Knippen in het dna van groente en fruit: mag dat zomaar?
6 juli 2023 · 12:20| Leestijd: 4 min
Update: 8 augustus 2024 · 16:08
In dit artikel aan het woord
“Gemodificeerd voedsel is geen ‘Frankenstein food’.”
“Binnen biologische landbouw willen wij geen genetische modificatie.”
“We moeten gewassen aanpassen aan klimaatverandering.”
In het kort
Zou jij een appel eten waarvan het dna is aangepast? Je hebt nog even de tijd om erover na te denken, maar binnenkort liggen dit soort appels misschien wel in de supermarkt. De Europese Commissie wil de wetgeving rondom genetisch gemodificeerde gewassen namelijk versoepelen. Maar is dat wel een goed idee? Wat zijn de gevolgen van knutselen met ons voedsel?
Wat denk jij?
Vind jij dat je mag knutselen aan voedsel?
Aantal reacties: 0
Bescherming tegen ziekte en droogte
Sinds we ons als jagers-verzamelaars vestigden op een plek en het land gingen bewerken, zijn we bezig met het verbeteren van gewassen. In de 20e eeuw deed genetische modificatie haar intrede, dit is een techniek waarbij het dna (de erfelijke eigenschappen) van planten wordt aangepast. Deze aanpassingen beschermen gewassen tegen ziektes en droogte. Denk aan aardappels die resistent zijn tegen de aardappelziekte, tomaten die je langer kunt bewaren en maïs die beschermd is tegen rupsen.
Heeft genetische modificatie nadelen?
De techniek zelf heeft geen nadelen, maar wel is het belangrijk dat de techniek goed gebruikt wordt. Via genetische modificatie kan je namelijk veel meer eigenschappen aanpassen dan je moet willen. Nationaal en internationaal maken experts afspraken over welke aanpassingen zijn toegestaan. In Nederland is Wageningen Food Safety Research verantwoordelijk voor de controle van genetisch gemodificeerd voedsel.
De wetgeving rondom de technologie heeft wel nadelen. Bedrijven kunnen patent aanvragen op een nieuw ras. Andere bedrijven kunnen dat nieuwe ras dan niet meer gebruiken om verder te ontwikkelen. Boeren willen zo’n nieuw ras graag hebben en bedrijven kunnen het ras jarenlang aan ze verkopen. Zo kan een monocultuur ontstaan, op veel plekken wordt dan hetzelfde gewas verbouwd. Op de lange termijn leidt dit tot grote problemen voor het ecosysteem: verlies aan biodiversiteit en de opkomst van resistente parasieten en plantenziekten. Ook neemt de bodemkwaliteit af.
We importeren als Europa grote hoeveelheden genetisch gemodificeerde producten zoals soja en maïs. En ook in ons veevoer zitten gemodificeerde gewassen. Binnen Europa worden nog nauwelijks genetisch gemodificeerde gewassen verbouwd, maar daar komt als het aan de Europese Commissie ligt binnenkort verandering in.
Nieuwe technieken
De nieuwste techniek binnen genetische modificatie is CRISPR-Cas. Dit moet je zien als een heel klein schaartje dat het dna van een plant op een heel specifieke plaats kan knippen. Deze techniek biedt oneindig veel mogelijkheden. Een voorbeeld: appels en champignons worden hierdoor niet meer bruin.
Dit is de discussieLopen we achter in Europa?
De Europese Commissie wil regels rondom genetische modificatie van gewassen versoepelen. Genetische modificatie kan volgens de commissie bijdragen aan hogere oogsten, omdat het planten kan beschermen tegen droogte en ziektes. En daardoor hoeven boeren ook minder bestrijdingsmiddelen te gebruiken.
De Europese Commissie vindt dat Europa achterloopt. In Amerika zijn ze bijvoorbeeld al veel verder. Daar zijn producten verkrijgbaar waarop de nieuwe techniek CRISPR-Cas is toegepast. Maar hoe blij moeten we zijn met genetische modificatie en met deze nieuwe techniek?
Niels Louwaars, directeur van Plantum (branchevereniging van veredelaars en zadenproducenten) is enthousiast over de nieuwe techniek. In Dit is de dag (EO) betoogt hij dat genetische modificatie bijdraagt aan de verduurzaming van de land- en tuinbouw.
“De natuur past zich continu aan, dus planten moeten ook veranderen. We moeten gewassen daarom aanpassen aan klimaatverandering en daar kan genetische modificatie een belangrijke rol in spelen en CRISPR-Cas kan dit proces versnellen.”
Biologisch akkerbouwer Douwe Monsma uit Zeewolde is niet enthousiast over genetisch gemodificeerde planten en ook niet over CRISPR-Cas.
“CRISPR-Cas wordt nu nog gezien als genetische modificatie. Als Europa goedkeuring geeft voor het gebruik van CRISPR-Cas en het daarmee ook niet meer onder de wetgeving valt van genetisch gemodificeerde gewassen, wordt het lastig voor ons als biologische boeren. Binnen de biologische landbouw is het verboden om genetisch gemanipuleerde gewassen te telen, maar straks weet je dan niet meer of je wel of niet genetisch gemanipuleerde soorten gebruikt. Het moet ook voor consumenten duidelijk zijn of een plant tot stand is gekomen door genetische manipulatie. Als dat zichtbaar is, hebben mensen zelf de keuze.”
Ook is de akkerbouwer bang dat vooral de grote bedrijven gaan profiteren van deze techniek.
“Boeren veredelen planten al eeuwenlang, en iedereen kon daarin meedoen. Deze nieuwe techniek kan niet iedereen toepassen. Het is al snel eigendom van een grote organisatie met veel geld. Die organisatie kan sturen in wat er uiteindelijk geteeld wordt. Dat zweren wij als biologisch boeren af. Op het moment dat CRISPR-Cas niet meer als genetische modificatie wordt gezien, kan er van alles mee gebeuren. Daar zijn wij bang voor. We willen keuzevrijheid houden, weten wat er gebeurt.”
Marc van Mil is dna-expert aan de Universiteit Utrecht en begrijpt dat Monsma wat huiverig is, maar pleit er wel voor om de techniek niet af te zweren.
“Ik denk dat je veel technieken op een goede en op een verkeerde manier kan toepassen, dat zou je met deze techniek ook kunnen doen. Er zitten aspecten in van macht en van geld en ik denk dat het grote geld op allerlei manieren invloed heeft. Maar ik zou het jammer vinden als een groot deel van de mensen de techniek afzweert vanwege een spookbeeld dat het hier om ‘Frankenstein food’ gaat. Dat helpt het gesprek niet verder.”
Van Mil zegt dat het uiteindelijk om vertrouwen gaat. We moeten erop vertrouwen dat de organisaties die onze voedselveiligheid beheren hun werk goed doen.
“Producten komen pas op de markt als is aangetoond dat ze veilig zijn. Ik ga niet een supermarkt in met het idee dat ik moet opletten dat ik niet vergiftigd word door de een of de ander. Ik hoop dat dat zo blijft, ik heb daar het volste vertrouwen in.”
Praat mee
Hoe verstandig vind jij de mogelijke versoepeling van de regels voor genetisch gemodificeerd voedsel?
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
