Journalisten ontdekken geheime ge­noot­schap­pen van de elite: 'Invloed niet te controleren'

Vijf jaar lang onderzochten Follow The Money-journalisten Bas van Beek en Birte Schohaus geheime genootschappen waarin de Nederlandse elite elkaar ontmoet. En dat resulteerde in een boek, dat deze week uitkomt: 'Onder ons'.

Het begon allemaal bij één klein boekje dat van Beek en Schohaus toevallig ontdekten in een archief. Daarin werd geschreven over De Tafelronde, een besloten club waar invloedrijke Nederlanders al honderd jaar samenkomen.

Tijdens de bijeenkomsten, vaak gecombineerd met diners, houden leden presentaties over actuele thema’s. Er worden geen notulen bijgehouden en deelnemers blijven vaak anoniem. "Meningen worden daar gevormd, die iedereen weer meeneemt naar zijn werk," zegt Schohaus in Geld of je leven (EO). Officieel zijn het geen lobbyclubs, maar hun invloed is moeilijk te meten en daardoor ongrijpbaar.

Birte Schohaus

Co-auteur boek 'Onder ons'

"Meningen worden daar gevormd, die iedereen weer meeneemt naar zijn werk."

De leden

Ondanks dat het een geheim genootschap is en de deelnemers anoniem zijn, is er nu iets meer bekend over de leden en de inhoud van de meetings. Tot 2017 waren veel van deze clubs alleen toegankelijk voor mannen. Inmiddels zijn er vrouwelijke leden, zoals oud-minister Kajsa Ollongren, maar de netwerken blijven overwegend mannelijk. Bekende namen zijn verder Dick Benschop (Shell), Ben Knapen (oud-minister) en Wouter Woltz (NRC).

Langzaam komt er iets meer transparantie. Zo maakt Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, tegenwoordig openbaar wanneer hij een lezing geeft bij een genootschap zoals De Tafelronde. En Henk Rottinghuis, voorzitter van het informele genootschap De Pijp, heeft zijn lidmaatschap zichtbaar op LinkedIn gezet.

Meer openheid?

De journalisten pleiten niet voor afschaffing, maar wel voor meer openheid over wie deelneemt. "Als niemand weet wie erbij zit, kunnen we hun invloed ook niet controleren," aldus Van Beek.

Bas van Beek

Co-auteur boek 'Onder ons'

"Als niemand weet wie erbij zit, kunnen we hun invloed ook niet controleren."

Geheime genootschappen zijn op zichzelf niet illegaal, zolang ze geen strafbare activiteiten uitvoeren. De wet verbiedt dus niet het bestaan van geheime groepen, maar wel crimineel gedrag binnen zulke groepen.

Luister naar Geld of je leven

In Geld of je leven (EO) gaat Hans van der Steeg verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Dit weten we over de banden tussen Donald Trump en Rusland

  Dit weten we over de banden tussen Donald Trump en Rusland