Wat gaat er mis in evangelische kerken? 'Als je niet geneest, dan heb je niet genoeg geloof'
26 maart 2024 · 15:00| Leestijd: 5 min
Update: 9 augustus 2024 · 15:50
In dit artikel aan het woord
"Ik heb niet alles verteld, zodat ik goed overkwam. Ik wilde niet mijn vuile was buiten hangen."
"Dealen met twee verschillende werkelijkheden kan op een gegeven moment tot ongelooflijke spanning leiden en zeker ook tot psychische problemen."
"Ik zat in een huwelijk waar ik niet happy was en ik wilde daaruit. Maar dat had God samengebracht, dus ik moest blijven."
In het kort
Rauw. Zo heet de biografie van evangelist David de Vos. Het maakt veel los in de christelijke wereld. In zijn boek is De Vos namelijk kritisch op de evangelisch-charismatische kerken waar hij zelf een populaire spreker is. Wat gaat er mis in die kerken? En hoe kan het anders? In Dit is de Dag (EO) een gesprek.
Wat denk jij?
Ben je lid van een kerk?
Aantal reacties: 0
Evangelist David de Vos doet boekje open
Misschien heb je nog niet eerder van David de Vos gehoord. Maar in christelijk Nederland is het een bekende naam. Hij is een populaire evangelist en spreker in kerken. Niet alleen in Nederland, ook in Afrika trekt hij grote mensenmassa's. In zijn biografie Rauw geeft hij niet alleen een inkijkje in zijn eigen leven, maar laat hij ook zien hoe het er aan toe gaat binnen de evangelisch-charismatische kerken.
Wat zijn evangelisch-charismatische kerken precies?
De evangelisch-charismatische kerken worden ook wel als de radicale flank van de evangelische kerken gezien. In evangelisch-charismatische kerken is een persoonlijk geloof heel belangrijk. En ook de ervaring van dit geloof door de gaven van de Heilige Geest, zoals genezing door handoplegging, het ontvangen van visioenen en openbaringen van God en het spreken in tongen. De charismatische beweging heeft een hele sterke missionaire drive. Charismatische christenen willen het evangelie verspreiden, dat doen ze door de straat op te gaan of door grote evenementen te organiseren. Het is niet precies duidelijk hoeveel Nederlanders lid zijn van een charismatische kerk, maar het gaat volgens hoogleraar Miranda Klaver in ieder geval om een paar honderdduizend leden.
In zijn biografie is De Vos kritisch op de evangelische wereld. In een interview met AD zegt hij: "De evangelische wereld is niet sektarisch, maar het zit er wel tegenaan." Hij heeft onder andere kritiek op de leiders binnen de evangelische kerken: "Zo'n leider verandert in een verheven, alwetende figuur. Er zijn zoveel plekken waar een kerk lijdt ten koste van de eer en glorie van de leider." Achter de schermen wordt volgens De Vos door kerkleiders "geroddeld, gelogen en tegen elkaar opgeschept".
Rauw maakt al voor publicatie veel los in de christelijke wereld. Zowel het Reformatorisch Dagblad als het Nederlands Dagblad hebben al verschillende artikelen over het boek geschreven. Op het christelijke platform Cvandaag gaan vier van de vijf trending-artikelen over Rauw. En de evangelische megakerk Doorbrekers in Barneveld heeft een conferentie waarop De Vos zou spreken afgelast. In een persbericht zegt de megakerk verrast te zijn dat De Vos evangelische kerken publiekelijk bekritiseert in de media. Verder schrijven ze: "Wij houden van de kerk en wat je liefhebt, stel je niet bloot aan de publieke opinie."
Dit is de discussieWat is aantrekkelijk aan evangelische kerken?
Karsten de Vreugd groeide op in een evangelisch-charismatische kerk. Hij heeft de kerk nu verlaten, maar hij voelde zich als jongere wel aangesproken door wat er in de kerk gebeurde, vertelt hij in Dit is de Dag (EO):
"Het is een heel levende ervaring van een godheid. Dus niet een orgel en baken, maar gitaar en drums. Het idee dat God er echt is in plaats van alleen maar een begrip, dat was wel iets wat mij aansprak. Het gaf mij een gevoel dat ik bijzonder was. Ik was uitgekozen door God om dit te snappen en andere mensen nog niet. Dat gaf mij wel een fijn gevoel."
"Ik ben op heel jonge leeftijd al bezig geweest met wat kan ik allemaal? Wat zijn mijn talenten? Wat is Gods plan? En dat was echt te gek. En als je 'in de shit zit' en echt alles tegenzit en als je dan denkt: maar er is iemand die van mij houdt en er is een 'lifeline'... In tijden van rouw of in tijden van eenzaamheid, kan het ook wel een houvast zijn."
Dit ziet theoloog en antropoloog Miranda Klaver ook terug in haar onderzoek naar de charismatische kerken. Voor kerkleden kan het voelen als een wereld van ongekende mogelijkheden, zegt ze.
"Alles is mogelijk als je maar gelooft. Dat betekent dat het ook een enorme vorm van empowerment kan zijn. Je kunt je dromen najagen, je kunt je dromen verwezenlijken, want God staat aan je kant. God kan jou zegenen, kracht geven, zorgen dat situaties zich omvormen en dat je op de plek komt die God voor jou bedacht heeft. Dus dit is een enorm rijke traditie en zeker voor mensen die aan het begin van hun leven staan."
Wat gaat er mis in de evangelische kerken?
Evangelist David de Vos is al heel lang een populaire charismatische spreker. In het boek Rauw geeft hij een inkijkje in de charismatische wereld. Hij wil meer eerlijkheid en openheid in de kerk, want te vaak wordt de schone schijn opgehouden.
"Als wij niet eerlijk en open zijn over het rauwe leven dan groeit er een generatie op die altijd wacht totdat ze perfect zijn, totdat ze genoeg Bijbel hebben gelezen, totdat ze genoeg geëvangeliseerd hebben. Ik heb alles gedaan vanuit mijn beste motieven en in alle eerlijkheid, maar ik heb ook niet alles verteld, zodat ik goed overkwam. Ik wilde niet mijn vuile was buiten hangen. Maar ik ben erachter gekomen dat als mensen bij mij zien dat ik ook een beetje vuile was heb, dat ze zeggen: 'Poeh, ik ben niet de enige.'"
De Vreugd had verschillende redenen waarom hij uiteindelijk de kerk verliet, maar een ervan was dat er geen ruimte was voor twijfel.
"Ik had gewoon een andere persoonlijkheid, ik had heel veel vragen. En dat kan best wel hard botsen met dat je vertrouwen en een rotsvast geloof moet hebben. Als je gaat twijfelen, als je gaat vragen, dat is een beetje spannend en eng. En ik zat ook in een huwelijk waar ik niet happy was en ik wilde daaruit. Maar dat had God samengebracht en je had gekozen, dus je moest blijven."
Ook De Vos stond als spreker niet echt open voor vragen, maar daar is hij in veranderd. Vroeger durfde hij geen vragen te stellen, want:
"Vragen stellen is hetzelfde als twijfelen aan God. 'I live by faith en not by sight'. Want wat ik zie is niet de realiteit. Ik houd me vast aan God. Het idee daarachter is dat je niet kijkt naar de omstandigheden en de realiteit, maar dat je vooral naar Jezus kijkt. En ik heb echt moeten leren door schade, schande en tranen dat de realiteit omarmen eigenlijk ook heel veel moois bracht."
Geen ruimte voor mensen die twijfels en vragen hebben, dat ziet Klaver veel in de charismatische kerken.
"Daar is sprake van een soort cognitieve dissonantie, dus dat je aan de ene kant wel weet dat de werkelijkheid anders is, maar aan de andere kant vertelt het geloof je dat waar geloof bergen kan verzetten en dat God wonderen kan doen. Dat dealen met die twee verschillende werkelijkheden, dat kan op een gegeven moment tot ongelooflijke spanning leiden en zeker ook tot psychische problemen. In die zin ben ik ook niet zo heel verbaasd dat je daar op een gegeven moment op stuk loopt."
Een belangrijk onderdeel van de charismatische beweging is bidden voor genezing, daar worden zelfs speciale diensten voor gehouden: genezingsdiensten. Ook hierin is weinig ruimte voor vragen of nuance, er wordt heel zwart-wit gedacht, zegt Klaver.
"Dan wordt gezegd: 'God wil altijd genezen.' En als je dan dus niet geneest, dan ligt het gewoon aan jou. Je hebt dan niet genoeg geloof. En ik vind dat eerlijk gezegd een heel harteloos evangelie. Sinds corona zien we een soort verharding, een radicalisering. Mensen worden ook gebombardeerd met Bijbelteksten. Je kritisch denken wordt uitgeschakeld. En op die Bijbelteksten wordt enorm de claim gelegd van: God wil alles voor je doen, God wil dat je succesvol bent, God wil dat je gezond bent. En als je dat dus niet bent... Ja, sorry, maar dan ligt het wel aan jou."
Hoe kan het beter?
Met zijn boek wil De Vos dus meer openheid creëren in de charismatische kerken. En hij wil ook zijn gedrag veranderen:
"Ik denk niet dat ik het veel gedaan heb, maar ik ga niet meer met mijn vingertje wijzen. Als ik voor zieken bidt dan wil ik dat doen vanuit een plek waar ik naast mensen sta. Want je zou maar ziek zijn, dat is al erg genoeg. Ik wil wel blijven bidden, omdat ik geloof dat God bij machte is om van alles te doen."
Ook andere leiders binnen de kerk moeten hun gedrag veranderen, vindt De Vos. Leiders hebben meer zelfspot en humor nodig. En ze moeten eerlijk toegeven dat ze ook fouten maken. Volgens De Vos is dat niet alleen goed voor kerkmensen, maar ook voor mensen buiten de kerk.
"Zodra we daar eerlijk over zijn, dan denk ik dat er een wereld is die opgelucht ademhaalt. Als er één ding is wat ik veel hoor van vrienden die niet in Jezus geloven is: 'Jullie in de kerk, het is vaak zo nep en het is zo mooi gladgestreken. Maar volgens mij gaat het er bij jullie net zo aan toe als bij ons.' En ik zou willen zeggen: 'Ook wij zijn maar gewoon mensen.'"
Als het aan De Vreugd ligt moeten de charismatische kerken meer over hun eigen kerkmuren heenkijken en ook in gesprek gaan met leden die vertrokken zijn.
"Er zijn een hele hoop mensen de kerk uitgegaan die best nog wel eens een nagesprek zouden willen hebben of die best nog wel iets zouden willen doen met de kerk. Ik ben bezig met een speelfilm hierover. Ik denk dat als de kerk daar eigenaar van zou durven zijn, zonder dat zij per se de schuldige zijn, dat het een heel tof begin zou kunnen zijn van misschien iets heel magisch. En wat nodig is, is een onafhankelijk vertrouwenspersoon in de kerk. Regel het."
De publicatie van het boek van De Vos is een goede eerste stap voor verandering in de kerken vindt Klaver. Ze is blij met het boek, maar daarnaast moeten er ook structureel dingen veranderen in de kerk.
"In Nederland is het ongelooflijk stil als het gaat om verhalen die naar boven gekomen zijn in de afgelopen tijd, maar eigenlijk altijd al in de geschiedenis van deze beweging. Er zijn altijd wel verhalen geweest over misbruik en grensoverschrijdend gedrag. De gevallen leider wordt heel vaak geïsoleerd als een soort rotte appel die er dan uitgegooid moet worden en we gaan weer vrolijk door. Maar wat mist is echt reflectie op de theologie en op de structuren. Hoe zijn de verantwoordingsstructuren binnen kerken geregeld? Gelukkig zijn er nieuwe kerken die dat echt doen, maar bij sommige bewegingen gaat van alles mis."
Praat mee
Wat kan er beter geregeld worden in (evangelisch-charismatische) kerken?
Luister naar Dit is de Dag
Ben je benieuwd naar meer? Luister naar Dit is de Dag (EO) in je favoriete podcast-app of hier:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit schreven we eerder
- Esther: ‘Wat ik in charismatische kerken meemaakte was schadelijk’
Esther: ‘Wat ik in charismatische kerken meemaakte was schadelijk’
