Je mannetje staan
Loonkloof groeit: ‘Doorbreek als vrouw het taboe en vraag je mannelijke collega wat hij verdient’
5 oktober 2023 · 09:05
Update: 5 oktober 2023 · 09:17
In gesprek met
Sanne*
Ervaringsdeskundige
"Je moet geen man worden, maar je moet op dat moment wel denken als een man."
Piet Fortuin
Voorzitter vakbond CNV
“We praten niet met elkaar over het salaris, dat is een stukje Nederlandse cultuur. Maar het gesprek hierover voeren is belangrijk."
Samira Rafaela
Europarlementariër voor D66
“Je hebt altijd recht op informatie (...). Maar we zien in de praktijk dat er een taboe heerst. Met deze nieuwe Europese wet hebben we die informatievoorziening nu echt juridisch geregeld."
Petra Vries
Onderhandeltrainer
"Je mag ook best van mannelijke collega’s verwachten dat ze de vrouwen hierbij helpen. De loonkloof is niet alleen een vrouwenprobleem.”
In het kort
Je hebt een leuke baan met een prima loon. Maar op een dag hoor je van je mannelijke collega die hetzelfde werk doet dat hij een stuk meer verdient. De enige reden: hij is een man en jij bent een vrouw. Dit voelt behoorlijk oneerlijk toch? Mannen en vrouwen krijgen nog steeds niet gelijk betaald en de loonkloof is de laatste jaren zelfs groter geworden. Hoe dichten we de kloof? En hoe zorg je als vrouw dat je net zoveel verdient als je mannelijke collega's?
Wat denk jij?
Vermoed jij dat je als vrouw minder betaald krijgt dan je mannelijke collega's?
Dit is de situatie
De loonkloof is gegroeid
Als vrouw krijg je gemiddeld 7,4% minder betaald dan een man die hetzelfde werk doet, best vreemd. En de loonkloof is in de afgelopen twee jaar niet smaller, maar breder geworden. Toen was het namelijk 5%. Dit blijkt uit het Nationaal Salaris Onderzoek van Intermediair en Nyenrode. Toch wel teleurstellend als je bedenkt hoeveel aandacht de loonkloof de afgelopen jaren heeft gekregen.
Uit een online enquête van het magazine Eva (EO) op Instagram onder iets meer dan vijfhonderd vrouwen blijkt dat 26% niet tevreden is over hun loon. 11% van de vrouwen geeft aan dat ze minder verdienen dan mannelijke collega's. Maar meer dan de helft geeft aan eigenlijk niet te weten of ze minder verdienen dan mannelijke werknemers.
Waarom verdienen vrouwen minder?
Dat je als vrouw gemiddeld minder verdient dan een man heeft verschillende oorzaken. De belangrijkste reden is dat al bij de start van een baan, vrouwen lager worden ingeschaald. Mannen starten binnen dezelfde salarisschaal vaak hoger dan vrouwen.
Wat zijn nog meer oorzaken voor de loonkloof?
Vrouwen verdienen ook minder, omdat de meeste vrouwen in relatief slecht betaalde sectoren werken, denk aan de zorg en het onderwijs. Maar langzaam verandert dit. Steeds meer vrouwen werken in de beter betaalde sectoren, zoals de wetenschap en de technische sector.
Daarnaast onderbreken vrouwen hun loopbaan vaker dan mannen. Dit heeft vaak te maken met zorgtaken binnen de familie. Ze moeten bijvoorbeeld stoppen met werken om te zorgen voor hun kinderen of andere familieleden. Deze werkonderbrekingen zorgen er ook voor dat er minder mogelijkheden zijn om door te groeien of een salarisverhoging te krijgen.
Nederland telt nog steeds veel meer topmannen dan topvrouwen. Interessant feitje: in Nederland zijn meer directeuren die Peter heten dan dat er vrouwelijke directeurs zijn. En omdat vrouwen minder vaak op topposities zitten, hebben ze ook minder vaak een topsalaris. En zelfs als je als vrouw manager bent, verdien je gemiddeld nog steeds minder dan een mannelijke manager.
Dit is de discussie
Hoe dichten we de loonkloof?
Vrouwen verdienen dus nog altijd minder dan mannen voor hetzelfde werk. Hoe kunnen we hier verandering in brengen? Vrouwen moeten bij de start van hun carrière al op hun strepen staan, zegt onderhandeltrainer Petra Vries in Geld of je Leven (EO). Werkgevers beoordelen volgens haar jonge vrouwen al bij de start van hun werkzame leven anders dan jonge mannen.
“Vrouwen starten gemiddeld op een veel lager salaris dan mannen. En in onderhandelingen, met name bij traineeships, krijgen vrouwen veel vaker een zogenaamde aanloopschaal voorgesteld. Met het idee, je moet het eerst maar even laten zien. En jonge mannen in dezelfde situatie, krijgen veel vaker direct de schaal aangeboden die bij de functie hoort. Omdat ze beoordeeld worden op hun potentieel.”
En omdat ze net beginnen, trekken veel jonge vrouwen niet zo vaak aan de bel. Maar Vries wil vrouwen juist aanmoedigen om dat wel te doen.
“Het is een taboe in Nederland. Maar tijdens mijn trainingen stimuleer ik vrouwen om altijd in gesprek te gaan. Om aan collega’s te vragen: wat verdien jij of in welke schaal ben jij gestart? Je mag ook best van mannelijke collega’s verwachten dat ze de vrouwen hierbij helpen. De loonkloof is niet alleen een vrouwenprobleem.”
De loonkloof is ook binnen de Europese Unie een onderwerp van zorg. Een paar maanden geleden zijn in het Europees Parlement nieuwe regels aangenomen voor meer loontransparantie. Europarlementariër Samira Rafaela (D66) werkte mee aan de nieuwe wet. Lidstaten hebben drie jaar de tijd om de wet te implementeren. Maar wat Rafaela betreft voert Nederland de wet zo snel mogelijk in.
“Ik denk dat de cijfers op dit moment zorgwekkend zijn. Overigens zag ik deze trend wel aankomen. Nederland doet het toch niet zo heel goed als het gaat om de genderloonkloof in het algemeen. Wat mij betreft is dit [nieuws, red.] het signaal dat Nederland toch echt heel snel aan de slag moet gaan met deze wet.”
“Je hebt altijd recht op informatie over hoe je wordt betaald en waarom. Maar we zien in de praktijk dat er een taboe heerst en dat het niet altijd makkelijk is om deze informatie te krijgen. Met deze wet hebben we dat nu echt juridisch geregeld. En het nieuwe is dat je nu ook vergeleken mag worden met andere collega’s binnen bijvoorbeeld dezelfde functiegroep.”
Piet Fortuin, voorzitter van de vakbond CNV, ziet net als Petra Vries vaak dat mannen en vrouwen al bij binnenkomst bij een nieuwe werkgever verschillend worden ingeschaald en dat ook de secundaire arbeidsvoorwaarden verschillen. Fortuin vindt het verbazingwekkend dat de loonkloof zelfs gegroeid is. Hij ziet een oorzaak in onze Nederlandse cultuur en is bang dat (Europese) wetgeving niet direct de loonkloof dicht.
“We praten niet met elkaar over het salaris. Je vertelt niet altijd aan een collega wat je verdient, mensen weten het niet van elkaar. Dat is een stukje Nederlandse cultuur. Maar het gesprek hierover voeren is belangrijk. Ik denk dat ondernemingsraden ook een rol hebben in transparant zijn, laten zien wat er gebeurt. Een wet alleen lost het niet op.”
Dit is haar verhaal
Sanne werd gediscrimineerd en vertrok bij haar baan
Bijna tien jaar werkte Sanne* (39) als beleidsadviseur bij een brancheorganisatie. Ze kreeg na haar zwangerschappen minder betaald dan haar mannelijke collega's en besloot te vertrekken, omdat ze de discriminatie niet meer trok, vertelt ze aan DIT (EO).
Het was een pittige omgeving waar veel van haar werd gevraagd. Een wereld van mannen in grijze pakken. Twee voorbeelden: tijdens de gezamenlijke lunch vertelden mannelijke managers dat ze het fijn vonden dat hun vrouwen niet hoefden te werken en als er koffie geschonken moest worden werd er altijd naar de vrouwen gekeken. Daarnaast kregen mannen alle kansen en vrouwen niet. Ze had het gevoel dat ze veel meer te bewijzen had dan de mannen in de organisatie.
Zwangerschapsdiscriminatie
Ze merkte in kleine dingen hoe zij en andere vrouwelijke collega's werden achtergesteld, maar het kwam het sterkst tot uiting toen ze zwanger werd. Aan het einde van het jaar werd ze net als andere jaren beoordeeld en in een schaal ingedeeld. Er waren vijf beoordelingsschalen, hoe hoger je schaal hoe hoger de loonsverhoging. Sanne kwam na haar zwangerschap niet meer in de bovenste twee schalen. Ze vroeg zich af of ze anders gepresteerd had dan haar mannelijke collega's. Maar ze hoorde van andere vrouwen dat die ook lager beoordeeld werden na een zwangerschap. Ze sprak erover met managers, maar het werd altijd ontkend. Ze kreeg te horen dat ze nog niet helemaal zichzelf was.
Toen ze een miskraam kreeg durfde ze dit niet te vertellen. De zwangerschap van haar tweede zoontje moest ze natuurlijk wel delen. De blik op het gezicht van de algemeen directeur vergeet ze niet snel meer. Het werd haar kwalijk genomen. Projecten gingen aan haar neus voorbij en het werd haar echt lastig gemaakt. Het werd Sanne te veel en ze besloot een nieuwe baan te zoeken.
Hard en zakelijk
Sanne werkt nu bij een gemeente. Bij haar overstap heeft ze hard onderhandeld en ze verdient nu 25% meer, terwijl ze minder uren werkt. Haar man was net overgestapt naar een nieuwe baan en ze keek bij hem af hoe hij het onderhandelingsproces aanpakte. Achteraf ziet ze dat ze bij haar vorige baan te weinig verdiende voor wat ze kon en voor de vaardigheden waar ze over beschikte.
Ze ziet ook op haar nieuwe werkplek genoeg vrouwelijke collega's die niet betaald krijgen waar ze recht op hebben. Ze denkt dat het ermee te maken heeft dat vrouwen zich heel bescheiden opstellen en het moeilijker vinden dan mannen om loononderhandelingen hard en zakelijk in te gaan. Sanne wil vrouwen die qua loon vastzitten in hun huidige baan adviseren om collega's op te zoeken voor steun en over te stappen naar een nieuwe baan. En bij een nieuwe baan moeten vrouwen vooral hard onderhandelen. Ze wil niet zeggen dat je een man moet worden, maar je moet op dat moment wel denken als een man.
* Deze naam is om privacyredenen gefingeerd, maar wel bekend bij de redactie
Benieuwd naar meer? Luister naar het hele gesprek over de loonkloof in Geld of je Leven (EO):
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenWat denk jij?
