Jezus inspireert nog maar 1 op de 5 Nederlanders: 'We hebben te maken met een zingevingscrisis'
19 december 2023 · 07:00| Leestijd: 5 min
Update: 9 oktober 2024 · 15:51
In dit artikel aan het woord
"Jezus heeft gewoon veel te veel concurrentie."
"We verliezen een groot gedeeld tijdloos verhaal dat richting geeft aan het leven."
"We zoeken een gemeenschappelijk verhaal. Wat mij betreft is dat niet het persoonlijke verhaal van Jezus, dat is te nauw voor mij."
"Jezus was geen theedrinkende hippie die bloemen plukte. Hij had een schurende en revolutionaire boodschap."
In het kort
Wat vier jij met kerst? De kans dat de geboorte van Jezus bij jouw kerstmaaltijd centraal staat zal klein zijn. Jezus speelt namelijk niet meer zo’n grote rol in onze maatschappij. Dit blijkt ook uit onderzoek van de EO. Maar is dat erg?
Wat denk jij?
Vind jij Jezus inspirerend?
Aantal reacties: 0
Weinig Nederlanders vinden Jezus nog inspirerend
Jezus is niet meer zo prominent aanwezig in onze maatschappij. Dat blijkt dus ook uit onderzoek van de EO en DataIM. Nog maar 22% (dus iets meer dan 1 op de 5) van de Nederlanders geeft aan geïnspireerd te worden door Jezus.
Waarom dit onderzoek?
DataIM heeft in opdracht van de EO onderzoek uitgevoerd naar de mening van een representatieve groep van 1546 Nederlanders over Jezus en het christendom. Resultaten zijn gewogen naar geslacht, opleiding en geloofsovertuiging via MOA/CBS Gouden Standaard. Het onderzoek is uitgevoerd in aanloop naar 2033, dan bestaat het christendom tweeduizend jaar.
Daarom start de EO met Jezus2033. Vanaf 2023 tot en met 2033 staat de omroep stil bij de relevantie van Jezus en het christendom in de Nederlandse samenleving. De komende tien jaar zal er nog twee keer eenzelfde soort onderzoek gedaan worden om te kijken hoe Nederlanders dan denken over de relevantie van Jezus en het christelijk geloof.
Maar 65% procent van de mensen die zichzelf omschrijft als christen vindt inspiratie bij Jezus, best opmerkelijk. Een relatief groot aantal moslims (29%) ziet Jezus als inspiratiebron. Maar dat is niet heel gek, want Jezus is een belangrijke profeet binnen de islam.
Relevantie
Een vijfde (20%) van de Nederlanders zegt Jezus nu nog relevant te vinden voor hun leven. En ook hier vormen christenen de grootste groep (58%) en ook veel moslims (42%) vinden Jezus nog relevant.
Van de verschillende religieuze figuren is Jezus nog wel het populairst in Nederland (22%). 12% van de Nederlanders vindt Boeddha inspirerend en maar 4% geeft aan bij de profeet Mohammed inspiratie te vinden.
Belangrijke waarden
In hoeverre inspireert Jezus om bepaalde waarden hoog te houden? Eerlijkheid scoort het hoogst met (47%). Daarna komen rechtvaardigheid (43%), opkomen voor zwakkeren (42%) en naastenliefde (38%). De waarde vergeving komt op de laatste plek met 33%.
Wie was Jezus?
Over wie Jezus was verschillen niet alleen Nederlanders van mening, ook christenen denken daar verschillend over. Opvallend is dat 27% van de Nederlanders gelooft dat Jezus de zoon van God is. Maar opmerkelijk genoeg denkt maar 69% van de mensen die zichzelf christen noemt hetzelfde.
Een andere bijzondere uitkomst van het onderzoek is dat 22% van de Nederlanders bevestigend antwoordt op de vraag of Jezus is opgestaan uit de dood, en 64% van de christenen gelooft dit. Iets meer Nederlanders geloven dat Jezus wonderen heeft verricht (25%). En hoewel Jezus minder relevant is in het leven van mensen, praat nog 16% van de Nederlanders soms met Jezus.
Interesse in religie
Vinden Nederlanders het christendom nog belangrijk? Een kwart (25%) van de Nederlanders geeft aan van wel, maar het merendeel (48%) vindt van niet. 27% geeft aan neutraal te zijn. Vooral ouderen vinden het christendom belangrijk (32%), terwijl maar 18% van de jongeren dit vindt.
Interesse in religie in het algemeen is iets populairder. 27% van de Nederlanders geeft aan geïnteresseerd te zijn. Hierbij valt op dat jongeren de meeste interesse hebben in religie, bijna een derde (31%).
Is het erg dat Jezus niet meer zo relevant is voor Nederlanders?
Jezus lijkt dus aan relevantie te verliezen in Nederland, maar is dat erg? Theoloog Tom Mikkers vindt van wel, hij maakt zich zelfs zorgen. Hij laat aan DIT (EO) weten dat Jezus beter verdient en dat Nederland beter verdient.
"Het christendom in Nederland wordt net als het ijs op de noordpool en Antarctica alsmaar minder. We voelen alleen de levensbeschouwelijke ramp die zich voor ons ogen voltrekt niet aan. We verliezen een groot gedeeld tijdloos verhaal dat richting geeft aan het leven. En we hebben het ingewisseld voor een dagelijkse portie juice, ophef en eindtijdverhalen over klimaat, kernbommen en complotten."
Mikkers vindt dat het verhaal van het christendom uniek en waardevol is, ook vandaag nog. We moeten volgens hem vooral kijken naar Jezus. Wat maakte hem zo speciaal?
"Jezus was tweeduizend jaar geleden niet bezig met de massa. Hij startte geen politieke beweging of nieuwe economische orde. Jezus was van de ontmoeting en het echte gesprek. Hij sprak iedereen één voor één aan. Hij zag mensen staan."
Geerten Waling, redacteur bij opinieweekblad EW en historicus, schrikt niet zo van de uitkomsten van het onderzoek. Hij snapt goed dat Jezus weinig mensen meer inspireert. Hij voelt dat zelf ook zo.
“Ik snap niet dat mensen denken dat Jezus leeft en dat je met hem kan praten. Ik vind het wat infantiel om een persoon van tweeduizend jaar geleden aan te roepen. Hij was een inspirerend figuur in zijn tijd, maar inspireert mij niet direct. (...) Ik denk dat de ontkerkelijking best goed is geweest voor bijvoorbeeld de emancipatie van vrouwen en van homoseksuelen. In deze tijd is het christendom weer een aanwinst aan het worden. Van verstikkend geloof naar inspirerend verhaal. Het geeft ons een verzoenende, troostende en zingevende manier om in deze donkere tijden naar deze ruwe wereld te kijken."
De christelijke waarden inspireren Waling dus wel. En hij denkt dat dit indirect ook voor veel Nederlanders geldt.
“Ik vergelijk het graag met de grondwet. Nederlanders weten niet precies wat daarin staat. Maar als je vraagt naar belangrijke waarden, dan noemen veel Nederlanders de rechtsstaat en vrijheid van meningsuiting. Dus als je vraagt aan mensen of ze Jezus inspirerend vinden dan zullen weinig mensen volmondig ‘ja’ zeggen. Maar als je specifiek vraagt naar waarden als naastenliefde en barmhartigheid, dan zijn dat nog steeds belangrijke waarden voor mensen.”
“Onze samenleving heeft nog steeds behoorlijk christelijke waarden. Nederlanders leven dus zonder dat ze het doorhebben naar Bijbelse waarden en laten zich dus indirect inspireren door Jezus.”
De samenleving heeft nu meer dan ooit behoefte aan de christelijke waarden, denkt Waling.
“Goed zorgen voor je naasten en de wereld om je heen. Die waarden zijn zeker nu belangrijk in tijden van individualisatie. Mensen voelen zich verlaten door de overheid. De verkiezingsuitslag was een roep om hulp. We zoeken een gemeenschappelijk verhaal. Maar wat mij betreft is dat niet het persoonlijke verhaal van Jezus, dat is te nauw voor mij.”
Podcastmaker en journalist David Boogerd vindt het opvallend dat zo weinig Nederlanders Jezus nog relevant vinden. Hij heeft het idee dat mensen niet helemaal doorhebben hoeveel invloed Jezus heeft gehad en ook nu nog heeft in onze maatschappij. Volgens hem heeft hij ons mensbeeld sterk beïnvloed, en ook hoe wij als Westerse samenleving met zwakkeren omgaan.
"Andere grote leraren hadden het ook over het liefhebben van je naasten, maar Jezus is de enige die zegt dat je je vijanden moet liefhebben. Een andere belangrijke waarde van Jezus vind ik vergeving. Die scoorde laag in het onderzoek en dat verbaast me niet, we zijn als maatschappij heel goed geworden in het cancelen van mensen.”
We verliezen als samenleving wel echt iets als we het verhaal van Jezus uit het oog verliezen, zegt Boogerd. Dat vertellen ook de sprekers die bij hem langskomen in De Ongelooflijke Podcast.
“Psychiaters en sociologen die te gast zijn vertellen dat heel veel mensen worstelen met mentale problemen en dat we een verhaal missen dat ons verbindt. We hebben te maken met een zingevingscrisis. Maar als ik vraag welk verhaal ons samen moet brengen, hebben ze geen idee. Terwijl ik denk: dat verhaal hebben we toch al."
Dat we samenhang missen zie je volgens Boogerd het duidelijkst in de politiek.
“Mensen vliegen van de ene naar de andere kant, van de ene naar de andere partij. En ik ben bang dat ook de politiek langzaam de waarden van Jezus uit het oog verliest. Geld geven aan de armen bijvoorbeeld. Het was vroeger onbestaanbaar dat je gaat morrelen aan het geld voor ontwikkelingshulp, terwijl de VVD nu miljarden wil bezuinigen op de allerarmsten.”
Wat Boogerd betreft heeft de kerk zelf ook een rol gespeeld in het minder relevant maken van Jezus.
“We hebben het te zoetsappig gemaakt en het verhaal van Jezus platgeslagen naar: wees een beetje lief voor elkaar. Jezus was geen theedrinkende hippie die bloemen plukte. Hij had een schurende en revolutionaire boodschap. Ik denk dat Jezus populairder zou zijn als we dat verhaal meer zouden vertellen.”
Filosoof en 'spiritueel atheïst' Stine Jensen snapt wel dat Jezus steeds minder relevant wordt, zegt bij Dit is de Dag (EO).
"Sinds kort zijn we in Nederland één van de minst gelovige landen ter wereld, samen met Tjechië en Scandinavië. Dus ik begrijp eigenlijk heel goed dat Jezus minder een inspiratiebron is voor mensen. Jezus heeft gewoon veel te veel concurrentie."
"Ik denk dat Jezus nog steeds de beste posterboy is voor het christendom. Maar ik denk ook dat het wat moet moderniseren. Dus dat er ook als vrouw wat te halen moet zijn. Ik denk dat er zoveel posters naast zijn gekomen. En dat is ook helemaal niet erg. Dus voor heel veel mensen zijn bijvoorbeeld popidolen de Jezussen van deze tijd. Ik denk aan George Michael bijvoorbeeld. Dat vind ik nou echt een Jezus."
Praat mee
Wat vind je inspirerend aan Jezus?
Dit is de Dag
In Dit is de Dag (EO) kwam dit onderwerp ook aan bod. Luister het debat hier terug:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
