Moeten we nu echt gaan ingrijpen?
Criminelen maken misbruik van kunstmatige intelligentie (AI) om jou te misleiden
2 augustus 2023 · 13:45
Update: 10 augustus 2023 · 09:03
In gesprek met
Joris Cornielje
AI-expert
"Bij sommige dingen is het dus de vraag: wil je überhaupt dat de mens het doet?"
Queeny Rajkowski
VVD-Tweede Kamerlid
"Kijk naar China en Rusland, zij hebben een doel voor ogen: de machtigste worden."
Otto Barten
Existential Risk Observatory
"Ik denk dat AI ons gaat overvleugelen en dat wij dat als soort niet meer kunnen navertellen."
In het kort
Zelfrijdende auto’s, online klantenservices en zorgrobots: kunstmatige intelligentie is in opkomst. Biedt het vooral kansen of brengt het de mensheid in gevaar?
Wat denk jij?
Ik zie kunstmatige intelligentie vooral als een...
Dit is de situatie
Criminelen maken misbruik van AI om jou te misleiden
We ontvangen allemaal wel eens een spammailtje dat overduidelijk nep is. Hij staat bomvol spelfouten, het ziet er onprofessioneel uit en de informatie klopt totaal niet. Blokkeren en weg ermee. Maar omdat internetcriminelen tegenwoordig AI-tools als ChatGPT inzetten, worden de nepmails steeds moeilijker te onderscheiden van de echte mails en de kans groter dat we op een verkeerde link klikken of onze gegevens met een crimineel delen.
Door het gebruik van programma's als ChatGPT kunnen hackers niet alleen betere nepmails samenstellen in verschillende talen, maar kunnen ze veel sneller te werk gaan én veel meer mensen tegelijk bereiken. Dit maakt grootschalige phishingaanvallen efficiënter en effectiever.
Gevaar voor iedereen
Vergis je niet: het zijn niet alleen ouderen die in de praktijken van de internetcriminelen en hun AI-tools trappen. Uit onderzoek van SoSafe blijkt dat 78% van de mensen de AI-gegenereerde mails opent. Zo'n 21% klikt ook daadwerkelijk op de gevaarlijke links in de mails en maar liefst 65% van de link-klikkers heeft persoonlijke gegevens ingevuld op de invulvelden van de gelinkte websites.
Wat is phishing en hoe herken je zo’n nepmail?
Criminelen doen zich voor als je bank of een bedrijf waar je weleens iets koopt, zoals Amazon of Bol.com, en sturen ze je een mail waarin ze vragen om gegevens. De strekking is vaak dat je een rekening nog niet betaald zou hebben of dat je gegevens gecontroleerd moeten worden.
Zowel de mail als de website waar het linkje in de phisingmail naartoe leidt, zijn bijna identiek aan de echte mails en website van de bedrijven die nagedaan worden. Zo hopen hackers de kans te vergroten dat jij op de linkjes klikt en je gegevens achterlaat.
Hoe herken je phishingmails?
- Controleer het e-mailadres van de afzender. Dat doe je door op de naam van de afzender te klikken. Als je dan het e-mailadres ziet, kun je vaak al zien dat het niet echt van een bedrijf komt. Geen enkel bedrijf stuurt een belangrijke mail vanuit een account van bijvoorbeeld @outlook/@gmail/@hotmail.
- Bestudeer de spelling van het e-mailadres. Soms lijkt het e-mailadres er enorm op, maar staat er bijvoorbeeld iinfo in plaats van info, of vervangen ze een letter voor een cijfers en staat er bijvoorbeeld b0l (met een nul) in plaats van bol met een o.
- Controleer de aanhef. De meeste bedrijven waar je klant bent of zaken mee doet, kennen je naam en geslacht. Als er vooral ‘beste klant’ staat of ‘beste meneer/mevrouw’, let dan goed op.
- Bedrijven of instanties zullen nooit zomaar naar persoonsgegevens vragen via de e-mail. Ook niet om ze te controleren of bevestigen.
- Vergelijk de mail met een mailtje dat je eerder van het bedrijf hebt gekregen. Komt dat totaal niet overeen? Dan is de kans heel groot dat het phishing is.
- Let op de toon: voelt het dwangmatig? Criminelen willen je vaak onder druk zetten en het gevoel geven dat je in de problemen komt als je niet doet wat ze zeggen. Bijvoorbeeld door te zeggen dat je nog een openstaande rekening hebt of dat ze een incassobureau op je afsturen. Heb je nooit eerder wat gekocht bij het bedrijf waar de e-mail (zogenaamd) vandaan komt? Dan is de kans weer groot dat het phishing is. Weet je niet zeker of de mail klopt? Ga dan naar de website van het bedrijf door zelf de link in te typen en log in bij je account. Daar kun je vaak in je gegevens zien of je nog een openstaande rekening hebt.
- Check de linkjes goed voor je erop klikt. Bedrijven zullen niet snel afgekorte links gebruiken, al helemaal geen Bitly-linkje of iets soortgelijks. Soms lijkt een linkje wel naar de officiële site te gaan, maar klik er nooit direct op. Als je met je pijltje op de link gaat staan, zonder dat je erop klikt, zie je vaak onderaan in je scherm verschijnen waar de link naartoe leidt.
- Open een bijlage nooit zomaar. Vooral een zip- of rar-bestand. Als je dat wel doet, zou je misschien wel schadelijke software kunnen installeren. Facturen zullen nooit op deze manier worden verstuurd.
De stormachtige ontwikkeling van kunstmatige intelligentie
Gelukkig zitten er ook heel veel voordelen aan AI en ontstaan er hele mooie ontwikkelingen. Stel je eens voor: je bent oud en hulpbehoevend en de persoon die iedere dag naast je bed staat, is een robot. De robot weet hoe je je voelt, stelt je vragen en zorgt voor je dagelijkse behoeften. Als het aan de ontwikkelaars van AI (dat is kort voor artificiële intelligentie, ook wel kunstmatige intelligentie) ligt, is dit de toekomst.
Toch deed Tesla-baas Elon Musk - zelf ontwikkelaar van AI - samen met andere prominente techmensen onlangs een oproep een pauze in te lassen in de ontwikkeling van deze kunstmatige intelligentie. En dit brengt ons bij de kwestie: is kunstmatige intelligentie een gevaar of biedt het ons juist een grote kans?
Wat is precies kunstmatige intelligentie en waar wordt het voor gebruikt?
AI is een automatisch systeem dat dingen kan waar vroeger menselijke intelligentie voor nodig was. Het denkvermogen van de mens wordt nagemaakt, zoals redeneren, leren, plannen en creativiteit. Systemen met AI, zoals zelfrijdende auto's en ChatGPT, herkennen patronen en kunnen dan zelf beslissingen maken. Door veel te oefenen worden deze systemen steeds beter.
Sinds eind 2022 is ChatGPT door iedereen te gebruiken. Dit is een robot die antwoord geeft op allerlei vragen. Daarom is het makkelijker dan een zoekmachine zoals Google, waarop je allemaal pagina's krijgt, maar wel zelf het antwoord moet zien te vinden.
Vormen van AI (kunstmatige intelligentie)
Je hebt verschillende vormen van kunstmatige intelligentie. Ze worden vaak in twee delen gesplitst: de eerste is software, zoals virtuele assistentie, zoekmachines en systemen voor spraak- en gezichtsherkenning. De tweede is 'belichaamde' AI, zoals robots, zelfrijdende auto's, drones.Dit is de discussie
Kans of bedreiging?
Naast de vele mogelijkheden die kunstmatige intelligentie heeft, brengen de systemen ook gevaren met zich mee. Zo kunnen ze misbruikt worden om op grote schaal nepnieuws te verspreiden. Sommige critici zijn zelfs bang dat kunstmatige intelligentie de mensheid zal uitroeien. Biedt AI vooral kansen of is het een gevaar?
Joris Cornielje is AI-expert en ziet vooral de enorme kansen ervan. Hij denkt dat we naar een toekomst gaan waarin bepaalde taken volledig door kunstmatige intelligentie worden overgenomen. Dat zegt hij in Dit is de Kwestie (EO).
"Ik denk dat AI in theorie alles kan, als je ‘m genoeg tools geeft. Denk even aan een chirurg. Wie kan beter en scherper snijden: een chirurg of een AI-bestuurde robotchirurg? Dan wint de robotchirurg, die kan dat vele malen beter. Bij sommige dingen is het dus de vraag: wil je überhaupt dat de mens het doet?”
Die mogelijkheden ziet VVD-Tweede Kamerlid Queeny Rajkowski ook wel, maar zij benoemt ook de grote gevaren van AI. De technologie is inmiddels zo ver ontwikkeld dat het onze samenleving kan overnemen, denkt Rajkowski. Maar stoppen met de ontwikkeling ervan? Dat is voor haar geen optie.
"Stel dat we met z'n allen in het Westen zouden afspreken om op de pauzeknop te drukken, dan gaat China toch gewoon door? En misschien is dat wel de grootste zorg van allemaal. China heeft een heel ander wereldbeeld en een bepaald doel voor ogen: de machtigste worden."
Wie zeker wel direct zou stoppen met de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie is Otto Barten, directeur van het Existential Risk Observatory. Dat is een stichting die risico's in kaart brengt en probeert te verkleinen. Barten is bang dat de mensheid hard op weg is om de controle over kunstmatige intelligentie te verliezen.
"Ik denk dat kunstmatige intelligentie ons gaat overvleugelen en dat wij mensen dat als soort niet meer kunnen navertellen. De concepten die AI kan bedenken, daar kunnen we niet bij. En dus zal het uiteindelijk fout gaan, al is het moeilijk te voorspellen hoe."
Dit vindt Nederland
Onbekend maakt onbemind
Hoe denkt Nederland over kunstmatige intelligentie? Dit is de Kwestie (EO) vroeg het aan 1.500 Nederlanders samen met onderzoeksbureau DataIM.
Zijn we bang voor kunstmatige intelligentie?
Opvallend is dat het vooral middelbaar opgeleiden zijn die de opkomst van kunstmatige intelligentie vrezen. Zo maakt 54,4% van de middelbaar opgeleiden zich zorgen over de veranderingen die door AI gaan plaatsvinden, al liggen de cijfers vrij dicht bij elkaar. Van de laagopgeleiden maakt 49,3% zich zorgen, tegenover 46,9% van de hoogopgeleiden.
Ook zijn het vooral middelbaar opgeleiden die bang zijn dat ze hun baan verliezen door de opkomst van kunstmatige intelligentie (14%). Van de laagopgeleiden vreest 9% voor hun baan en van de hoogopgeleiden 11%.
Uit het onderzoek blijkt dat 4 op de 10 Nederlanders wil dat ontwikkeling van AI tijdelijk wordt gestopt, totdat de risico’s duidelijk zijn (42%). Ook dit is vooral een mening van de middelbaar opgeleiden: 48,4%. Van de laagopgeleiden is 45,4% het hiermee eens. Van de hoogopgeleiden is dit 34,5%.
Dit is hun verhaal
Flip is de zorgrobot van meneer en mevrouw Dekker
De zorgrobot Flip helpt meneer en mevrouw Dekker, die met beginnende Alzheimer te maken hebben, met bepaalde taken.
Lees hier het hele verhaal van meneer en mevrouw Dekker
Als meneer Dekker 's ochtends wakker wordt, dan vraagt Flip hem hoe hij heeft geslapen. "Als ik antwoord dat ik niet goed heb geslapen, vraagt hij hoe dat komt. En dan geeft hij tips om beter te kunnen slapen."
Meneer Dekker is erg tevreden met zijn zorgrobot. 'Gaat u nog jeu-de-boulen vandaag', klinkt het ondertussen uit Flip. "Dat weet hij dus ook. Ik speel drie keer per week jeu-de-boules. Hoe Flip dat weet? Tja, technologie."
'Niet om te vervangen'
En toch, ondanks alle technologische kunststukjes, is een robot nog geen mens van vlees en bloed. Mevrouw Dekker krijgt hulp van robot Lizz. "Het maakt wel verschil, het is niet echt", zegt ze. "Het liefst heb ik zo lang mogelijk menselijke zorg. En geen robot. Daarmee mis ik het sociale contact."
Een zorgrobot kan een goede aanvulling zijn, maar nooit een vervanging, concludeert het echtpaar Dekker.
Wat denk jij?
Kunstmatige intelligentie: welke kansen/bedreigingen zie jij?
Dit is de Dag
Meer weten? Luister hier naar een debat in Dit is de Dag (EO) over of kunstmatige intelligentie het einde van de mensheid zou kunnen betekenen.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen