Chris laat haar zoon thuis­on­der­wijs volgen: ‘Ik laat mijn kind niet langer kapotmaken door school’

"Op school voelde het alsof de juffen kennis in mij probeerden te proppen. Het moest op hun manier en op hun trage tempo, en dat vond ik heel vervelend. Iedere dag moest ik naar die plek, om daar gedwongen te zitten en te leren terwijl ik wilde spelen", vertelt Tiago (12). Het is donderdagochtend, en hij zit naast zijn moeder op de bank. Tijdens het interview is Tiago vooral bezig met zijn grootste hobby: coderen.

"Het schoolsysteem is zo ingericht dat kennis de kinderen wordt opgedrongen."

"Als volwassenen leren we in principe ook alleen iets als we het echt willen leren, vanuit intrinsieke motivatie en passie", vertelt Chris, de moeder van Tiago. "Wil je iets niet leren, dan doe je het niet. Terwijl het schoolsysteem wél zo is ingericht dat de kennis de kinderen wordt opgedrongen, ongeacht hun leerstijl."

Strijd op school

Op school voelde Tiago zich ongelukkig. Tiago: "Voor schooltijd moest ik altijd huilen, omdat ik niet op school wilde zijn. Ik vond het daar echt niet leuk; vooral lezen en schrijven vond ik verschrikkelijk. Dan moest ik boeken lezen die ik slecht vond. Ik dacht: als ik moet leren lezen met een slecht boek, dan wil ik niet leren lezen." Chris vult aan: "De inhoud was voor Tiago niet uitdagend genoeg. Hij stelde vragen over het universum en DNA, terwijl de leerstof op het niveau ‘aap-noot-mies’ was."

"Tiago stelde vragen over DNA, terwijl de leerstof op aap-noot-mies-niveau was."

“Ik deed wel mijn best hoor, en zat tijdens de les rustig op mijn stoel, maar ondertussen had ik buikpijn,” vertelt Tiago. Chris: “Hij bewaarde zijn verdriet voor thuis, waar hij zich veilig voelt. Steeds vaker kwam Tiago met koorts uit school. School maakte hem ziek.”

Strikt schoolsysteem

Chris stopt veel tijd in besprekingen met school om het over Tiago’s situatie te hebben. “Ik kwam erachter dat je het systeem lastig verandert en dat het al helemaal lastig is om eruit te komen. Dat was heel frustrerend. Ik sprak met mensen die geen verstand hadden van hoe kinderen in elkaar zitten. Leerkrachten en schoolleiders kijken niet naar individuen, maar naar de groep. Ze zijn bezig met de vraag: hoe prop ik deze kennis in een groep kinderen, en niet naar hoe een kind als individu leert. Terwijl dat belangrijk is – weet ik als psycholoog.”

“Toen ik vijf jaar was, wilde ik juf worden,” vertelt Tiago. Chris vult aan: “En hij zei erbij dat hij het anders zou doen dan zijn juf; dat hij wél zou kijken naar wat de kinderen nodig hebben. Hij zou iedere ochtend aan de kinderen vragen wat ze wilden gaan doen, en de lessen daarop afstemmen.”

Corona

Als de coronacrisis uitbreekt, komen alle kinderen thuis te zitten. Chris: “Tiago kreeg huiswerk meegestuurd voor thuis, dat ik ook onder ogen kreeg. Toen snapte ik waarom hij school al die tijd niet leuk had gevonden, want die stof was gewoon heel saai.”

Chris denkt terug aan een typerend voorbeeld: “Ik weet nog dat Tiago een keer tegen mij zei: ‘De juf doet blij naar ons toe, maar vanbinnen voelt ze zich boos.’ En dan werd er op school – drie jaar nadat hij dat gezegd had – van hem gevraagd of hij kon zeggen of kikker op het plaatje blij of boos keek. Dat niveau was Tiago natuurlijk al ver voorbij.”

Hoogbegaafdheid

Alhoewel Chris niet zat te wachten op een label op haar kind, liet ze Tiago testen op hoogbegaafdheid. Daar kwam uit dat hij inderdaad hoogbegaafd is. “We besloten Tiago de overstap te laten maken naar een school die gespecialiseerd is in hoogbegaafdheid. Maar ook daar was het systeem te strikt. Zo moest hij Spaans leren, terwijl hij de taal zichzelf al had aangeleerd en het al vloeiend sprak. Maar iets anders leren, kon niet.”

"Het systeem is erop gericht het systeem te laten werken, niet op wat het kind nodig heeft."

“Het systeem is erop gericht het systeem te laten werken, het systeem is niet gericht op wat het kind nodig heeft. Als moeder voelde ik iedere dag de stress die Tiago had. Ik moest hem naar school brengen, terwijl ik wist dat dat de plek was waar hij niet wilde zijn. De situatie was zo ernstig dat buiten school niets meer gepland kon worden, omdat Tiago al die tijd nodig had om bij te komen van school. Alleen in de vakanties bloeide hij op.”

Keuze voor thuisonderwijs

Op school gingen de prestaties van Tiago achteruit. “Voor de klas waar Tiago in zat, stonden in twee maanden tijd acht verschillende leerkrachten. Tiago was steeds vaker ziek en had thuis driftbuien die soms wel drie uur duurden. Ook sliep hij slecht en weigerde hij op een gegeven moment nog Nederlands te praten.”

"Tiago weigerde nog om Nederlands te praten."

“Daarbij werd Tiago gepest en deed de school er niets tegen. Toen Tiago door een klasgenoot in elkaar werd geslagen, was ik er klaar mee. Dat was de grens die ik trok, ik liet mijn kind niet verder kapotmaken door school. Dus besloot ik hem – na vier jaar op school te zijn geweest – de eerste keer thuis te houden, ongeacht de leerplicht. De gezondheid van mijn kind gaat nog altijd boven die wet.”

Vrijstelling leerplicht en twijfels aan het systeem

Voor Tiago doet Chris een Beroep op het Recht op Vrijstelling. Thuis vraagt Chris aan haar zoon wat hij wil leren, en aan de hand van zijn antwoord vullen ze de dag samen in. Haar werk als ondernemer plant ze eromheen.

“Als slimme kinderen uitvallen in het huidige schoolsysteem, dan laat dat toch zien dat het systeem niet deugt?” roept Chris uit. “Ook op de school voor hoogbegaafde kinderen had ik het gevoel de docenten te moeten coachen. En echt: het is niet erg als je iets niet weet, maar dwing mij dan niet mijn kind naar school te laten gaan. Ga gerust door met je onderwijs, maar dwing mij niet om in die beperkte kaders te blijven denken – dan ga ik liever wat anders doen met onze tijd.”

"Het is niet erg als je iets niet weet, maar dwing mij niet mijn kind naar school te laten gaan."

Na ongeveer 2,5 jaar stoeien met leerplichtambtenaren, leraren en GGD-artsen, krijgt Chris toestemming om Tiago thuis te houden. Chris: “Het was zo frustrerend om te merken dat het doel van alle instanties was om mijn kind weer naar school te krijgen, in plaats van het welzijn van mijn kind. Een werknemer met burn-outklachten, stuur je ook niet naar z’n werk, terwijl de situatie voor Tiago vergelijkbaar was.”

Alternatief onderwijs

Sinds Tiago thuisonderwijs volgt, gaat het een stuk beter met hem. Chris: “Leeftijdgenoten ziet Tiago buiten schooltijd tijdens het sporten en tijdens de plusklas waar hij twee dagen per week naartoe gaat. Hij is inmiddels gek op lezen en schrijven, en omdat hij programmeren zo leuk vindt, beheerst hij al op een hoog niveau wiskunde. Sommige lessen volgt hij online bij een professional, andere dingen leert hij zichzelf aan.”

Chris: “Als een kind gemotiveerd is om iets te leren, gaat het als een speer, dan gaat het vanzelf. Ik moet eerder tegen Tiago zeggen dat hij moet stoppen met leren, dan dat hij eraan moet beginnen. En hij leert ook bijna over alle onderwerpen iets, omdat hij alles interessant vindt. Maar het gebeurt op zijn tempo, vanuit zijn motivatie.”

Kijk Dit is de Kwestie terug

In Dit is de Kwestie gaat presentator Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met verschillende gasten en experts. Bekijk de volledige uitzending hieronder. 

• Meer ouders geloven niet in regulier onderwijs - wat is er aan de hand?

  Meer ouders geloven niet in regulier onderwijs - wat is er aan de hand?

• Steeds meer kinderen krijgen thuis­on­der­wijs - is dat een goede ontwikkeling?

  Steeds meer kinderen krijgen thuis­on­der­wijs - is dat een goede ontwikkeling?