Wordt stroom in de avond duurder? Netbeheerders pleiten voor spitsheffing
vandaag · 12:13| Leestijd:6 min
Update: vandaag · 16:13
In dit artikel aan het woord
"Niet iedereen heeft een wasmachine die je kunt inplannen of op afstand kunt bedienen."
"Ik maak me er grote zorgen over dat dit kabinet de boel eigenlijk niet op orde heeft."
In het kort
Tussen vijf uur ’s middags en negen uur ’s avonds meer betalen voor stroom, zodat het net niet meer overbelast raakt. Netbeheerders pleiten voor een spitsheffing voor energie, maar ondertussen stijgen de energieprijzen weer en worden veel huishoudens geraakt. Wat is een eerlijke oplossing?
Samenvatting van DIT artikel
Netbeheerders willen een spitsheffing invoeren, waardoor stroom tussen 17:00 en 21:00 uur duurder wordt. Dit moet overbelasting van het stroomnet tegengaan en de kosten voor netuitbreiding verlagen. Volgens Netbeheer Nederland kan een flexibel tarief tot 30 miljard euro besparing opleveren.
Tegelijkertijd stijgen de energieprijzen, en volgens TNO dreigen 650.000 huishoudens in 2025 in energiearmoede te raken. De vraag is of een extra prijsverhoging tijdens de avondspits eerlijk is.
Wat denk jij?
Wat voor energiecontract heb jij?
Aantal reacties: 0
Netbeheerders pleiten voor spitsheffing
Het stroomnet kan het hoge verbruik tijdens de spitsuren (van vijf uur 's middags tot negen uur 's avonds) op dit moment nauwelijks nog aan. Eerder deden netbeheerders al de oproep aan huishoudens om hun wasjes op andere uren te draaien, maar die vrijwilligheid zet op dit moment geen zoden aan de dijk. Een prijsprikkel zou hierbij moeten helpen, denken onder andere Stedin en Enexis.
Volgens netbeheerders kan een verhoging van de prijzen tijdens de avonduren zorgen voor lagere investeringen in het stroomnet, waardoor de energierekening uiteindelijk lager wordt. Vorig jaar oktober berekende de branchevereniging Netbeheer Nederland bijvoorbeeld dat een flexibel tarief tot een besparing van zo’n 30 miljard kan leiden.
Het voorstel van de netbeheerders is voorgelegd aan de Autoriteit Consument en Markt (ACM). De toezichthouder zal hierover een besluit nemen.
Energiearmoede
Maar het plan van de netbeheerders werd in dezelfde week gepresenteerd als de voorspelling van TNO, de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek. Zij berekenden dat in het ergste geval 650.000 mensen in 2025 in energiearmoede raken door de stijgende energieprijzen. In de laatste maanden is de internationale gasprijs weer flink gestegen, en stroomprijzen stijgen mee.
Waarom stijgt de elektriciteitsprijs vaak mee met de gasprijs?
- Gascentrales wekken veel stroom op
In Nederland en veel andere landen wordt een groot deel van de elektriciteit opgewekt met gascentrales. Als gas duurder wordt, worden de kosten om elektriciteit te maken ook hoger. - De markt bepaalt de prijs
Elektriciteit wordt verhandeld op een markt waar vraag en aanbod de prijs bepalen. Gascentrales bepalen vaak de ‘laatste’ prijs op die markt, omdat ze snel extra stroom kunnen leveren. Als gas duurder wordt, stijgt dus ook de gemiddelde elektriciteitsprijs. - Minder duurzame energie op sommige momenten
Op dagen met weinig zon of wind moet er meer stroom uit gascentrales komen. Als gas dan duurder is, stijgt de elektriciteitsprijs. - Import van stroom uit landen met duurdere gasprijzen
Nederland importeert soms stroom uit andere landen, waar gascentrales ook een grote rol spelen. Als daar de gasprijs stijgt, wordt ook geïmporteerde stroom duurder.
Hierdoor hebben steeds meer mensen weer moeite met het betalen van hun energierekening. Volgens TNO kan het aantal huishoudens dat in 2025 door de hoge energieprijzen in de financiële problemen komt, zelfs boven het hoge niveau van de energiecrisis uit 2023 stijgen. Dit omdat er toen toen steunmaatregelen van kracht waren die er nu niet meer zijn: de energietoeslag en het prijsplafond.
Waarom zijn de energieprijzen weer gestegen?
De gasprijs is de afgelopen tijd gestegen door verschillende oorzaken:
- Stopzetting van Russische gastoevoer via Oekraïne
Op 1 januari 2025 heeft Rusland de gastoevoer via Oekraïne naar Europa stopgezet. Hoewel deze route slechts 5% van de Europese gasvoorziening uitmaakte, heeft dit toch geleid tot hogere prijzen. - Strenge winters in Europa en Azië
Koude winters hebben geleid tot een hoger gasverbruik, waardoor voorraden sneller slinken en de vraag naar gas stijgt. - Geopolitieke spanningen
Aanhoudende spanningen in Oost-Europa zorgen voor onzekerheid op de energiemarkt, wat bijdraagt aan stijgende gasprijzen. - Energietransitie
De overgang naar duurzame energiebronnen vraagt om hele grote investeringen. Dat kan op korte termijn leiden tot hogere kosten voor fossiele brandstoffen.
Wat denk jij?
Is het een goed idee als de energieprijzen in de avond omhooggaan?
Aantal reacties: 0
Wordt stroom in de avond duurder?
In de context van de al stijgende prijzen rijst de vraag: moeten de kosten in die spitsuren écht nog meer omhoog?
Tweede Kamerlid BBB Henk Vermeer is niet heel enthousiast, zo laat hij weten in Dit is de Dag (EO):
"Er zijn huishoudens die door hun werk- en privépatroon niet anders kunnen dan veel stroom gebruiken in de avond. Niet iedereen heeft een wasmachine die je op afstand kunt bedienen, of die je kunt inplannen."
Vermeer stelt voor de prijzen juist te verlagen in de daluren, in plaats van te verhogen in de spitsuren. Dat zou moeten lukken, als de energietransitie goed doorzet.
"Als je de pieken duurder maakt dan het huidige tarief, lopen de kosten nog verder op. We moeten de prijzen juist verlagen om op het goede moment stroom te gebruiken. Dat lijkt me een betere prikkel dan iemand die geen kansen heeft om op de juiste momenten stroom te benutten, meer te laten betalen."
De BBB'er heeft een andere oplossing:
"Ik ben heel erg voor het isoleren van huizen. Meer dan de helft van de prijs van energie wordt op dit moment veroorzaakt door belastingen en netwerkkosten. Daar moeten we aan gaan werken. Met alle netcongestie [dat betekent dat de maximale capaciteit van het stroomnet is bereikt, red.] die we nu hebben, zullen we eigenlijk een pauze moeten inlassen om nog meer weersafhankelijke stroom dat net op te jagen. En we moeten kijken of we niet meer kunnen inzetten op geothermie."
Wat is geothermie?
Geothermie is een manier om warmte uit de aarde te halen om huizen en gebouwen te verwarmen. Die warmte zit diep onder de grond, soms wel een paar kilometer diep.
Hoe werkt het?
- Warm water oppompen
Er worden diepe putten geboord in de aarde. Daar zit heet water dat door de aardkern wordt opgewarmd. Dit water wordt omhoog gepompt. - Warmte gebruiken
De warmte uit het water wordt gebruikt om huizen, kassen of bedrijven te verwarmen. Het water zelf blijft in een apart systeem en komt niet in aanraking met het drinkwater. - Water terug de grond in
Nadat de warmte is afgegeven, wordt het afgekoelde water weer terug in de aarde gepompt. Daar warmt het opnieuw op, zodat het later weer gebruikt kan worden.
Voordelen van geothermie
✔️ Het is een duurzame manier van verwarmen, omdat het geen gas of olie nodig heeft. ✔️ Er komt bijna geen CO₂ vrij, wat beter is voor het klimaat. ✔️ De warmtebron is onuitputtelijk, want de aarde blijft warmte afgeven.Waar wordt het gebruikt?
In Nederland wordt geothermie vooral gebruikt in kassen om planten te laten groeien. Maar ook steeds meer huizen en gebouwen kunnen ermee verwarmd worden.Tweede Kamerlid GroenLinks-PvdA Suzanne Kröger begrijpt de oproep van de netbeheerders. Vroeger was het heel normaal dat er op bepaalde tijdstippen andere tarieven golden, geeft ze aan. Toen betaalde je 's avonds juist minder voor stroom, maar omdat we nu meer afhankelijk zijn van zon- en windenergie, veranderen de 'spitsuren'.
"Ik snap een dal- en piektarief, maar ik denk dat je het heel duidelijk en overzichtelijk moet houden voor mensen. Het tarief moet bijvoorbeeld niet per halfuur gewisseld worden."
Kröger benadrukt vooral dat het belangrijk is om veel in duurzame energie te investeren.
"Duurzame energie kan kosten drukken, als je je net goed op orde hebt. Die investering om een duurzaam, schoon systeem te hebben kost veel geld, maar het niet doen kost nog veel meer. Volgens mij is iedereen – kijkend naar de huidige geopolitieke context – het met elkaar eens dat we écht af moeten van fossiele brandstof. Op dit moment wordt de prijs bepaald door duur gas, dus we moeten zorgen dat we snel meer duurzame energie opwekken. Ik zie dat allerlei voorstellen, onder andere door de heer Vermeer, geblokkeerd worden in Den Haag. Dat is echt eeuwig zonde."
Het GroenLinks-PvdA-Kamerlid vindt dat de overheid zich beter moet voorbereiden.
"We moeten zorgen dat we voorbereid zijn op die prijspieken die komen. Het is nu een uitermate wankele geopolitieke situatie, dus het is belangrijk dat we wat klaar hebben staan. Ik maak me er grote zorgen over dat dit kabinet de boel eigenlijk niet op orde heeft. We hadden echt vaart moeten maken met het isoleren van huizen. Er moet veel geld voor uitgetrokken worden zodat alle mensen in energiearmoede goed geïsoleerde huizen wonen."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ookSupermarkten maken noodplannen voor grote ramp, oorlog of stroomstoring
Supermarkten maken noodplannen voor grote ramp, oorlog of stroomstoringHeb jij zonnepanelen? Binnenkort kan je geld verdienen door stroom te delen
Heb jij zonnepanelen? Binnenkort kan je geld verdienen door stroom te delen
