Wat is Keti Koti en waarom vieren we het?

Wat is Keti Koti precies?

Op 1 juli wordt de afschaffing van de Nederlandse slavernij gevierd en herdacht. Het was namelijk op deze datum in 1863 – na ruim 200 jaar slavernij – dat Nederland mensenhandel verbood. De ketenen werden gebroken, en dat is precies wat ‘Keti Koti’ in het Sranantongo – de taal die op de Surinaamse plantages gesproken werd en nog altijd wordt gesproken in Suriname – betekent.

Waarom is het belangrijk om bij Keti Koti stil te staan?

Deze dag onderstreept het belang van gelijkwaardigheid in menselijke relaties. We staan stil bij de blijvende invloed van het slavernijverleden op onze huidige maatschappij, zoals dat er nog altijd racisme is. Het is een herdenking van de strijd en het leed van de tot slaafgemaakte mensen, maar ook een viering van de vrijheid.

Waarom wordt Keti Koti in Nederland gevierd?

Keti Koti wordt gevierd door de bewoners van Suriname, door mensen met een Surinaamse, Nederlandse en Antilliaanse achtergrond in Nederland en andere geïnteresseerden. Veel Antillianen en Surinamers die nu in Nederland wonen, hebben voorouders die tot slaafgemaakt waren. Deze mensen moesten werken op bijvoorbeeld koffie- en suikerplantages in Nederlandse kolonies en waren eigendom van de Europese plantagehouder.

Nederland begon in de zeventiende eeuw met het handelen in mensen, toen de West-Indische Compagnie (WIC) zag hoe de Portugezen tot slaafgemaakte Afrikanen verhandelden en op plantages dwangarbeid lieten verrichten. Het Portugese Fort Elmina werd het hoofdkwartier van de slavenhandel die Nederland uitrolde. Daar werden Afrikaanse tot slaafgemaakten uit het buitenland verzameld, gekeurd en van Afrikaanse handelaren overgekocht. Soms zaten kinderen, vrouwen en mannen maandenlang vast in donkere kelders in het fort totdat er een schip aankwam om ze naar de koloniën en het Caribisch gebied te vervoeren – een reis die een op de acht slaafgemaakten niet overleefde door de erbarmelijke omstandigheden op de schepen van de WIC.

De WIC heeft in totaal zo’n 600.000 Afrikaanse slaafgemaakten verhandeld. Met de afschaffing van de slavernij in 1863 was Nederland een van de laatste landen in Europa. Alleen Spanje en Portugal zouden nog later volgen. Toch duurde het nog tot 1873 tot vele slaafgemaakten echt vrij werden gelaten, omdat ze nog tien jaar gedwongen moesten doorwerken voor een laag loon.

Hoe wordt Keti Koti gevierd?

In Nederland werd Keti Koti voor het eerst in 1975 gevierd, hetzelfde jaar als waarin Suriname een onafhankelijke republiek werd. Die eerste viering bestond uit een groot Surinaams voetbaltoernooi in Amsterdam, het Kwaku festival – een naam die vanuit de slavernijtijd verbonden is aan de woensdag; de dag waarop de slavernij op 1 juli 1863 werd afgeschaft.

In Nederland wordt op steeds meer plekken Keti Koti gevierd, omdat er meer en meer bewustzijn en erkenning is van de historische en culturele betekenis van Keti Koti, wat leidt tot een bredere acceptatie en viering van de dag. Dat komt mede omdat er in Nederland in de afgelopen jaren meer aandacht is gekomen voor deze feestdag dankzij toenemende media-aandacht en het feit dat lokale gemeenschappen en overheden actief werken aan het bevorderen van inclusiviteit. Daardoor wordt er meer aandacht gegeven aan multiculturele feesten zoals Keti Koti.

In Suriname is een belangrijk onderdeel van de festiviteiten de Bigi Spikri, wat ‘grote spiegel’ betekent, een kleurrijke optocht in traditionele kleding, zoals een kotomisi (rok) en een angisa (hoofddoek), waarmee de oorspronkelijke afkomst en geschiedenis worden gesymboliseerd. De spiegel verwijst naar de optochten door Paramaribo, waarbij deelnemers zichzelf in de spiegelende winkelruiten bewonderden. De angisa gebruikten tot slaafgemaakten om in het geheim met elkaar te communiceren, door de manier waarop deze hoofddoek was gevouwen.

In Amsterdam wordt op 1 juli een optocht in traditionele kleding gehouden, is er een grote herdenking bij het Slavernijmonument in het Oosterpark, en vindt er later op de dag een viering plaats op het Museumplein. Ook in Utrecht, Leiden, Rotterdam, Alkmaar, Arnhem, Haarlem, Amersfoort en veel andere steden worden herdenkingen gehouden en lezingen of activiteiten georganiseerd. In deze vieringen spelen vaak traditionele Surinaamse gerechten (Heri Heri, bami, nasi, telo, bara, pom, saoto) en muziek een rol.

• Moet de naam ‘Keti Koti’ veranderen, omdat hij niet inclusief is?

  Moet de naam ‘Keti Koti’ veranderen, omdat hij niet inclusief is?

• Heerlijke tradities of hopeloos ouderwets: is het tijd voor nieuwe feestdagen?

  Heerlijke tradities of hopeloos ouderwets: is het tijd voor nieuwe feestdagen?