Meer ouders geloven niet in regulier onderwijs - wat is er aan de hand?
gisteren · 17:53| Leestijd: 6 min
Update: gisteren · 18:36
In dit artikel aan het woord
"Het reguliere onderwijs is blijven hangen in de tijd."
"Je verwacht dan van een kind dat hij zijn eigen leerproces gaat vormgeven, terwijl je weet dat hij dat niet kan. Dat is een beetje zielig."
"Ik vind het fijn dat ze hun eigen interesses kunnen volgen."
“Het leren gaat sneller als hij het onderwerp interessant vindt. Hij moet het echt zelf doen, hij moet het zelf bedenken. Dan leert hij wel uit zichzelf alle vakken."
"Ik moest elke schooldag ontzettend hard huilen en smeekte mijn moeder om me ziek te melden."
"De voordelen en nadelen staan ongeveer even gelijk."
"Ze kunnen zichzelf zo helemaal ontplooien."
In het kort
Ouders twijfelen steeds vaker aan het reguliere onderwijssysteem en zoeken naar alternatieven die beter aansluiten bij hun eigen levensstijl of de behoeftes van hun kind. Ze kiezen voor thuisonderwijs of een holistische school. Waarom is dat precies? En is dat een goed alternatief?
Samenvatting van DIT artikel
Steeds meer ouders kiezen ervoor om hun kinderen niet naar het reguliere onderwijs te laten gaan, maar geven thuisonderwijs of laten ze naar alternatief onderwijs gaan. Er zijn verschillende redenen, maar de meeste ouders vinden het belangrijk dat een kind leert vanuit zijn of haar interesse.
Ilse Gooren vertelt dat ze de holischtische school Heel Wijs heeft opgericht, omdat ze kinderen meer vanuit persoonlijke interesse wil laten leren. Ook gelooft ze heel erg in bewegen, niet in werkjes maken aan een tafel.
Tiago krijgt sinds coronatijd homeschooling, onderwijs vanuit huis, omdat hij het reguliere onderwijs echt niet trok. Zijn moeder Christ regelt docenten voor hem, als hij graag een vak wil leren.
Iris van Meer heeft vier kinderen en zij krijgen allemaal thuisonderwijs: vakken uit interesse en vakken die belangrijk zijn volgens iris.
Wat denk jij?
Ben jij tevreden over het onderwijs in Nederland?
Aantal reacties: 0
Meer thuisonderwijs en alternatieve scholing
Steeds meer ouders kiezen ervoor om hun kinderen niet naar het reguliere onderwijs te sturen, maar gaan voor thuisonderwijs of een alternatieve onderwijsinstelling. De redenen lopen uiteen: ze vinden bijvoorbeeld het huidige schoolsysteem verouderd, geloven meer in leren vanuit de interesses van het kind, of hebben een andere levensovertuiging dan in het reguliere onderwijs vooral naar voren komt.
Alternatieve scholen
Als je je kind niet naar het reguliere onderwijs wilt sturen, zijn er in Nederland een paar alternatieve opties:
- Vrije Scholen – Gebaseerd op de antroposofie van Rudolf Steiner. Naast cognitieve vakken is er veel aandacht voor kunst, ambacht en persoonlijke groei.
- Montessorischolen – Leren in eigen tempo staat centraal. Kinderen krijgen vrijheid binnen een gestructureerde omgeving: Help mij het zelf te doen is het uitgangspunt.
- Daltononderwijs – Gericht op zelfstandigheid, samenwerking en verantwoordelijkheid. Leerlingen plannen zelf hun werk en leren op een flexibele manier.
- Jenaplanonderwijs – Kinderen leren in stamgroepen met verschillende leeftijden. Naast klassikale lessen is er veel aandacht voor gesprek, spel en expressie.
- Democratische scholen – Leerlingen bepalen zelf wat, hoe en wanneer ze leren. Er is geen vast curriculum; leren gebeurt op basis van intrinsieke motivatie.
- Holistische scholen – Gericht op de totale ontwikkeling van het kind: cognitief, emotioneel, fysiek en spiritueel. Natuur, creativiteit en welzijn spelen een belangrijke rol.
- Thuisonderwijs – Officieel alleen toegestaan met vrijstelling van de leerplicht, meestal op basis van levensbeschouwelijke overtuiging.
Verdubbeling in vier jaar
Ongeveer 2.100 kinderen in Nederland krijgen thuisonderwijs, wat neerkomt op zo'n 0,1% van de 2,3 miljoen schoolgaande kinderen. Het lijkt een klein aantal, maar in 2019 waren het nog maar 1.100 kinderen die homeschooling kregen, wat wijst op een verdubbeling in vier jaar. Er zijn geen cijfers openbaar gemaakt hoeveel kinderen er precies naar alternatief onderwijs gaan.
Dit is de discussieIs alternatief onderwijs het antwoord?
Hoewel deze scholen een klein percentage van de Nederlandse leerlingen bedienen, groeit de interesse in alternatieve onderwijsmodellen. Ouders zoeken naar onderwijsvormen die beter aansluiten bij de behoeften en talenten van hun kind. Waar komen ze uiteindelijk op uit? En werkt dat ook voor de kinderen?
Drie jaar geleden richtte Ilse Gooren 'Heel Wijs' op, haar eigen school in de bosrijke omgeving van Venray. Ilse gelooft dat het onderwijs dat we kennen in Nederland niet met de tijd is meegegaan en niet compleet genoeg is; de kinderen van nu hebben wat anders nodig.
Na heel wat voorbereiding is het nu zover: haar school is geopend. Hier kunnen kinderen werken op hun eigen tempo en leren ze vanuit hun eigen interesse. Ze zitten hier niet de hele dag achter een bureautje, maar ze hebben een ‘bewegende ruimte’, zoals Ilse dat noemt, zodat de kinderen spelenderwijs leren door middel van beweging, vertelt ze in Dit is de Kwestie (EO):
"Het onderwijs is blijven hangen in de tijd en dat is heel jammer. Eigenlijk met het weer terug naar het kind gaan, dat we kijken wat elk kind nodig heeft."
In de ruimtes zitten alle leeftijden bij elkaar. Er zijn geen meesters en juffen, maar coaches.
"Het is bij Heel Wijs niet zo dat je per se een opleiding als de pabo gedaan moet hebben. Het traject van die opleiding past ook niet echt bij onze visie. Wij luisteren echt naar de behoeftes van de kinderen van deze tijd. En wij denken dat kinderen nu meer nodig hebben dan wat het reguliere onderwijs nu te bieden heeft."
Onderwijsadviseur en leraaropleider David Roelofs houdt zich bezig met de kwaliteit van het onderwijs. Hij vertelt dat het reguliere onderwijs in Nederland juist heel goed in elkaar zit en dat er goed over nagedacht is, om kinderen klaar te stomen voor de maatschappij:
"Eigenlijk hebben wij de school bedacht voor het kind. Om ervoor te zorgen dat het kind kan functioneren in de maatschappij. Als jij een kind te lang in een bepaalde situatie zet waarin je hem of haar zelf laat bepalen wat die wel en niet wil doen, dan loopt die op een gegeven moment tegen de lamp. Want er komt een punt waarop je mee moet doen in de samenleving en dan mis je ineens kennis en blijk je eigenlijk helemaal niet op de hoogte te zijn van allerlei sociale gedragsnormen. Ik vind dat het echt de verantwoordelijkheid is van ouders en volwassenen om de kinderen goed voor te bereiden en daar hoort school bij."
Roelofs is kritisch op lesgeven zonder opleiding en vindt dat mensen vaak onderschatten wat het beroep echt inhoudt. Daar moeten we niet te makkelijk over denken, zegt hij:
"Het leraarschap is echt een vak. Net zoals een arts een vakgebied heeft, of een advocaat. En daar ligt een heleboel theorie, praktijkervaring en inzicht aan ten grondslag. […] Mensen hebben allemaal een mening over onderwijs, omdat ze zelf onderwijs hebben gehad, en denken dan dat lesgeven niet zo moeilijk is. Maar zij zien niet wat er echt allemaal gebeurt als leraar. Pas als je zelf voor de klas hebt gestaan, kom je erachter dat er een heel gedachtesysteem zit achter het geven van onderwijs."
Wat denk jij?
Les geven op basis van interesses: een goed idee?
Aantal reacties: 0
Voor de 12-jarige Tiago was naar een reguliere school gaan een verschrikking. Hij heeft op verschillende scholen gezeten, maar kon er niet aarden. Elke schooldag moest hij ontzettend hard huilen en smeekte hij zijn moeder of ze hem alsjeblieft ziek wilde melden.
Zijn moeder Chris zat met de handen in het haar. Hem zomaar van school halen gaat niet, maar zo'n ongelukkig kind deed haar als moeder veel verdriet:
“Het gevoel waarmee ik hem elke ochtend naar school bracht, was een zwaar gevoel. Het ging echt aan mijn moederhart om hem steeds weer naar die plek toe te brengen. Toen hij 6 jaar was zei hij: ‘Ik wil dood. Als dit leren is, hoeft van mij het leven niet.’ En dan moet hij toch gaan, omdat er leerplicht is.”
Wanneer hij tijdens de coronatijd niet meer naar school hoeft, gaat het een veel beter met hem. Chris besluit om voortaan het onderwijs voor Tiago zelf te verzorgen. Het leren gaat een stuk sneller als hij het onderwerp interessant vindt, dus als hij bepaalt de vakken en zij regelt een docent, koopt boeken en zoekt films uit.
Reguliere vakken, zoals taal en rekenen, volgt hij niet zoals zijn leeftijdsgenoten uit een standaard boek, maar daar leert hij over via andere dingen waar hij zich in verdiept. Zo leert hij meer over wiskunde in zijn lessen over coderen en verbetert hij zijn Nederlands door veel te schrijven.
“Het leren gaat sneller als hij het onderwerp interessant vindt. En toen zag ik dus: hij moet het echt zelf doen, hij moet het zelf bedenken. Dan leert hij wel uit zichzelf alle vakken. Dat is precies andersom dan in het reguliere onderwijs, op die scholen kunnen ze dat niet bieden. Zo houdt hij bijvoorbeeld van talen en leert hij momenteel Japans, zijn vierde taal. Hij leert getrouw elke dag, zelfs in het weekend. Ik hoef hem daar niet voor aan te moedigen.”
“Ik vind een gewone school te streng en te strak. [...] Als ik iets leuk vind, ga ik het ook doen en probeer ik het ook te blijven doen, zodat ik er beter in word. Maar als iemand tegen mij zegt dat ik iets moet leren, dan lukt dat niet."
Iris van Meer heeft haar kinderen altijd thuisonderwijs gegeven, zij zijn nooit naar een reguliere school gegaan. En daar zitten veel voordelen aan, vertelt ze:
"De kinderen hebben veel meer tijd om te spelen, lekker buiten te zijn en om echt kind te zijn. Ze zijn minder tijd kwijt aan wachten op andere kinderen, instructie of hulp. Ik vind het fijn dat ze hun eigen interesses kunnen volgen. En omdat het maar zo weinig kinderen zijn, kunnen we binnen hun interesses kijken wat voor manier van rekenen of taal eraan gekoppeld kan worden."
De kinderen krijgen niet alleen les aan de keukentafel, maar gaan ook naar andere plekken om te leren, zoals een museum.
Toch laat Iris haar kinderen niet helemaal vrij, ze moeten ook dingen doen waar ze eigenlijk niet zoveel zin in hebben, maar volgens haar wel belangrijk zijn.
"Ze leren elke dag lezen, schrijven en rekenen. Dat hebben ze later sowieso nodig, wat ze ook willen worden. Voor andere vakken, zoals aardrijkskunde, biologie of geschiedenis, geloven we dat veel voorlezen, naar een museum gaan of documentaires kijken, ook een manier is om de basis genoeg mee te krijgen."
Iris’ dochter Vera volgt nu een bakopleiding, omdat haar interesses daar liggen. Aan thuisonderwijs zitten voor- en nadelen, vertelt dochter Vera:
"Eén van de voordelen is dat papa en mama kunnen zeggen dat we die dag naar een museum gaan, om daar te leren. Maar het is ook weer een nadeel dat er tijdens gewone schooltijd geen andere kinderen zijn om mee te spelen. De voordelen en nadelen staan ongeveer even gelijk."
Kinderen die zelf aangeven wat en wanneer ze iets willen leren, waarom doen ze dat niet in het reguliere onderwijs? Dat is niet hoe het werkt, vertelt David Roelofs:
"Wat mij tegenstaat bij ontdekkend leren als belangrijkste leervorm, is dat een kind dat niet kan. Dat weten we ook vanuit de cognitieve psychologie. Een kind kan niet, wat hij nodig heeft aan kennis en vaardigheden om te kunnen functioneren, uit zichzelf leren door hem maar in een bepaalde omgeving te zetten. Je verwacht dan van een kind dat hij zijn eigen leerproces gaat vormgeven, terwijl je weet dat hij dat niet kan. Dat is een beetje zielig."
Toch hebben de ouders die hun kinderen naar de nieuwe school van Ilse brengen, waar ze ook veel werken vanuit de interesses van het kind, er wel vertrouwen in dat het goed komt. Zij geloven in die manier van lesgeven:
"Ze kunnen zichzelf zo helemaal ontplooien. Helemaal naar hun authentieke zelf gaan."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Kijk Dit is de Kwestie terug
In Dit is de Kwestie gaat presentator Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met verschillende gasten en experts. Bekijk de volledige uitzending hieronder.
Wil jij de aflevering liever streamen? Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.
Dit maakten we ook- Steeds meer kinderen krijgen thuisonderwijs - is dat een goede ontwikkeling?
Steeds meer kinderen krijgen thuisonderwijs - is dat een goede ontwikkeling?
