Oorlog in Israël en Gazastrook wakkert enorme polarisatie weer aan: 'Een 'ja maar' past nu niet'
10 oktober 2023 · 15:45| Leestijd: 10 min
Update: 9 augustus 2024 · 16:01
In dit artikel aan het woord
"Dit is niet nodig om je nationale rechten te halen."
"Op het moment dat dit gebeurt en nog gaande is, past voor mij geen 'ja maar'."
"Ik zou willen dat dit niveau van empathie er ook eens was voor de Palestijnen."
"Ik weiger elke verbinding te leggen naar het Palestijnse-Israëlische conflict en alles wat eraan vastzit."
In het kort
De schokkende en verdrietige beelden uit Israël en Gaza zijn lastig te vermijden. Zaterdagochtend lanceerde de Palestijnse terreurbeweging Hamas haar grootste aanval op Israël in jaren vanuit de Gazastrook, en dat zorgt voor een angstige, bloederige toekomst in het gebied. Het Israëlisch-Palestijns conflict is iets dat mensen over de hele wereld al jaren tot op het bot verdeelt, en die polarisatie is ook nu weer duidelijk zichtbaar. Hoe moet er met deze nieuwe gebeurtenissen omgegaan worden?
De 9/11 van Israël
Israël werd zaterdagochtend opgeschrikt door een gigantische aanval van Hamas die totaal onverwacht kwam. Wat er nu gebeurt is de 9/11 voor Israël, zeggen verschillende experts. Want hoewel er al jarenlang conflict is en er veel Israëliërs in oorlogen zijn gesneuveld, is de huidige situatie toch een ander verhaal. De doden zijn toen vaak vooral militairen geweest en nu gaat het om burgerslachtoffers, die op Israëlisch gebied zijn vermoord. In totaal zijn er al meer dan zevenhonderd Israëliërs om het leven gekomen, onder wie ruim zeventig militairen.
Moorden op muziekfestival
Hamasstrijders vielen onder meer een muziekfestival aan in de buurt van Re’im, 10 kilometer verwijderd van de Gazastrook. Op het Tribe of Nova Festival vierden ruim drieduizend bezoekers, van wie het overgrote deel jongeren, het einde van het Loofhuttenfeest. De rave duurde de hele nacht en bezoekers waren zaterdagochtend de eerste ooggetuigen van de aanval van Hamas op Israël. Er zijn na afloop 260 lichamen gevonden op het terrein. Feestgangers werden doodgeschoten of ontvoerd.
De Israëlische krijgsmacht heeft inmiddels 300.000 reservisten opgeroepen in wat de grootste mobilisatie van het land ooit.
Vanwege de luchtaanvallen die Israël uitvoert als reactie op de aanval hebben meer dan 123.000 mensen in de Gazastrook hun huis ontvlucht, melden de Verenigde Naties. Bij Israëlische tegenaanvallen zijn volgens het Palestijnse ministerie van Gezondheid bijna vijfhonderd burgerdoden gevallen in de Gazastrook.
Dit is de geschiedenis van het Israëlisch-Palestijns conflict
Het Israëlisch-Palestijnse conflict is een langdurig en complex conflict, met diepe wortels in de geschiedenis. Na de Eerste Wereldoorlog kwam het gebied Palestina onder Brits bestuur. Zij moesten ervoor zorgen dat er een onafhankelijke staat voor Arabieren werd gecreëerd, maar ook een plek waar Joden konden wonen.
Na de Holocaust in de Tweede Wereldoorlog wilden veel Joden een eigen staat, een idee dat voor het eerst werd geopperd door een Joods-Oostenrijkse activist. Het Midden-Oosten is daar de aangewezen plek voor, aangezien het Jodendom daar zijn wortels vindt. Dit zorgde voor onrust bij de voornamelijk Arabische bevolking. Er vestigden zich steeds meer Joodse kolonisten in het gebied, en de Palestijnen zagen met lede ogen aan dat steeds meer grond die eerst van hen was door Joodse kolonisten werd ingenomen.
In 1947 besloten de Verenigde Naties dat Palestina verdeeld moest worden tussen Joden en Palestijnen. De Palestijnen waren hier niet blij mee omdat de Joden 56 procent van het land kregen, vooral vanwege Holocaustoverlevenden. De Joden accepteerden het plan wel.
In 1948 riepen de Joden hun eigen staat, Israël, uit. En daar ging het echt mis. De volgende dag vielen Arabische troepen vanuit omringende landen Israël binnen met het doel Palestina te bevrijden. Maar de strijd verliep rampzalig voor hen: Israël kreeg een groter gebied onder controle dan hen in het VN-verdelingsplan was toebedeeld.
Het Palestijnse gebied bestaat uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. In 1967 bezetten de Israëli's Gaza tijdens de Zesdaagse Oorlog en trokken zich terug in 2005. Israël zegt dat dit het einde van de bezetting is, maar ze blijven de meeste grenzen, het luchtruim en wateren van Gaza controleren. Dit zorgt voor problemen, zoals armoede. Op de Westelijke Jordaanoever heeft de Palestijnse Autoriteit sinds 1993 controle, maar Israël beheerst nog meer dan 60% van het gebied.
Belangrijke kwesties in het conflict zijn onder andere:
- Grenzen: Beide partijen willen de controle over specifieke gebieden, waaronder de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en Oost-Jeruzalem.
- Jeruzalem: Zowel Israëliërs als Palestijnen beschouwen Jeruzalem als hun hoofdstad, wat leidt tot hevige rivaliteit en conflicten.
- Vluchtelingen: Het conflict heeft geleid tot een grote Palestijnse vluchtelingenpopulatie die nog steeds strijdt voor het recht op terugkeer naar hun oorspronkelijke huizen.
- Veiligheid: Beide partijen hebben te maken gehad met gewelddadige conflicten en terroristische aanslagen.
Is er kans op vrede?
Er zijn vele vredesbesprekingen geweest, waaronder de Oslo-akkoorden van de jaren '90, maar tot nu toe is er geen definitieve oplossing gevonden. Het conflict blijft een grote uitdaging voor de internationale gemeenschap en heeft geleid tot veel menselijk leed en economische ontberingen voor de betrokken bevolkingen. Het blijft een complexe en gevoelige kwestie die wereldwijd de aandacht trekt.
Israëls wil de raketaanvallen vanuit Gaza voor eens en voor altijd beëindigen, en ze willen het tunnelnetwerk van Hamas tussen Gaza en Israël vernietigen. Die worden gebruikt door Palestijnse militanten gebruiken om aanvallen uit te voeren, en het grondgebied demilitariseren.
De leiders van Hamas zeggen dat ze pas stoppen met geweld als de blokkade van Gaza eindigt. Hun militaire afdeling wil alleen een wapenstilstand als Israël het geweld stopt in de Westelijke Jordaanoever, Jeruzalem en Gaza, ophoudt met het ondermijnen van de Palestijnse regering en enkele Palestijnse gevangenen vrijlaat.
Waarom kwam de aanval van Hamas nú? Dat zit zo: zaterdag was een hele symbolische dag. De Simchat Torah, de Vreugde der Wet, werd gevierd. Het was het einde van de Loofhuttenvakantie, waardoor veel Israëli's in vakantiemodus waren. Verder was het een dag na de herdenking van het einde van de Jom Kipoer-oorlog, en 30 jaar na de Oslo-akkoorden.
De Palestijnse gebieden worden overigens door Israël, en ook Nederland en België, niet erkend als Palestina. Ruim 130 landen waaronder enkele EU-lidstaten (zoals Zweden) erkennen het wel als land. Nederland is altijd al het meest pro-Israëlische land van Europa geweest, aangejaagd door het schuldgevoel over de Holocaust en het grote aantal Nederlandse Joden dat toen vermoord is.
Dit is de discussieEen van de meest polariserende conflicten in de wereld
Het conflict leidt al jarenlang tot polarisatie, en dat is ook nu weer terug te zien op social media. Veel mensen vinden dat media te veel berichten vanuit een Israëlisch perspectief, en te weinig aandacht hebben voor de positie van Palestijnen. Ook na zaterdag wordt dit veel geopperd. Maar volgens sommigen is het nu niet het juiste moment om dit aan te kaarten gezien de huidige situatie.
Berber van der Woude was Nederlands diplomaat, maar stopte na veertien jaar met die baan omdat ze het niet eens was met het Nederlandse beleid tegenover het Palestijns-Israëlische conflict. Zij geeft in Op1 (EO/MAX) aan dat ze schrok van een opmerking van premier Mark Rutte, die zei dat we het "niet zo heel vaak hebben meegemaakt dat dit conflict zich richt op heel gewone mensen, burgers in Israël".
"Tot zaterdagochtend was al het geweld van de Israëlische bezetting vooral gericht tegen burgers. Ik vind het afschuwelijk wat er nu is gebeurd, en ik zou willen dat dit niveau van empathie er ook eens was voor de Palestijnen. (...) Ik vind dat het buitengewoon onverstandig is dat Nederland zo snel achter Israël is gaan staan, zonder enig beroep te doen op het hebben van terughoudendheid."
Van der Woude benadrukt onder welke erbarmelijke omstandigheden de Palestijnen leven. Zo kan niemand Gaza in of uit zonder toestemming van Israël. Er is, doordat terreurorganisatie Hamas de leiding heeft, geen vrijheid van meningsuiting. Bijna 100 procent van het drinkwater is daar niet schoon, en medische hulp is er nauwelijks.
"Kijk, Hamas is een organisatie die zich verzet tegen de Israëliërs met terroristische middelen. Die middelen, en het targetten van de burgerbevolking, heeft echt niemand goedgekeurd. Maar een volk dat leeft onder militaire bezetting, heeft het recht om zich daartegen te verzetten. Dat is misschien niet wat er zaterdag is gebeurd, maar dat is wel wat er altijd gebeurt en wat absoluut wordt ontkend."
Oud-minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal, die zelf een Israëlische vrouw heeft, wil de link naar het Palestijnse-Israëlische conflict op dit moment echter niet leggen.
"Ik weiger elke verbinding te leggen naar het Palestijnse-Israëlische conflict en alles wat eraan vastzit. Ik begin daar niet aan. Er wordt een verschrikkelijke terreuraanslag uitgevoerd, en dan gaan we praten over het begrijpen en verklaren, en vervolgens brengen we begrip op. En voor je het weet is de schuld niet van die verschrikkelijke moorddadige bende, maar van de Israëlische regering."
Dilan Yeşilgöz, VVD-lijsttrekker en demissionair-minister van Justitie, wil vooral met klem benadrukken dat het hier om een terroristische daad gaat vanuit Hamas die veroordeeld moet worden. Ook benadrukt ze dat Nederland volledig achter Israël staat.
"Wat hier gebeurd is, is een terroristische daad. Ik heb me ongelooflijk geërgerd aan tweets en berichtgevingen waarin het ging over strijders en militanten. Dit zijn terroristen. Als jij burgers en baby's ontvoert, vrouwen doodmaakt, vervolgens de lijken naakt door de straten sleept... dit is terreur. En op het moment dat dat om ons heen in Parijs of op andere plekken gebeurt, praten we er (terecht) vol verachting over, dat hoort hier ook. Op het moment dat dit gebeurt en nog gaande is, past voor mij geen 'ja maar'. Dat past niet."
"Israël heeft nu het volste recht om zichzelf te verdedigen. En uiteindelijk zal dat vooral heel veel onschuldige burgers het leven kosten. En dat doet ons allen pijn, maar je kunt dit niet laten gaan en denken: we gaan nu eens een vredesgesprek beginnen. Vrede is nog nooit zo ver weg geweest, en dat doet me zoveel pijn."
De Palestijns-Nederlandse polticoloog Radi Suudi keurt het geweld vanuit Hamas ten strengste af. Wel geeft hij aan vanwege zijn achtergrond dat hij er dubbel in staat, omdat hij de Palestijnse emoties en woede heel goed kent.
"Wat de Israëliërs nu in één weekend, hoe verschrikkelijk het ook is, hebben meegemaakt, dat is een samenballing van wat er de laatste twee, drie jaar in de Palestijnse gebieden is gebeurd. Het is een heel pijnlijke kwestie, maar de vergelijking moet wel gemaakt worden. Je hoeft het leed uit te wisselen, en te zeggen: wij lijden erger dan jullie. Maar het heeft alles met elkaar te maken."
Verder is hij het met Yeşilgöz oneens dat er geen vredesgesprekken gevoerd zouden kunnen worden.
"Er ligt een goede taak voor de Europese Unie, de Verenigde Staten en de Verenigde Naties, om te zeggen: enough is enough. Het doden aan beide kanten is onacceptabel. (...) Er is bijna geen conflict ter wereld waar de internationale gemeenschap niet zo'n grote verantwoordelijkheid heeft, ook bij het totstandkomen ervan. Dus dat noopt tot ingrijpen. En het zal niet gebeuren, maar het zou mij een lief ding waard zijn als de Veiligheidsraad zou zeggen: dit is genoeg, wij stellen een internationale vredesmacht daar in, die gaat naar Gaza, die ontwapent de boel. Die zorgt dat de mensen bevrijd worden, het maakt niet uit. Maar er moet vrede komen."
Antoinette, verpleegkundige en moeder, zit vast in oorlogsgebied
Antoinette Rommers (45), verpleegkundige in de Gazastrook, zou eigenlijk afgelopen weekend terugvliegen naar Nederland om haar gezin te zien. Ze is moeder van zes kinderen, allemaal tussen de 9 en 22 jaar. Toen brak zaterdagochtend de oorlog uit tussen Hamas en Israël.
Antoinette was op dat moment in de Westbank, ten oosten van Jeruzalem, en is nu nog steeds in Israël. Haar man en kinderen wachten angstig af wat er gebeurt. “Helaas worden zij nu ook betrokken in het offer dat ik breng door dienstbaar te zijn in de Gazastrook.” Toch wil Antoinette op dit moment niets liever dan de handen uit de mouwen steken om de burgers in de Gazastrook te helpen. Samen met twee collega-verpleegkundigen probeert ze het gebied te bereiken. “We zijn ervan overtuigd dat niets bij toeval gebeurt. We geloven dat God hier nog een taak voor ons heeft. Niet dat dit makkelijk is, nu mijn man en kinderen thuis bang zijn voor wat er met mij kan gebeuren.”
Het is een grote opgave om terug te keren naar de Gazastrook. “We zijn gisteren, tegen alle adviezen in, zo ver mogelijk naar de Gazastrook gegaan om te kijken of we iets konden betekenen voor de mensen die we daar hebben achtergelaten.” Verder dan waar de wereldpers stond opgesteld en het Israëlische leger bezig was zich klaar te maken voor een grondoffensief, konden Antoinette en haar collega’s niet komen. Nu staat de tijd stil, terwijl de luchtalarmen, bombardementen en beschietingen voortduren: ‘’Ik wacht op het moment dat we meer kunnen doen.”
Het lijden onder de bevolking is groot, en het geweld raakt Antoinette en haar collega's diep. “De verliezen zijn ontelbaar. Ik vraag me doorlopend af: Waarvoor? Hoe kun je dit enorme lijden aan beide zijden rechtvaardigen tegenover de minimale winst die je hiermee denkt te behalen?” Toch wijst ze beide partijen in het conflict niet af. “Aan beide kanten hebben we te maken met mensen van vlees en bloed, mensen die fouten maken.” Dat is een lastige boodschap als het gaat om terroristen die zulke gruweldaden verrichten. “Wij geloven dat God niets liever wil dan dat mensen tot geloof komen en hun zondige leven achter zich laten. Ik geloof dat Hij dat ook voor Hamasstrijders wil.”
Antoinette keert voorlopig nog niet terug naar Nederland, hoe ingewikkeld en gevaarlijk dat ook is. “Ik hoop dat ik een klein kaarsje mag zijn in deze donkere wereld en stel mijn vertrouwen op God, wat er ook gebeurt. Ook als dat betekent dat ik dit land niet levend zal verlaten. Met deze reden heb ik dan ook bewust afscheid genomen van het thuisfront. Natuurlijk hebben we hier met elkaar om gehuild, ik ben niet alleen maar stoer en dapper’’, geeft ze toe. ‘’Toch voel ik geen angst; ik mag weten dat God over mij waakt.”
In Eva vertelt Antoinette meer over haar situatie en het geweld in de Gazastrook. Klik hieronder om het hele interview te lezen:
Praat mee
Wil je meer weten over het conflict in de Gazastrook? In De Ongelooflijke Podcast (EO) gaat David Boogerd in gesprek met generaal buiten dienst Mart de Kruif en Bart Wallet, hoogleraar Joodse studies aan de Universiteit van Amsterdam over de geschiedenis van het Israël-Palestineconflict én de laatste ontwikkelingen in het oorlogsgebied. Beluister de volledige aflevering hier:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
