Palestijnen rouwen bij een lichaam dat uit de puinhopen van een huis is geborgen, dat op 18 maart 2025 in de vroege ochtend werd verwoest door Israëlische aanvallen in de wijk Shujaiya in het oostelijke Gaza-Stad. Op die dag lanceerde Israël zijn zwaarste aanvallen op de Gazastrook sinds een staakt-het-vuren in januari. — © ANP

Israël hervat aanvallen op Gaza – moet Europa nu ingrijpen? 'Nederland houdt Netanyahu hand boven het hoofd'

20 maart 2025 · 10:54| Leestijd:10 min

Update: 26 maart 2025 · 11:22

Geschreven doorRedactie DIT

In dit artikel aan het woord

Bert-Jan RuissenEuroparlementariër SGP

"Sancties tegen Israël geven het verkeerde signaal. We moeten Hamas maximaal onder druk zetten."

Thijs ReutenEuroparlementariër Groenlinks-PvdA

"Nederland en de EU houden op dit moment de hand boven het hoofd van Netanyahu."

In het kort

Israël is weer begonnen met zware aanvallen op Gaza, ondanks het staakt-het-vuren. Volgens Palestijnse bronnen zijn daarbij honderden doden gevallen. Veel landen reageren kritisch en roepen op tot een einde aan het geweld. Is het tijd dat de Europese Unie sancties afkondigt?

Wat denk jij?

Volg jij het nieuws in het Midden-Oosten?

Ja, op de voetEerst wel, nu wat minderNee, dat doe ik niet

Dit is de situatie

Israël schendt staakt-het-vuren met grootschalige aanval Gaza

Na een korte pauze zijn de Israëlische aanvallen op Gaza weer begonnen. De Israëlische luchtmacht heeft bommen gegooid op verschillende doelen in de Gazastrook. Volgens Palestijnse bronnen zijn er driehonderd doden gevallen. Israël zegt dat het alleen Hamas-strijders aanvalt, maar volgens het Gazaanse ministerie van Gezondheid zouden er onder de doden veel kinderen zijn.

Op 19 januari begon de eerste fase van het akkoord tussen Israël en Hamas. In deze fase moesten sommige Israëlische gijzelaars vrijkomen in ruil voor Palestijnse gevangenen. In de tweede fase zouden de overgebleven gijzelaars vrijkomen en zou Israël zich militair terugtrekken.

De gesprekken over de tweede fase liepen al stroef. De afgelopen dagen voerde Israël meerdere aanvallen uit. Twee weken geleden sloot Israël de grenzen van GAza volledig af en een week geleden werd ook de elektriciteit uitgeschakeld.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zegt dat de aanvallen noodzakelijk zijn om de veiligheid van Israël te waarborgen. Ze zijn een reactie op het feit dat Hamas weigert gijzelaars vrij te laten, zegt hij. Tegen persbureau Reuters zeggen bronnen dat het nieuwe offensief "doorgaat zolang het nodig is en verder zal gaan dan luchtaanvallen".

'Staakt-het-vuren beëindigt'

Hamas zegt dat Israël hiermee eenzijdig het staakt-het-vuren beëindigt. Ook waarschuwt de terroristische organisatie dat de nieuwe aanvallen gevolgen zullen hebben voor de gijzelaars die nog in Gaza worden vastgehouden. Volgens Hamas had Israel stappen moeten zetten om de oorlog te beëindigen.

Binnen Israël komt er ook steeds meer druk. Netanyahu wordt beschuldigd van omstreden financiële deals met Qatar, dat banden heeft met Hamas. De zogenaamde ‘Qatar-gate’ zorgt voor veel politieke onrust en kan de positie van de Israëlische leider verder ondermijnen.

Wat is de rol van Europa?

De rol van Europa in de situatie tussen Israël en Gaza wordt vaak bekritiseerd. Europa is ook een belangrijke handelspartner van Israël. De EU heeft wel enkele sancties opgelegd, vooral tegen de Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Maar tot nu toe is de EU niet bereid om strengere maatregelen te nemen tegen Israël vanwege de militaire acties in Gaza.

Stelling

Nederland moet sancties tegen Israël instellen.

EensOneens

Dit is de discussie

Europa’s rol in het conflict: tijd voor sancties tegen Israël?

Is het tijd dat Europa wél daadwerkelijk sancties tegen Israël invoert?

Thijs Reuten, Europarlementariër van GroenLinks-PvdA, vindt van wel. Als het aan hem ligt, had dat lang geleden al moeten gebeuren, zo zegt hij in Dit is de Dag (EO).

Thijs Reuten

Europarlementariër Groenlinks-PvdA

"Israël begaat grootschalige schendingen van het internationaal recht. Wij hebben in ons verdrag staan dat we dat altijd strikt naleven. In de afspraken met Israël hebben wij ook staan dat we mensenrechten naleven, dus wij roepen al heel lang op om via de EU-Israël Associatieraad, en het opschorten van het associatieverdrag met Israël, druk te zetten op Israël. Want het is duidelijk dat Netanyahu en zijn extreemrechtse regering absoluut niet willen luisteren."

"Europa heeft nu eigenlijk geen stevige rol in het Midden Oosten en het dichterbij brengen van een allesomvattend regionale vrede, omdat we zo verdeeld zijn. Dat is mede te danken aan landen als Nederland. Europa staat relatief alleen in deze positie. De rest van de wereld begrijpt dat ook helemaal niet. De VS is zo ongeveer de enige, want voor de rest is er vrij brede overeenstemming. "

Volgens Reuten houdt Nederland, maar ook de Europese Unie, de regering van Netanyahu op dit moment de hand boven het hoofd.

"Netanyahu is aangeklaagd door het Internationaal Strafhof. Er zijn inmiddels tienduizenden doden. Gaza is compleet gebombardeerd en onleefbaar gemaakt. Wat ik nu zo jammer vind: ik heb vanaf 7 oktober altijd de aanslagen van Hamas veroordeeld, maar ik hoor nooit een veroordeling – niet van de Nederlandse regering, niet van veel EU-lidstaten, én niet van collega Ruissen – van het disproportionele misdadige geweld van Israël. (...) Nederland, maar ook de EU, verspelen ieder moreel gezag door het geweld wat we deze dagen hebben gezien niet te veroordelen. Het is echt onbestaanbaar dat niet dezelfde veroordeling - terecht - van de aanslagen op 7 oktober, ook ten deel valt aan de regering Netanyahu.”

Europarlementariër namens de SGP, Bert-Jan Ruissen, is het juist absoluut niet eens met sancties.

Bert-Jan Ruissen

Europarlementariër SGP

"Met het instellen van sancties, of het opschorten van een associatieakkoord, geef je een totaal verkeerd signaal af. Je doet totaal geen recht aan de complexe situatie. Israël heeft te maken met een terroristische organisatie in de achtertuin, Hamas, die vreselijke dingen heeft uitgehaald op 7 oktober. Hamas is nog steeds volop actief in Gaza. Dat is de harde werkelijkheid. Dan past het niet om Israël neer te zetten en voortdurend te beschouwen als de agressor.”

Op de opmerking van Reuten over het veroordelen van het geweld in Gaza, zegt hij:

"Ik zie ook dat er geweld is in in Gaza, en ik zie ook het enorme menselijke leed. Het is vreselijk wat daar gebeurt. Maar we kunnen niet stellen dat Israël doelbewust uit is op genocide. Dat is absoluut een verkeerde voorstelling van zaken. Het is duidelijk dat Israël de pijlen richt op Hamas. Het verdrietige is natuurlijk ook dat daar onschuldige burgers bij omkomen, dus ik doe een oproep aan Israël: richt je op je doel, doe alles wat in je vermogen ligt om onschuldige burgerslachtoffers te voorkomen."

Ook Ruissen vindt het verdrietig en pijnlijk om te zien dat de situatie nu escaleert, maar vindt het zeer onterecht om daar eenzijdig de schuld voor bij Israël te leggen.

"Dat Israël hiertoe overgaat heeft alles te maken met het feit dat het geduld op is, en met de halsstarrige houding van Hamas, die totaal geen bereidheid heeft getoond om het staakt-het-vuren enigszins te verlengen en door te gaan met het vrijlaten van gijzelaars. De belangrijkste sleutel voor het conflict is toch echt onmiddellijke vrijlating van de gijzelaars, en duidelijke garanties vanuit Gaza dat er geen tweede 7 oktober kan plaatsvinden. Als die garantie gegeven kan worden, ben ik ervan overtuigd dat we ook met deze Israëlische regering weer een weg kunnen vinden in gesprekken over duurzame vrede.”

Wát moet Europa dan precies doen?

Reuten ziet al precies voor zich welke sancties de EU dan in moet voeren:

Thijs Reuten

Europarlementariër Groenlinks-PvdA

"We moeten het associatieverdrag opschorten, want praten werkt niet. Dat is nu recent weer gebeurd, de EU slaagt er dan niet in om ook maar op enige geloofwaardige wijze de druk op te voeren zodat er iets verandert in het beleid van de regering Netanyahu. Europa is Israëls grootste handelspartner, daarom zou dat misschien helpen. Daarnaast moeten er ook individuele sancties op een aantal bewindslieden komen. Netanyahu is natuurlijk al aangeklaagd, maar er zijn ook een aantal ministers die elke keer heel bewust duidelijk maken dat het hen te doen is om het volledig van de kaart vegen van het bestaansrecht van de Palestijnen.”

SGP'er Ruissen denkt dat we op een andere manier ook kunnen bijdragen aan de oplossing van het conflict:

Bert-Jan Ruissen

Europarlementariër SGP

"Er zijn natuurlijk hele goede akkoorden afgesloten in recente jaren, de Abraham-akkoorden. Dat is een belangrijk vehikel waar we meer in moeten investeren. Dat is echt een basis om om mee te werken, Maar dat is niet het enige wat we kunnen doen. We moeten echt die dialoog bevorderen. We moeten Hamas maximaal onder druk zetten. Dat moet er in ieder geval voor zorgen dat er geen geldstromen van Qatar naar Hamas meer gaan."

"Wat we zeker moeten doen is helpen om de radicalisering die we zien in de Palestijnse gebieden te stoppen. We zien dat daar een onderwijssysteem functioneert waar antisemitisme wordt uitgedragen. We moeten de subsidiestromen die daarvoor worden gebruikt, bijvoorbeeld voor Palestijnse schoolboeken, stoppen. Waar we ook mee moeten stoppen, is het ondersteunen van het zogenaamde pay for slay schema. Dat is een schema waarmee terroristen in de Palestijnse gebieden worden beloond. Dat is een bijdrage die we kunnen leveren als EU. We willen dat partijen bij elkaar gaan zitten."

Reuten slaat aan op de subsidiestormen van Qatar die Ruissen noemt:

Thijs Reuten

Europarlementariër Groenlinks-PvdA

“Het is ruimschoots bekend dat veel geld van Qatar met medeweten van de regering Netanyahu in Gaza terecht is gekomen bij Hamas. Sterker nog, er wordt nu dus ook alles aan gedaan door de Israëlische regering om de rechtsstaat in Israël verder af te breken. Het onderzoek naar wat er precies gebeurd is op 7 oktober en de corruptieaanklacht tegen Natanyahu worden onder het tapijt geveegd. We hebben te maken met een regering die eigenlijk een een autocratie aan het aan het worden is."

Reuten is vorige maand in Israël en ook op de Westelijke Jordaanoever geweest. Hij sprak daar met Israëli's die elke zaterdag bijeenkomen op een plein in Tel Aviv om te protesteren tegen hun eigen regering. Hij maakt dan ook een duidelijk onderscheid tussen de inwoners van Israël, en de regering, zegt hij.

"En, dat ben ik niet eens met collega Ruissen, ik denk dat Israël wél een doelbewust plan heeft om Gaza compleet onleefbaar te maken. Dat is al gebeurd. Inmiddels is men overgegaan tot annexatie van de Westelijke Jordaanoever. Ik ben er geweest. Ik heb gesproken met vredesactivisten aan beide kanten. Er worden ook huizen afgebroken van Palestijnen met een christelijke achtergrond. Het zijn allemaal mensen die daar al generaties lang wonen. En daar worden, met steun van de Israëlische staat, door illegale settlers Palestijnen van hun land weggepest om dat land te annexeren. Daar moeten wij met elkaar toch een vorm voor kunnen vinden."

Maar ook over de nederzettingen zijn de twee Europarlementariërs het niet eens:

Bert-Jan Ruissen

Europarlementariër SGP

"Dat is een verkeerde voorstelling van zaken. Als je daar even de Oslo-akkoorden naast legt, dan kun je niet zeggen dat het illegaal is. Dat is ook een hele simpele redenering. Als je het hebt over de Westelijke Jordaanoever, hebben we het niet over bezette gebieden. We hebben het over betwiste gebieden. Historisch gezien heeft Israël wel degelijk ook claims op dat gebied. En ik zeg niet dat er geen problemen zijn, maar waar het natuurlijk op aankomt is dat er onderhandelingen plaats moeten vinden tussen de partijen om te zoeken naar een oplossing."