Cijfers over doden in Gaza: feit of propaganda?
gisteren · 17:00| Leestijd:4 min
Update: gisteren · 17:00
In dit artikel aan het woord
"De gevolgen van verkeerde cijfers worden echt onderschat."
"De cijfers zijn belangrijk, maar we zien ook in tijden van oorlog dat het moeilijk is om te achterhalen wat die cijfers precies zijn."
In het kort
'Bijna 70 procent van de doden in Gaza zijn vrouwen en kinderen.' Die zin stond begin dit jaar op bushokjes in Nederland, als onderdeel van een campagne van Save the Children. Maar volgens de Reclame Code Commissie klopt dat cijfer niet. Waar komen die cijfers eigenlijk vandaan? En hoe moeten we als samenleving omgaan met informatie uit een conflictgebied waar de waarheid zelf onder vuur ligt?
Wat denk jij?
Vind jij de discussie over cijfers uit Gaza relevant?
Cijfers uit Gaza misleidend?
De Reclame Code Commissie zegt dat hulporganisatie Save the Children in een reclamecampagne oude en mogelijk misleidende informatie heeft gebruikt. Op posters in bushokjes stond onder andere een krantenkop van Nu.nl: 'Bijna 70 procent van de doden in Gaza zijn vrouwen en kinderen.' Die cijfers kwamen uit een rapport van de Verenigde Naties en werden gebruikt door Save the Children om aandacht te vragen voor het geweld in Gaza en om donateurs te werven.
Volgens de commissie klopten de cijfers niet helemaal, omdat ze verouderd en niet compleet waren. Daardoor kreeg het publiek een verkeerd beeld.
De discussie werd groter toen politicus Frans Timmermans, Oppositieleider GL-PvdA, deze cijfers ook gebruikte in een debat in de Tweede Kamer. Dat roept de vraag op: hoe betrouwbaar zijn cijfers uit een oorlog? Zeker als ze komen van organisaties die betrokken zijn bij het conflict, zoals het Ministerie van Gezondheid in Gaza, dat onder Hamas valt.
Dit is de discussieZijn de cijfers uit Gaza betrouwbaar?
Over één ding zijn de gesprekspartners het eens: cijfers in oorlogstijd zijn gevoelig. Maar hoe ga je er dan mee om?
Pim Kraan, directeur van Save the Children, erkent de kritiek in Dit is de dag (EO), maar vindt de commotie overdreven: "Wij hadden die cijfers in november 2024 niet op deze manier op die poster moeten plaatsen." Toch noemt hij de ophef "een bliksemafleider voor het grote leed dat we zien gebeuren."
Pim Kraan
Directeur van Save the Children"De cijfers zijn belangrijk, maar we zien ook in tijden van oorlog dat het moeilijk te achterhalen is wat die cijfers precies zijn. En dat de waarheid vaak als eerste sneuvelt. (...) We weten helemaal niet eens hoeveel doden er precies zijn, waarschijnlijk veel meer zijn dan de officiële cijfers. Daar komen we pas later achter als we er ooit achter zullen komen. Dus ja, wat zijn cijfers en hoe relevant is het nu om dit inderdaad op deze manier zo uit te lichten zou ik willen vragen."
Keren Hirsch, bestuurslid bij het Centrum Informatie en Documentatie Israel en oud PvdA Politica, vindt dat de gevolgen van verkeerde cijfers onderschat worden. Bijvoorbeeld als Kamerleden ermee aan de haal gaan:
Joas Wagemakers, universitair hoofddocent Islam aan de Universiteit Utrecht, vindt het pas kwalijk als je kan aantonen dat de cijfers verkeerd zijn. Hij zegt dat de cijfers vanuit het regime van Hamas altijd best wel kloppend waren:
Joas Wagemakers
Universitair hoofddocent Islam aan de Universiteit Utrecht"Sinds Hamas in Gaza aan de macht is, zijn de cijfers over het algemeen redelijk kloppend gebleken. In ieder geval in vergelijking met die van de VN en ook die van Israël."
Hirsch is het hier niet mee eens en vindt Hamas geen betrouwbare bron als het gaat om cijfers:
Keren Hirsch
Bestuurslid bij het Centrum Informatie en Documentatie Israel en voormalig PvdA Politica"Dat het gezondheidsministerie in Gaza onder controle staat van Hamas, dat weten mensen niet. Dus als je dat zo brengt: als 'het gezondheidsministerie', dat klinkt bij heel veel mensen als een zeer betrouwbare bron. Mogelijk klopt het, mogelijk niet. Hamas heeft ook beweerd dat er gijzelaars dood waren, enzovoort. Dus het is gewoon niet altijd betrouwbaar wat zij aangeven."
Wagemakers denkt dat context geven bij de cijfers door te benoemen waar ze vandaan komen geen zin heeft:
Joas Wagemakers
Universitair hoofddocent Islam aan de Universiteit Utrecht"De cijfers van Israël zijn ook niet betrouwbaar. Dus als je zegt: 'Deze cijfers komen van een terroristische organisatie genaamd Hamas en deze cijfers komen van het Israëlische Ministerie van Gezondheid', dan wek je de indruk dat de eerste cijfers niet en de tweede cijfers wel betrouwbaar zijn. Dit terwijl de gegronde reden is om te denken dat ze allebei niet betrouwbaar zijn of een allebei even betrouwbaar."
Kraan voegt tot slot toe dat het belangrijker is om ons te focussen op het leed wat er gebeurt en niet op de precieze cijfers:
Pim Kraan
Directeur van Save the Children"Wij zullen zorgvuldiger omgaan met de actualiteit van de cijfers die we gebruiken. Ik heb ook gezegd, we zullen de aanwijzing van de commissie volgen. Maar dit is wel echt een bliksemafleider voor het grote leed wat we zien gebeuren."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister naar Dit is de dag
In Dit is de dag (EO) gaat Hans van der Steeg verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- ChristenUnie in twijfel over Israël: 'Zoekend naar een weg die goed is'
ChristenUnie in twijfel over Israël: 'Zoekend naar een weg die goed is'
- Veel christenen steunen Israël, maar kan dat nog wel? 'Ik heb er geen woorden voor'
Veel christenen steunen Israël, maar kan dat nog wel? 'Ik heb er geen woorden voor'
