1 op de 4 kinderen is mantelzorger: 'Ik zit constant in die zorgmodus, waardoor ik niet echt kind kan zijn'
vandaag · 14:53| Leestijd:5 min
Update: vandaag · 14:53
In dit artikel aan het woord
"Kinderen moeten zich ook kunnen ontwikkelen. Op veertienjarige leeftijd de wc staan schrobben hoort eigenlijk niet bij een veertienjarige vind ik."
"Het kind zijn mis ik wel. Ik zit constant in die zorgmodus, waardoor ik niet echt kind kan zijn."
In het kort
1 op de 4 kinderen in Nederland is mantelzorger. Uit loyaliteit zorgen ze voor een ouder, zus of broer. Maar die zorgtaak kan ook effect hebben op het welzijn en de ontwikkeling van deze jongere. Hoeveel mag je vragen van een kind?
Wat denk jij?
Ken jij of ben jij een jonge mantelzorger?
Dit is de situatie
Jonge mantelzorgers: gevolgen en cijfers
Jonge mantelzorgers zijn jongeren die een aanzienlijk deel van de zorg voor een gezinslid of het huishouden op zich nemen omdat ze opgroeien met een gezinslid dat langdurig ziek, beperkt, psychisch kwetsbaar of verslaafd is.
Volgens de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024 geeft 7,2 procent van de jongvolwassenen mantelzorg. De jongeren die intensief mantelzorg verlenen zijn minder tevreden over hun leven, minder gelukkig en ervaren meer tijdsdruk en stress dan jongeren die dit niet doen. Zij hebben niet altijd voldoende of de juiste kennis en vaardigheden om mantelzorg te verlenen en leveren vaak vrije tijd in om die zorgtaken uit te voeren, stelt het Sociaal Cultureel Planbureau.
Zorgtaken moeten jonge mantelzorgers bovendien combineren met school en/of werk, en dat is niet altijd makkelijk. Veel van deze jongeren hebben minder tijd voor huiswerk, vrienden, hobby's en ontspanning omdat ze thuis moeten helpen. Sommige jongeren voelen zich daarom wel eens alleen of anders dan leeftijdsgenoten.
Behoefte aan erkenning
Onderzoek laat zien dat jonge volwassenen tussen 18 en 25 jaar met mantelzorgtaken vaak aangeven dat zij vooral behoefte hebben aan erkenning, een luisterend oor, informatie en emotionele ondersteuning van professionals (zoals docenten, hulpverleners of maatschappelijk werkers).
Door de zorg die ze geven, worden jonge mantelzorgers vaak eerder volwassen dan hun leeftijdgenoten. Hun verantwoordelijkheid en zorgzaamheid maakt hen bijzonder, maar kunnen ze ook kind zijn?
Dit is hun verhaal
Luca: 'Het kind zijn mis ik eigenlijk wel'
Luca (16) en Caitlynn (14) zijn mantelzorgers van hun moeder, Tamara. Door een erfelijke aandoening aan het bindweefsel draaien de spieren van Tamara overuren. Hierdoor zit ze in een rolstoel en lijdt ze aan extreme vermoeidheid. Zelfs na kleine taken zoals zichzelf aankleden, is haar energie al op. Het gevolg is dat de dagelijkse zorg voor het huishouden op de schouders van de kinderen terechtkomt. Hun vader moet namelijk gewoon werken. Ooit uit huis gaan is iets waar Caitlynn nog helemaal niet aan denkt.
Caitlynn
Mantelzorger van haar moeder"Mam, ik blijf lekker hier in huis voor jou zorgen. Daar word ik blij van."
Eigenlijk vindt Tamara niet dat ze van haar kinderen kan vragen wat er op dit moment van hen gevraagd wordt. Het takenpakket is te veelomvattend.
Tamara
Moeder van Luca en Caitlynn"Kinderen moeten zich ook kunnen ontwikkelen. Op veertienjarige leeftijd de wc staan schrobben hoort eigenlijk niet bij een veertienjarige vind ik. De taken die mijn kinderen hebben ten opzichte van hun leeftijdgenoten, zijn er zoveel meer. Het heeft ook wel voordelen, want ze zijn heel zelfstandig, maar ze behoren zich ook als pubers te ontwikkelen. En dat mis ik wel een beetje."
Veel mensen om Tamara heen zeggen haar hoe zelfstandig en volwassen Luca en Caitlynn al zijn. Alhoewel het als compliment bedoeld is, vindt Tamara het lastig om te horen. "Omdat ze eigenlijk nog kind zijn." Haar kinderen in de keuken bezig zien terwijl ze zelf in een stoel zit, vindt ze dan ook verschrikkelijk.
Tamara
Moeder van Luca en Caitlynn"Ik weet dat het nodig is, maar ik vind het niet fijn. Je zet geen kinderen op de wereld zodat die taken voor jou gaan uitvoeren. Als ouder ik moet eigenlijk voor hen zorgen, vind ik."
Zijn er dan geen zorgverleners die de zorg van de kinderen kunnen overnemen? Tamara vertelt dat in Nederland de regel geldt dat je mantelzorg eerst in je eigen netwerk moet proberen op te lossen.
Tamara
Moeder van Luca en Caitlynn"Dan wordt de vraag gesteld: 'Kan je een doekje hanteren? Ja? Dan mogen jullie dat gewoon doen.' En op papier zijn dat dan weinig taken, maar er zijn een hele hoop taken die anders niet gedaan worden, dus de werkelijkheid is dat mijn kinderen veel meer taken doen dan wat op papier meegegeven wordt. De laatste keer dat wij bij de gemeente aangaven dat de kinderen in onze optiek teveel taken hadden, werd gezegd: 'Dan moeten ze maar stoppen met sporten of werk zodat ze jou kunnen ondersteunen.' Ik vind dat wel heel erg hard, dat dat nu de maatschappij is."
Door de vele taken in huis heeft Luca wel het gevoel een heel ander leven te hebben dan leeftijdgenoten.
Luca
Jonge mantelzorger van moeder"Ik merk echt wel dat ik anders ben dan de rest. Als mijn vrienden en ik proberen af te spreken moet ik altijd eerst vragen of ik wel kan in verband met taken. Die vrienden kunnen bijna de hele dag afspreken, maar ik zou dan meestal maar een uurtje of twee uurtjes kunnen.
Dat hij als zestienjarige jongen thuis zo nodig is, vindt Luca best lastig.
Luca
Jonge mantelzorger van moeder"Het kind zijn mis ik eigenlijk wel. Met vrienden naar buiten gaan of gaan stappen - daar heb ik geen tijd voor. Ik zit constant in die zorgmodus, waardoor ik niet echt kind kan zijn. Maar als ik het niet zou doen, zouden er grote consequenties zijn."
Caitlynn houdt het voor de meeste van haar vrienden achter dat ze mantelzorger is van haar moeder. Ze is bang dat haar vrienden haar anders verlaten, aangezien ze dat vroeger heeft meegemaakt.
Caitlynn
Jonge mantelzorger van moeder"Ik ben bang dat ze dan geen vrienden meer willen zijn of me niet meer meevragen naar een pretpark ofzoiets."
Jerne: 'Ik vind het normaal om veel klusjes te doen'
Jerne (16) is mantelzorger voor zijn jongere broertje. De twee zijn van jongs af aan al twee handen op één buik.
Jerne
Jonge mantelzorger van broertje"Ik denk dat we niet zonder elkaar kunnen. We zijn altijd met zijn tweeën. Als hij een dag weg is, dan voelt het wel een beetje eenzaam."
Zijn broertje Feitse is geboren met een open rug. Sindsdien leeft hij met een gedeeltelijke verlamming en kan hij amper lopen. Al op jonge leeftijd onderging hij meerdere risicovolle operaties. Jerne voelt zich verantwoordelijk en doet er alles aan om zijn ouders te ontlasten in de zorg van Feitse.
Marieke
Moeder van Jerne en Feitse“Jerne helpt Feitse vooral met naar de fysiotherapeut gaan, of met tennissen of vissen. En verder helpt hij ook veel thuis in het huishouden.”
Als zijn moeder druk is met Feitse, let Jerne extra op zijn zusjes. Terwijl andere jongens van zijn leeftijd na school kunnen ontspannen, pakt hij de bakfiets om zijn zusjes van school te halen.
Marieke
Moeder van Jerne en Feitse"Van kleins af aan werden Jernes taken wat verschoven. Het is heel normaal bij ons."
Zijn zusjes ophalen vindt Jerne geen probleem, maar niet alle taken - zoals de vaatwasser in- of uitruimen - doet hij fluitend.
Jerne
Jonge mantelzorger van broertje"Aan de ene kant vind ik het normaal om veel klusjes te doen, aan de andere kant denk ik dat we wel heel veel doen en was het fijn geweest om soms minder te doen."
Marieke vindt het vooral lastig om te zien dat de mantelzorg ook zorgen voor Jerne met zich meebrengt.
Marieke
Moeder van Jerne en Feitse"Als Feitse ziek is, maakt Jerne zich ook heel erg zorgen. Dan wil hij bij Feitse zijn en gaat het op school ook niet goed. En als ik me niet goed voel, doet dat geestelijk natuurlijk ook wat met de kinderen. Daar maak ik me weleens druk over. Als ik iets niet kan, wil Jerne het wel doen. Hij vindt het niet erg, maar eigenlijk neemt hij dan mijn taak over."
Soms komt er een mantelzorgconsulent langs, om Jerne de gelegenheid te geven te delen hoe het met hem is.
Meer weten?
Kijk Dit is de Kwestie
In Dit is de Kwestie (EO) gaan Joram, Tamara, Luca, Caitlynn, Marieke, Jerne en Feitse verder over dit onderwerp in gesprek. Bekijk de volledige uitzending zaterdag 1 november om 22.55 uur op NPO2.
Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.
