Wanneer heb je obesitas? Dit zijn de nieuwe richtlijnen
13 juli 2023 · 15:00| Leestijd: 7 min
Update: 8 augustus 2024 · 16:07
In dit artikel aan het woord
"Dit is een een relatief eenvoudige manier om een inschatting te maken van het gezondheidsrisico."
“We weten inmiddels dat er naast het BMI veel andere dingen meespelen die je ook moet bepalen."
In het kort
Sinds deze zomer zijn er nieuwe richtlijnen voor het vaststellen van overgewicht en obesitas. Voortaan moet je niet alleen meer kijken naar het BMI, maar ook naar buikomvang. Waarom is dat? En hoe bepaal je nu of je te zwaar bent?
Wat denk jij?
Ben jij met je gewicht of BMI bezig?
Aantal reacties: 0
Obesitas of niet? BMI zegt niet alles over gezondheid
Jarenlang gold de regel in de medische wereld: wil je weten of je te zwaar bent, dan bereken je je BMI, ofwel je Body Mass Index. Nu komt het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) met nieuwe regels die artsen kunnen gebruiken bij het vaststellen van overgewicht. Er zijn namelijk best veel mensen die volgens hun BMI een kilootje te veel wegen, maar eigenlijk kerngezond zijn – of vice versa.
Wat is de Body Mass Index (BMI)?
De Body Mass Index (BMI) is een formule waarmee je kan beoordelen of iemands gewicht gezond is in relatie tot hun lengte. BMI wordt berekend door het gewicht van een persoon te delen door het kwadraat van hun lengte. Je kunt op internet veel websites vinden die je BMI voor jou kunnen berekenen.
Je BMI-score zegt niet alles over je gezondheid, maar je kunt met behulp van de score bepalen of je een gezond gewicht hebt. Zo interpreteer je de BMI-score:
- Is je BMI-score lager dan 18.5? Dan heb je volgens de BMI-standaard ondergewicht.
- Is je BMI-score tussen 18.5 en 24.9? Dan heb je volgens de BMI-standaard een gezond gewicht.
- Is je BMI-score tussen 25-29.9 25? Dan heb je volgens de BMI-standaard overgewicht.
- Is je BMI-score hoger dan 30? Dan heb je volgens de BMI-standaard obesitas.
Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas en PON-voorzitter, vertelt in het NOS Radio 1 Journaal over de gebreken van de BMI-score: "We weten inmiddels dat er heel veel andere dingen meespelen die je ook moet bepalen, zoals de lichaamssamenstelling, spiermassa, kwaliteit van leven en buikomvang." De nadruk ligt in de nieuwe richtlijnen op het meten van dat laatste: de buikomvang.
Hoe meet je of je buikomvang gezond is? En waarom is het zo belangrijk om naast je BMI je buikomvang te meten? Wij leggen het uit.
Waarom BMI niet altijd iets zegt over je gezondheid
De meeste mensen kunnen aan hun BMI goed aflezen of ze een gezond gewicht hebben, maar er zijn ook best wat uitzonderingen op die regel. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat je BMI-score gezond is, maar dat je weinig spiermassa en veel vetmassa hebt. Teveel vetmassa kan, ook als je BMI normaal is, zorgen voor vervelende gezondheidsklachten. In zulke gevallen kan het dus gevaarlijk zijn om je blind te staren op BMI.
Daarnaast kun je je score bijvoorbeeld met een korreltje zout nemen als je:
- Onder de 18 bent. Als je nog in de groei bent, werkt het met gewicht nét even anders. Het Voedingscentrum heeft daarom aparte richtlijnen voor minderjarigen.
- Doet aan intensieve krachttraining. Krachttrainers en bodybuilders hebben vaak een hoge spiermassa, spieren zijn zwaarder dan vet. Daarom kan het voorkomen dat je met een gezond vetpercentage een BMI-score hebt die past bij overgewicht of obesitas.
- Heel lang of juist klein bent. De BMI-formule leent zich niet goed voor mensen met 'extreme' lengtes. Als je klein bent, kan het voorkomen dat je met een gezond lichaam een BMI-score hebt die past bij overgewicht. Als je erg lang bent, kan het voorkomen dat je een gezonde BMI-score hebt terwijl je eigenlijk te zwaar bent.
- Een Aziatische achtergrond (Zuid-, Zuidoost en Oost-Aziatisch) hebt. Mensen met een Aziatische achtergrond hebben van nature een wat hoger vetpercentage. Daarom kunnen zij bij een 'gezonde' BMI-score van 23 al last krijgen van klachten die met overgewicht te maken hebben.
- Borstvoeding geeft of zwanger bent. Tijdens en na de zwangerschap verandert de verdeling van vet en vocht in je lichaam. En die baby in je buik (inclusief placenta) weegt ook niet niks.
Hoe bepaal je nu of je overgewicht hebt?
Om je gezondheid te monitoren moet je dus drie dingen meten: je lengte en gewicht (voor je BMI) én je buikomvang.
Je lengte en gewicht kun je zoals gewoonlijk opmeten met een meetlat en weegschaal. Vul jouw data in op de BMI-calculator van het Voedingscentrum. Als je een BMI-score van boven de 25 hebt, val je officieel in de categorie 'overgewicht'. Met een BMI-score van boven de 30 heb je obesitas. Maar dat hoeft dus niet altijd zo te zijn, je buikomvang geeft je meer informatie.
Om je buikomvang te meten, kun je het best een rolmaat gebruiken. Dat pak je zo aan:
- Ga rechtop staan met een blote buik
- Draai de rolmaat om je middel, tussen je onderste ribben en de bovenkant van je bekken. Als je hem ongeveer ter hoogte van je navel houdt, zit je zeker goed.
- Adem uit zoals je normaal doet. Lees nu je buikomvang af op een rolmaat.
Ik heb geen rolmaat. Hoe meet ik mijn buikomvang?
Heb je geen rolmaat? Gebruik dan een touwtje.
Pak het uiteinde van het touw en wend het touw om je middel. Als je het touw om je middel hebt gedraaid, pak je het knooppunt met je vinger vast.
Haal het touw van je middel, maar houd je vinger bij het stuk waar het touw kruiste. Leg dat stuk langs een meetlat en lees je buikomvang af.
Ben je vrouw, en is je buikomvang meer dan 80 centimeter? Of ben je man, en is je buikomvang hoger dan 94 centimeter? Dan valt je buikomvang buiten de gezonde marge. Let op: als je niet-westerse roots hebt, kan het zijn dat er voor jou andere waarden gelden. Die waarden vind je hier.
Als je buikomvang én je BMI-score hoog zijn, heb je hoogstwaarschijnlijk overgewicht. Als je alléén een te hoog BMI of alléén een te grote buikomvang hebt, is het ook goed mogelijk dat je wat gewicht moet verliezen. Als je op basis van jouw BMI en buikomvang niet goed weet wat je moet doen, kun je het best langs je huisarts of diëtist gaan voor een advies op maat.
Wat als je te zwaar bent?
Als jouw BMI en/of buikomvang te hoog zijn, zal een arts gaan kijken naar jouw 'gewichtsgerelateerd gezondheidsrisico (GGR)'. De arts beoordeelt hoe groot de kans is dat je gezondheidsproblemen krijgt vanwege je gewicht en leefstijl. Daarbij onderzoekt hij of zij volgens de richtlijnen bijvoorbeeld:
- hoeveel spiermassa je hebt
- hoeveel vetmassa je hebt
- hoe vaak je beweegt
- waar de vetmassa zich precies verzamelt in je lichaam
- of je worstelt met andere medische problemen
- of je medicijnen gebruikt
- of je gelukkig bent
- of je gezonde eetgewoontes hebt
Als jij te zwaar bent veel spiermassa hebt en gezond eet, dan zou het goed kunnen dat je 'maar' een licht verhoogd risico op gezondheidsklachten hebt. Een laag GGR, dus. Als je maar iéts te zwaar bent, maar je hebt veel buikvet, vruchtbaarheidsproblemen en je eet ongezond, dan zal de dokter zich meer zorgen maken.
Het Voedingscentrum geeft trouwens wel aan dat er altijd uitzonderingen op de regel zijn: zo kan een vergrote buikomvang ook te maken hebben met een medische aandoening of met andere factoren, en niet met buikvet. "Het is daarom aan te raden dat mensen bij klachten hun huisarts raadplegen", stelt het Voedingscentrum.
Dit is de discussieWaarom is buikomvang belangrijk?
Je BMI is zegt dus eigenlijk niet genoeg over je gezondheid. Maar waarom moet je volgens de richtlijnen dan kijken naar je buikomvang en niet, bijvoorbeeld, je heupomvang of beenomvang?
Simpel gezegd: buikomvang zegt veel over je vetmassa, vooral om de vetmassa rond je buik. Je krijgt geen grote buik van buikspieren, wél van vet. En dat vet is gevaarlijk:
“Obesitas gaat over een teveel aan vet. Met name buikvet, dat geeft al die schadelijke gezondheidsproblemen.”
Ophoping van vet, vooral rondom je middel, verhoogt de kans op diverse ziekten, zo legt het voedingscentrum uit aan DIT (EO).
"Het vet in de buikholte, gelegen rondom de organen, vormt een risico voor de gezondheid. Dit vet wordt ook wel het viscerale vet genoemd. De buikomvang correleert over het algemeen goed met de hoeveelheid visceraal vet die iemand heeft. De middelomtrek is daarom een goede indicatie voor het risico op metabole complicaties zoals diabetes type 2 en hart- en vaatziekten."
Daarnaast verhoogt een ongezond vetpercentage onder meer het risico op diabetes, stofwisselingsziektes, hormoonstoornissen en depressie.
Vrouwenfiguren worden vaak vergeleken met groenten: zo heb je het appel- en peerfiguur. Bij een appelfiguur is je buik het breedste gedeelte van je lichaam, en bij een peerfiguur sla je het meeste vet op in je heupen. Volgens het Voedingscentrum maakt dit echter niet uit voor de meting van de buikomvang.
"Het meten van de buikomvang is net zo waardevol voor appels als peren. Mensen met een appelfiguur zullen vaker een te hoge buikomvang meten."
Praat mee
Vind jij dat je gezond genoeg leeft?
