Diploma inleveren als protest: waarom?

UvA en Hebrew University

De Universiteit van Amsterdam (UvA) heeft besloten de studentenuitwisseling met de Hebrew University of Jerusalem (HUJI) voorlopig stop te zetten. Dit besluit volgde op advies van een commissie die oordeelde dat de samenwerking risico's met zich meebrengt op betrokkenheid bij mensenrechtenschendingen en beperkingen van de academische vrijheid. De commissie wees op de nauwe banden van de HUJI met het Israëlische leger en de defensie-industrie, die betrokken zouden zijn bij ernstige en systematische mensenrechtenschendingen. Daarnaast werd gewezen op het ontslag van een HUJI-hoogleraar na het ondertekenen van een petitie voor een wapenstilstand in Gaza.

Studentenprotesten

In Nederland hebben studenten in verschillende steden, waaronder Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Nijmegen, actiegevoerd tegen de samenwerking met Israëlische universiteiten. Op de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht bezetten studenten collegezalen en eisten ze een volledige stopzetting van academische banden met Israëlische instellingen. ​

In Amsterdam hebben meerdere oud-studenten hun diploma (bul) ingeleverd uit protest tegen het besluit van de UvA om de samenwerking met de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem te beëindigen. Zij vinden dat de universiteit hiermee toegeeft aan de druk van activisten.

Ook in Rotterdam en Nijmegen hebben demonstraties plaatsgevonden waarbij studenten opriepen tot een academische boycot zolang het geweld in Gaza voortduurt. ​

Ethische verantwoordelijkheden

De heroverweging en stopzetting van samenwerkingen met Israëlische universiteiten door verschillende Nederlandse, maar ook internationale instellingen, weerspiegelen de groeiende bezorgdheid over mensenrechten en de invloed van studentenprotesten op academisch beleid. Op steeds meer universiteiten zijn ethische commissies bezig rondom de besluitvorming over de samenwerking met Israëlische universiteiten.

Diploma inleveren: een goed idee?

Uiteindelijk hebben zo’n 50 alumni afstand genomen van de UVA. Want, zo laat Ronny Naftaniel, oud-directeur van het CIDI en oud-voorzitter van het Centraal Joods Overleg, weten in een verklaring: "We willen niet meer geassocieerd worden met een universiteit die haar grondwaarden verkwanselt." Ook oud-student Hans Moll leverde zijn bul in:

"De universiteit is bezet geweest door pro-Palestijnse actievoerders. Die hebben er een zooitje van gemaakt, in mijn ogen. De rector magnificus is met ze in gesprek gegaan, wat in mijn ogen te loven valt, om te de-escaleren. Alleen is hij met mensen in gesprek gegaan die gemaskerd waren, die Engels spraken en je wist niet of ze überhaupt studenten waren. Het is alsof boeven je huis overvallen en je gaat met die boeven praten, en die komen dan ook met een aantal eisen. En je wellicht ze ook nog eens in. Ik vond het zo’n proeve van lafheid, dat ik, toen dit initiatief kwam, ook dacht: ja, ik lever mijn bul ook in."

000

De Palestijns-Nederlandse politicoloog Radi Suudi heeft ook een bul van de UVA. Hij heeft geen moment getwijfeld om die weer in te leveren bij de universiteit en staat achter hun besluit: 

Radi SuudiPalestijns-Nederlandse politicoloog

"Ik begrijp de UVA heel goed. De UVA geeft aan dat de Hebrew University in Jeruzalem samenwerkingsverbanden heeft, leerprogramma’s aanbiedt in samenwerking met het Israëlische leger. Er worden daar zelfs officieren van het Israëlische leger en de militaire veiligheidsdienst opgeleid. […] Die verwevenheid is feitelijk heel groot. En dat is openbare informatie. Het staat ook op de website van het Israëlische leger."

000

Professor Han van der Maas, psychologie aan de UVA, kan beide keuzes begrijpen. Maar contacten verbreken vindt hij geen goed plan:

Prof. Han van der MaasPsychologie aan de UVA

“Ik ben zelf zeer terughoudend als het gaat om academische boycots. Ik ben heel erg gehecht aan de-polarisatie, ook in dit complexe debat. En voor de-polarisatie is contact tussen mensen het belangrijkst. Contacten verbreken is altijd een zwaktebod, dan moet een boycot wel heel concreet iets gaan opleveren en daar is nu geen enkel zicht op.”

000

Dr. Martijn Dekker is politiek antropoloog op de UvA en staat geheel achter de boycot:

Dr. Martijn DekkerPolitiek antropoloog aan de UvA

"Het is een voorzichtige eerste stap. Ik vind het verbreken van de banden met die universiteit noodzakelijk. Zowel moreel, omdat dit een institutie is die een apartheidssysteem in stand houdt door te werken met het Israëlische leger. En hiermee ook medeplichtig is aan de genocide die op dit moment plaatsvindt. Wat mij betreft zijn dat feiten, als je naar het nieuws kijkt kun je dat vrij droog vaststellen."

000

Naomi Mestrum, directeur van CIDI, is het niet eens met de beslissing van de UvA:

Naomi MestrumDirecteur CIDI

"Ik zie het vooral als iets heel symbolisch, wat de UvA doet. Ze geven toe aan de demonstranten die we de hele tijd horen, waar ze blijkbaar geen weerwoord op hebben, en dus nemen ze een symbolisch besluit. Wat ik vooral kwalijk vind is dat ze de Hebrew University verantwoordelijk achten voor de Israëlische regering. Terwijl dat een op zichzelf staand instituut is. Israël kent helaas een dienstplicht, iedereen moet het leger in. Maar hiermee te zeggen dat eigenlijk de Hebrew University schuldig is aan wat er gebeurt, bereik je helemaal niks. Het is juist een plek voor een academisch debat, zo’n boycot helpt helemaal niemand."

000

Column Tijs van den Brink

"Hoewel ik zelf doorgaans niet zo van het protesteren ben, leidden de protesten aan beide kanten bij mij tot een aantal hoopvolle momenten." Lees hier de column van Tijs van den Brink:

• Column Tijs van den Brink: Demonstrerende Israëliërs én Palestijnen

  Column Tijs van den Brink: Demonstrerende Israëliërs én Palestijnen

Kijk 'Dit is Tijs'

In Dit is Tijs (EO) gaat presentator Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met Martijn Dekker, politiek antropoloog aan de UvA, Han van der Maas, psycholoog aan de Uva, Naomi Mestrum, directeur van het CIDI en Radi Suudi, Palestijns-Nederlandse politicoloog. Klik hier om de volledige uitzending te bekijken via NPO Start.

Luister 'Dit is Tijs' als podcast

Je kunt Dit is Tijs (EO) ook terugluisteren als podcast. Klik hier om de uitzending af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Israël hervat aanvallen op Gaza – moet Europa nu ingrijpen? 'Nederland houdt Netanyahu hand boven het hoofd'

  Israël hervat aanvallen op Gaza – moet Europa nu ingrijpen? 'Nederland houdt Netanyahu hand boven het hoofd'

• Oorlog in Israël en Gazastrook wakkert enorme polarisatie weer aan: 'Een 'ja maar' past nu niet'

  Oorlog in Israël en Gazastrook wakkert enorme polarisatie weer aan: 'Een 'ja maar' past nu niet'