet die een bredere invulling krijgen? Daar ging het over in het tv-programma Dit is Nederland (EO).

• Is het tijd voor een bredere invulling van Dodenherdenking?

  Is het tijd voor een bredere invulling van Dodenherdenking?

Zijn alle maatregelen rond Dodenherdenking terecht?

Zijn deze maatregelen logisch en terecht, of gaat dit te ver? Volgens staatsrechtdeskundige Peter Rehwinkel moet er voorzichtig omgegaan worden met de vrijheid van meningsuiting en het demonstratierecht, zegt hij in Dit is de Dag (EO).

Peter RehwinkelStaatsrechtdeskundige

"Ik hoop natuurlijk op een waardige herdenking in Amsterdam, en alle plekken in Nederland. Maar ja, het demonstratierecht in Nederland is heilig. En dat geldt dus zelfs op 4 mei om acht uur. Dat is maar heel moeilijk in te perken, en dat moet dan ook heel precies juridisch worden gedaan. Het demonstratierecht mag alleen maar op grond van nationale openbare veiligheid worden ingeperkt om ernstige wanordelijkheden, strafbare feiten, te voorkomen en voor de bescherming van de gezondheid of de goede zeden zoals dat wordt genoemd."

0

0

0

Dat wil niet zeggen dat Rehwinkel het zelf een goed idee vindt als men gaat demonstreren op de Dam. Ook hij hoopt dat het rustig blijft. Daarbij benadrukt hij dat het recht om te herdenken ook een recht is.

"De rechten en vrijheid van degenen die om acht uur aan het herdenken zijn, moeten ook worden gerespecteerd. Langs die lijn zou je dat demonstratierecht moeten beperken. En dat gebeurt nu ook met maatregelen. Je kunt zeggen dat geen vlaggen, borden of t-shirts met Free Palestine naar binnen mogen. Maar ja, iemand de rug toekeren [iemand weigeren bij de herdenking te zijn, red.], is nog weer een stap verder. (...) Als er 20 mensen gaan staan met Free Palestine shirts, dan is het al iets heel anders dan dat één iemand dat doet. Dus ik denk dat daar ook wel naar wordt gekeken. Maar uiteindelijk blijft het ook gewoon een afweging van de individuele agent die op dat moment een keuze moet maken. Dat hebben we dan ook te respecteren. We zullen zien hoe het gaat."

0

0

0

Historicus Wim Berkelaar snapt heel goed dat Halsema maatregelen neemt om de openbare orde goed te handhaven. Hij refereert naar de damschreeuwer in 2010. Daar ging het om slechts één persoon die voor commotie zorgde, maar de schrik was zo groot dat iedereen in paniek raakte.

Wim BerkelaarHistoricus

"Er zit een spanningsveld. Je kan het demonstratierecht niet zomaar verbieden, dat vind ik wel ingewikkeld. Je kan ook niet tegen iemand zeggen: 'Je mag geen Free Palestine roepen.' Maar je moet toch een morele oproep aan die mensen doen, van: 'Jongens doe dat nou niet, of doe dat op een ander moment, dit is hoogst onverstandig.' Ik begrijp dat de politiek zegt: we moeten hier iets mee."

0

0

0

Ook sluit hij zich deels aan bij Rehwinkel, maar voegt hij toe:

"De vrijheid van meningsuiting is heilig. 'Free Palestine', dat is geen strafbare leus. Vroeger had je een journalist, Nico Scheepmaker, en die zei altijd: 'Je moet wel alles kunnen zeggen, maar je moet niet alles willen zeggen.' Ik zou dat bij deze tegen die demonstranten willen zeggen. Dan ga je voorbij aan het recht, want ik zie die botsing in grondrechten. Maar je moet niet alles willen zeggen."

0

0

0

Fractievoorzitter van de VVD in de hoofdstad, Daan Wijnants, houdt zijn hart vast voor 4 mei. Hij merkt dat de sfeer gespannen is in aanloop naar de herdenking: iedereen is toch wel een beetje zenuwachtig over wat er gaat gebeuren. Wijnants vindt het dan ook goed dat Halsema maatregelen neemt, zeker gezien de situatie bij de opening van het Holocaustmuseum eerder dit jaar.

Wijnants noemt het wel ongelofelijk verdrietig dat die maatregelen nodig zijn.

Daan WijnantsFractievoorzitter van de Amsterdamse VVD

"Voor hetzelfde geld wordt de herdenking op 4 mei op de Dam of andere herdenkingen in Amsterdam - er zijn er bijna 80 herdenkingen - gekaapt door pro-Palestine-demonstranten, of mensen die tegen de PVV demonstreren. Dit is niet het moment om te demonstreren tegen dat soort groeperingen. 4 mei is een dag die ons als Nederlanders allemaal verbindt. Daar heb je je aan te houden. Op elke dag van het jaar mag je demonstreren, maar niet op 4 mei en zeker niet om acht uur."

0

0

0

Dit is de Dag (EO)

Wil je dit gesprek uit Dit is de Dag (EO) volledig terugluisteren? Dat kan hieronder, of via jouw favoriete podcast-app: