Handtekening nodig voor avontuurtje?
Wordt seks zonder duidelijke instemming straks strafbaar?
28 juni 2023 · 16:34
Update: 29 juni 2023 · 18:07
In gesprek met
"De problemen zullen blijven."
"We hebben hier jaren naartoe gewerkt."
In het kort
Je hebt een wel heel gezellige avond samen met die leuke man of vrouw en die draait uit op een romantische afsluiting in de slaapkamer. Maar dan... Niet vergeten om eerst even officieel in te stemmen met de daad. In Zweden doen ze het al zo, is dit ook in Nederland de toekomst?
Wat denk jij?
Moet seks zonder een heel duidelijk 'ja' strafbaar worden?
Dit is de situatie
Zedenwet verouderd
In Nederland hebben we een zedenwet die mannen, vrouwen en kinderen moet beschermen tegen ongewenste intimiteit. Denk bijvoorbeeld aan verkrachting, seksueel misbruik en seksuele intimidatie. Maar de wet zoals die nu is, is niet meer van deze tijd.
De afgelopen jaren is er namelijk veel veranderd in hoe we in Nederland tegen seksualiteit aankijken. Veel mensen zijn zich bewuster geworden van seksueel grensoverschrijdend gedrag en wat dit betekent voor slachtoffers. Ook zijn er nieuwe soorten misdrijven gekomen, door technologische ontwikkelingen. Denk aan vervelende situaties die kunnen ontstaan op social media.
Cijfers seksueel grensoverschrijdend gedrag
- In 2022 zegt 30% van de 16- tot 18-jarigen en 33% van de 18- tot 24-jarigen in de twaalf maanden vóór het onderzoek slachtoffer te zijn geweest van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
- Vrouwen zijn hierbij vaker slachtoffer dan mannen. Van de vrouwen van 16 tot 18 jaar is bijna de helft (46%) slachtoffer geweest, van de vrouwen van 18 tot 24 jaar ruim de helft (52%).
- Bij jonge mannen gaat het om 2,8% (16 tot 18 jaar) en 14,5% (18 tot 24 jaar).
- In 2022 gaven meer mensen aan dat ze te maken hadden met seksueel grensoverschrijdend gedrag dan in 2020. In 2022 werd 13% van de mensen (van 16 jaar en ouder) slachtoffer, terwijl het in 2020 ging om 11%.
Daarom is het tijd voor een nieuwe zedenwet. Daarmee moet het eenvoudiger worden om iemand te straffen voor verkrachting. Nu is het nog zo dat bewezen moet worden dat iemand de ander gedwongen heeft tot seks of seksuele handelingen. In de nieuwe wet is iemand waarschijnlijk ook strafbaar als hij of zij wist dat de ander geen seks wilde.
Wat regelt de nieuwe wet nog meer?
Ook regelt de wet het verbod op kindersekspoppen. Die zijn vaak gemaakt van siliconen en lijken op echte kinderen. Volgens wetenschappers is het gebruik van de poppen een opstapje naar het misbruiken van echte kinderen.
De wet regelt ook dat seksuele intimidatie op straat, maar ook online, strafbaar wordt. Denk daarbij op straat aan opmerkingen, gebaren en geluiden (sissen, fluiten) die vernederend of kwetsend kunnen zijn. Wat altijd moeilijk zal blijven: hoe bewijs je iets dat in een flits is gebeurd en door niemand is gezien?
Dit is de discussie
Maar hoe dan?
De grote vraag die nu nog beantwoord moet worden: wat gaat die nieuwe wet dan precies betekenen als het gaat om die duidelijke 'ja' voor een vrijpartij? Een optie die besproken wordt is 'wederzijdse instemming'. Dat betekent dat seks alleen is toegestaan als beide mensen ermee ingestemd hebben. In sommige andere landen hebben ze al zo'n systeem.
Zo doen ze het in Zweden
Om dat voor elkaar te krijgen, gebruiken de Zweden een app. Twee mensen mogen alleen seks met elkaar hebben, als ze allebei in de app toestemming hebben gegeven. In de app wordt een soort contract opgesteld en deze moet je ondertekening met de Zweedse variant van DigiD.
Oftewel, er wordt geregistreerd met wie je de lakens hebt gedeeld. Wie zich er niet aan houdt kan vervolgd worden voor verkrachting. Het maakt zelfs niet uit of de ander het nu wel of niet wilde.
Bekijk ook de uitlegvideo van Nieuwsuur over de Zweedse zedenwet.
Sociaalwetenschapper Linda Duits begrijpt dat er een nieuwe wet nodig is. Toch denkt ze dat deze de problemen niet gaat oplossen. Volgens Duits is het beter om te praten over het onderwerp dan alles juridisch dicht te timmeren.
"De nieuwe wet is bedoeld om slachtoffers te helpen en daders te kunnen veroordelen. Maar de problemen zullen juist blijven. Je kunt wel aangifte doen, maar er zijn veel te weinig mensen om al die zaken te behandelen. Daarnaast is ons strafrecht hier niet voor geschikt, want dat draait om een eerlijk proces voor verdachten. En bewijslast blijft in deze gevallen enorm lastig. Al met al wordt seks hierdoor een mijnenveld. Een jong persoon zal er misschien niet meer aan willen beginnen en dat vind ik jammer."
Martine Goeman van Amnesty International is wel enthousiast over de nieuwe wet. Haar organisatie heeft hier jaren naartoe gewerkt en volgens Goeman is het hoog tijd dat de wet wordt aangepast, omdat deze in strijd zou zijn met de mensenrechten.
"Nu twijfelen slachtoffers achteraf of het wel verkrachting was, omdat ze geen 'nee' hebben gezegd. Ze schamen zich voor wat er gebeurd is. Straks moet het duidelijk zijn dat de ander ook seks wil en dat gaat heel veel schelen. In andere landen werkt het al goed, dus waarom hier niet? En seksualiteit blijft nog steeds iets leuks hoor, daar ben ik niet bang voor."
Wat denk jij?
Heb jij ervaring met ongewenste intimiteit?
