Ja zuster, nee zuster
Inknippen bij een bevalling zonder toestemming: 'Je gaat compleet voorbij aan de rechten van de vrouw'
28 augustus 2023 · 09:31
Update: 11 september 2023 · 13:53
In gesprek met
Rebecca Painter
Gynaecoloog
"Soms is er zoveel haast in een situatie dat je niet uitgebreid stil kan staan bij toestemming vragen."
Merel Bas
Verloskundige
"Zonder dat we het aan de vrouw vragen gaan we grote schade aanbrengen. En dat kan gewoon niet."
In het kort
Geef je toestemming of geen toestemming voor een knip? Dat is de vraag die aan een vrouw gesteld zou moeten worden voor of tijdens een bevalling. Toch wordt die vraag aan vier op de tien vrouwen niet gesteld, maar er wordt wel geknipt. Hoe erg is dit?
Wat denk jij?
Hoor jij weleens over bevallingen die moeizaam verlopen?
Dit is de situatie
Inknippen bij een bevalling
Bevallen is geen pretje. En soms is een bevalling extra zwaar door bijkomende medische ingrepen. Hierbij kan je denken aan een vaginaal onderzoek, een ongeplande keizersnede of een knip, ook wel episiotomie.
Wat is een episiotomie?
Belangrijke redenen voor een knip zijn:
- Kind meer ruimte geven om geboren te worden
- Uitscheuren voorkomen
- Bij een stuitligging
- Bij een kunstverlossing (met verlostang of vacuümpomp)
Voor een ingreep en dus ook voor het zetten van een knip moet een vrouw altijd toestemming geven. Zonder toestemming is er sprake van een ongeoorloofde inbreuk op de integriteit van de patiënt. Ook moet de zorgverlener voldoende informatie geven over de ingreep. Toestemming geven kan zowel schriftelijk als mondeling. Toch gaat dit niet altijd goed.
Het Amsterdam UMC deed onderzoek onder ruim 11.000 vrouwen. Van vrouwen die een knip kregen tijdens hun bevalling gaf 41,7% aan dat niet om toestemming was gevraagd, 26,5% van die vrouwen vond dat vervelend. En 43 vrouwen weigerden een knip, maar kregen die toch.
Wat denk jij?
Moet een arts altijd toestemming vragen voor een knip?
Dit is de discussie
Wanneer mag arts de knip zetten?
Artsen moeten soms ingrijpen om te zorgen dat moeder en kind de bevalling veilig doorkomen, dat gebeurt onder andere met het zetten van een knip. Maar moet een arts voor zo'n ingreep altijd toestemming vragen?
Verloskundige Merel Bas is groot voorstander voor het expliciet toestemming vragen aan een cliënt zegt ze in Dit is de Dag (EO). Ze vindt het schandalig dat uit onderzoek blijkt dat er niet altijd toestemming wordt gevraagd.
"In de wetenschappelijke literatuur wordt gesproken over obstetrisch geweld, waarbij je dus compleet voorbij gaat aan de rechten en de autonomie van de vrouw. Het gaat over haar vagina, haar baarmoeder. Als je daaraan voorbij gaat, ben je echt heel seksistisch bezig. Daar moeten we ons als zorgverleners diep voor schamen."
"Zonder dat we het aan haar vragen gaan we grote schade aanbrengen. En dat kan gewoon niet. De knip kan langdurige problemen geven. Het geeft vaak in de eerste weken na de bevalling ook veel pijnklachten. Veel vrouwen houden een trauma over aan hun bevalling. De bevallingstrauma's ontstaan vooral doordat zonder toestemming, zonder duidelijke communicatie is gehandeld."
Rebecca Painter is gynaecoloog, ze vindt het vervelend om te horen dat vrouwen zich niet goed behandeld voelen door een dokter. Maar ze is ervan overtuigd dat de dokter altijd het allerbeste met cliënten voorheeft. Als het gaat om toestemming vragen staat Painter wel wat anders in de discussie dan Bas.
"Ik vind het heel belangrijk dat we toestemming vragen. Tegelijk denk ik dat het soms conflicteert met het gezond geboren laten worden van het kindje bij een gezonde moeder. Soms is er zoveel haast in een situatie dat je niet uitgebreid stil kan staan bij toestemming vragen."
"De gynaecoloog moet bezig zijn met apparatuur, de kinderarts bellen, ouders informeren over wat hij gaat doen, medicijnen geven. En om voor alle dingen expliciet apart toestemming te vragen, vergt best wel veel tijd, tijd die je dan niet hebt."
Verloskundige Bas Is het niet eens met het argument van geen tijd. Zij denkt dat in je in iedere situatie altijd tijd hebt om toestemming te vragen.
"Als je geen tijd hebt, dan ben je echt te laat bij de situatie binnengestapt. Als je door een tekort aan tijd zonder toestemming een knip zet, denk ik dat er echt heel erg iets mis is met ons systeem. Ik denk dat je de zorg anders moet organiseren. Zorgverleners moeten even gaan nadenken over hoe ze het anders kunnen gaan regelen, zodat ze die tijd wel hebben."
Painter geeft aan zij en haar collega's het beter zouden kunnen doen. Maar ze zegt ook dat we uit een tijdperk komen waarin het gebruikelijk was dat de dokter gewoon deed en helemaal geen vragen stelde. Dat gaat nu al veel beter dan toen.
"We kunnen nog beter worden in het goed voorlichten van vrouwen voordat ze gaan bevallen over de mogelijkheden van complicaties tijdens een bevalling. Dat is een moeilijke balans. Je wil iemand niet bang de bevalling in laten gaan, maar wel goed geïnformeerd."
Wat denk jij?
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er altijd om toestemming wordt gevraagd?
Wil je meer horen? Luister hier naar het hele gesprek in Dit is de Dag (EO):
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen