Chimpan-slay of chimpan-nee?
Kun je nog zonder schuldgevoel naar de dierentuin?
16 januari 2024 · 17:29
Update: 18 januari 2024 · 13:37
In gesprek met
Sandra
Dierenactivist
"Mogen we ze dit aandoen, alleen maar omdat wij het leuk vinden?"
Thijs de Zeeuw
Dierentuinontwerper
“Zouden we ook een dierentuin zonder hekken kunnen verzinnen, waarbij alle dieren door elkaar heenlopen?"
Willem Vermaat
Dierethicus
"Dierentuin? Dierengevangenis!"
Martine van Zijll Langhout
ARTIS
"We brengen wilde dieren naar de moderne mens, om mensen te motiveren om ze te beschermen."
Jolanda
Dierentuinliefhebber
“Als ik niet meer naar de dierentuin zou kunnen, word ik gek. Dan raak ik gespannen en moet ik aan de medicijnen."
In het kort
"Dierentuin? Dierengevangenis!" Als het aan dierethicus Willem Vermaat ligt gaan we nooit meer naar de dierentuin en schaffen we ze helemaal af. Is dat terecht, is de dierentuin heel zielig voor dieren? Of gebeurt er ook veel goeds?
Wat denk jij?
Ga jij graag naar de dierentuin?
Dit is de situatie
Zijn dierentuinen zielig voor dieren?
Lachen om de gekke aapjes, de giraffen bewonderen en natuurlijk ook een rondje langs de leeuwen: een dagje dierentuin is heel populair en dierenparken in Nederland hebben jaarlijks miljoenen bezoekers. Toch zijn er ook mensen die dierentuinen liever helemaal niet bezoeken. Omdat ze het zielig vinden voor de dieren en ze ervan overtuigd zijn dat ze niet in hokken horen, maar gewoon in het wild moeten leven.
Het vertonen van dieren achter hekken staat steeds meer ter discussie. Eerder werden circusdieren verboden. Dierenshows worden nauwlettend in de gaten gehouden, en regelmatig verstoord door actievoerders. En nu liggen de dierentuinen steeds vaker onder de loep. En niet in de laatste plaats: door de dierentuinen zelf. Zo heeft Diergaarde Blijdorp laten weten dat er voor gorilla’s geen ruimte meer is. Artis probeert een passender verblijf te vinden voor de chimpansees, omdat het huidige verblijf z’n beperkingen heeft.
Wat doen dierentuinen zelf?
Geen kleine hokjes dus voor grote dieren. Met de ecodisplays probeert Burgers’ Zoo zo goed mogelijk de natuurlijke omgeving van de dieren na te bouwen. Die ecodisplays worden continu bijgestuurd door biologen en dierverzorgers, door bijvoorbeeld voedsel in het systeem te brengen of overtollige meststoffen eruit te halen. Op die manier proberen ze hun dieren een zo goed mogelijk leven te geven - voor zover dat kan natuurlijk als ze niet in de vrije natuur wonen.
Dit is de discussie
Is de dierentuin nog wel van nu?
Nu doen dierentuinen wel hun best om het beter te maken voor de dieren die er wonen, maar is dat genoeg? Kunnen we er nog wel heen als bezoeker als onschuldig vermaak of gewoon regelrechte dierenmishandeling? Dat is de vraag deze week in Dit is de Kwestie (EO).
Sandra is dierenactivist en mijdt dierentuinen helemaal. Ze vindt het een kwade plek en kan niet geloven dat er zoveel mensen blij van worden:
"Tuurlijk is het leuk om dieren te zien, maar de vraag is of het leuk is voor hen. Mogen we ze dit aandoen, alleen maar omdat wij het leuk vinden? Er zijn een heleboel vormen van vermaak, waar we dieren niet mee hoeven lastig te vallen. Een vogel hoort vrij te kunnen vliegen. Zo’n mooi dier in gevangenschap vind ik heel triest en we ontnemen hem het belangrijkste in zijn leven. Hij hoort daar niet."
Willem Vermaat is milieuwetenschapper, gespecialiseerd in dierenethiek. Hij is ook geen voorstander van de dierentuin en noemt het zelfs een dierengevangenis. Ook de kinderboerderij is hij streng op en hij vindt dat we daarmee kinderen al heel jong leren dat een dier ondergeschikt is aan de mens en dat het oké is om dieren op te sluiten.
“Als je van jongs af aan al in een kinderboerderij of dierentuin komt en denkt dat dat leuk is, leer je dat het normaal is dat dieren opgesloten zijn. En die gedachtegang is heel lastig om later eruit te krijgen. Dus ermee stoppen, nooit meer naar de dierentuin.”
Landschapsarchitect en dierentuinontwerper Thijs de Zeeuw vindt het niet oké dat we dieren gebruiken als instrument en zou graag zien dat mensen meer in balans kunnen leven met de dieren om ons heen. Hij is de bedenker van de dierentuin van de toekomst waarbij hij zich afvraagt of we de stad niet wat meer kunnen ontwerpen als een dierentuin, waarbij wilde dieren ‘gewoon’ los lopen in de stad:
“Zouden we ook een dierentuin zonder hekken kunnen verzinnen, waarbij alle dieren door elkaar heenlopen? Ja, het is levensgevaarlijk en het is niet gezegd dat deze dierentuin ook direct uitvoerbaar is. Maar we zijn eigenlijk op zoek naar een gelijkwaardige relatie tussen mens en dier.”
Is een dierentuin belangrijk om ons wat te leren over de dieren?
Dierentuinen beroepen zich vaak op hun educatieve functie, maar dat is voor dierenactivist Sandra geen goed argument:
“Je leert alleen hoe hij eruit ziet. Je leert niks van z’n gedrag en wat hij doet, normaal op een dag, als hij vrij is. Dus dat slaat nergens op, het is gewoon een pretpark voor mensen.”
Ook Willem Vermaat (dierethicus) is het niet eens met de claim dat het educatief kan zijn.
“We sluiten gewoon dieren op voor ons plezier. En dan wordt er wel gezegd dat het voor educatie is of soortbehoud, maar in de eerste plaats is een dierentuin een commerciële instelling en eigenlijk een attractiepark.”
Dieren in leven houden
Een ander veelgehoord argument is dat we dierensoorten juist in stand kunnen houden met dierentuin. Maar ook dat weerlegt dierenactivist Sandra:
“Dat gaat alleen op voor heel enkele soorten. Maar voor de meeste diersoorten geldt dat ze niet teruggezet worden in het wild. En als je dat echt graag wil, doe het dan daar, waar ze vrij kunnen leven. Het is dus geen excuus om dieren hun leven lang gevangen te houden en om ermee te doen wat je wil. Wat veel mensen niet weten van dierentuinen is dat al die jonge dieren die gefokt worden, zijn publiekstrekkers, maar vaak ook overbodig. Zeker de mannelijke dieren. In Europese dierentuinen worden er tussen de 3000 en 5000 dieren per jaar afgemaakt, omdat ze overtallig zijn.”
Martine van Zijll Langhout vindt dat wel een goed argument. Zij werkte jarenlang als wildlife dierenarts in onder andere Kenia, Thailand en Zuid-Afrika, maar ze verruilde de bush voor het Amsterdamse ARTIS. Daar is ze hoofd van de veterinaire afdeling en zorgt ze onder andere voor dieren die niet meer voor zichzelf kunnen zorgen en in het wild niet meer kunnen overleven.
Martine is een voorstander van de dierentuin, omdat die volgens haar nodig is om de dieren in het wild te behouden. Niet om ze te fokken, maar om mensen te motiveren om beter voor de dieren in het wild te zorgen:
“Helaas hebben wij een wereld gecreëerd waar de mens domineert. En het aantal wilde dieren gaat zo hard achteruit in de laatste vijftig jaar. De meeste diersoorten zijn met 60% achteruit gegaan. Terwijl deze dieren veel langer op de planeet leven dan wij. Dus de moderne mens is bezig met destructie. Daarom brengen we wilde dieren naar de moderne mens, om mensen te motiveren om ze te beschermen. Omdat we ze zien, houden we van ze en schenken we geld aan goede doelen. Want zonder geld en inzet, gaat het niet lukken.”
Wat denk jij?
Is het mogelijk om een diervriendelijke dierentuin te maken?
- ro
roykroon1987
18 januari 2024 · 11:33
Tegenwoordig word alles en iedereen maar zielig gevonden zonder er je te verdiepen. Dierentuinen waren van origine bedoel voor entertainment voor mensen Tegenwoordig is de visie van dierentuin natuurbehoud en mensen wat te leren over de natuur. Sterker nog DANKZIJ dierentuinen bestaan er nu nog soorten die in het wild zijn uitgestorven of waren (de algazel bijvoorbeeld) Dierentuinen werken samen om bedreigde soorten te fokken en kweken. Zeldzamen dieren worden ook niet verkocht aan dierentuinen onder elkaar maar uitgeruild om voor zoveel mogelijk na geslacht te zorgen. Blijdorp Rotterdam gaat zich zelfs helemaal specialiseren in bedreigde diersoorten de jonge gieren in artis worden in het wild uitgezet al ze groot zijn om de Europese gieren populatie weer terug te krijgen. Er is steeds minder natuur en omdat de leef gedieden worden vernietigd of zijn versplinterd dus veel soorten gedoemd uit te sterfen, mens hebben dus liever dat ze uitsterven dat dat ze nog een kans maken in een dierentuinen? Steeds meer diersoorten worden bedreigd en de dieren in de dierentuin worden steeds meer een ambassadeur van hun soort, je kan ze zien op foto's en filmpjes maar sommige dingen moet je in het echt zien voor dat je er om gaat geven. onbekend maakt onbemind.
- ad
adrie
17 januari 2024 · 09:00
Dat is natuurlijk onmogelijk. Jammer genoeg liet het programma niet zien/horen, bij de vraag over de dierentuin 100 jaar geleden, dat zelfs halverwege afgelopen eeuw nog mensen van andere culturen uit andere continenten OOK in dierentuinen werden tentoongesteld! Opsluiting is er definitie ONvriendelijk; dierentuinen moeten worden omgebouwd tot centra voor opvang en rehabilitatie ..
- de
debje_1984
17 januari 2024 · 12:07
Nee, het is per definitie niet vriendelijk om iemand te beroven van zijn of haar vrijheid en tentoon te stellen voor het vermaak van ons menselijk soort. Veel mensen vergeten dat wij zelf ook dieren zijn. Was het "vriendelijk" dat sommige mensen hun medemensen vroeger tentoonstellen omdat ze hen "anders" vonden? Ja, menselijke zoos bestonden echt, zoals dierentuinen nu bestaan. Dat andere dieren anders zijn dan wij mensen, van een ander soort zijn dan wij homo sapiens, dat maakt het moreel gezien niet oké om hen te exploiteren of wreed te behandelen. In tegendeel: met macht komt juist ook de verantwoordelijkheid om het juiste te doen. En dat is andere dieren met rust laten, of het nu een leeuw is voor ons vermaak of een koe is voor onze voeding. Laat andere dieren met rust en stop met hun leefomgeving aan te tasten door o.a. oerwoudkap voor veevoer. Wist je dat de grootste bedreiging van biodiversiteit de vee-industrie is? Het beste wat je voor gedomesticeerde en in het wild levende dieren kan doen is vegan gaan. Daar behoud je meer diersoorten mee én je laat geen nieuwe dieren fokken om te exploiteren en doden.
- mo
mobiel
19 januari 2024 · 10:08
Het is zo jammer dat deze wereldverbeteraars alleen naar de negatieve aspecten kijken terwijl de dierentuinen van nu juist ook heel veel goeds doen voor de natuur. Maar als je alleen naar de negatieve kanten kijkt dan zul je nooit voor het positieve openstaan. Opvallend is dat Sandra bijvoorbeeld ineens al weer weg is terwijl ze ook met Martine - die heel oprecht is en precies weet waarover ze heeft - het gesprek had kunnen aangaan. Een beetje 'woke': mijn wereld is de waarheid en daar laat ik mij niet in tegenspreken. Mede hierdoor is deze korte reportage erg eenzijdig en voelt deze hele kwestie als behoorlijk gekleurd.
- je
jeroen.rinkel
19 januari 2024 · 18:23
Natuurlijk hou je dieren liever niet in gevangenschap, maar er zijn echt wel acceptabele constructies te bedenken. Mensen staan al zo belachelijk ver van de natuur af. Als je dierentuinen wegneemt zullen er minder kinderen opgroeien met een passie voor dieren. Uit het oog, uit het hart. Dieren hebben het nodig dat mensen zich om hen bekommeren. Voor jonge kinderen is er geen beter startpunt dan enkele ambassadeurs in de dierentuin. Kijk ook eens naar de opzet van Durrell, op Jersey.
- di
dinyjansmulders
26 januari 2024 · 14:40
Ja er 8s al een diervriendelijke dierentuin de beekse bergen heeft veel ruimte voor de dieren. En een dierentuin helpt mee om uitsterven te voorkomen. Door fokprogrammas blijft de bijna uitgestorven dier3n in stand. Bovendi3n ler3n kinderen en volwassenen veel over dediersoorten en ze leren respect te hebben voor natuur en dier. Het ie niet alleej aapjes kijken in de dierentuim
- he
hetkattenvrouwtje
17 januari 2024 · 21:40
Nee, er is niks diervriendelijk aan een dierentuin. Net als dat Staatsbosbeheer de Oostvaardersplassen natuur durft te noemen, ook zo'n sprookje. Een en al dierenleed. Stop met het misbruiken van dieren.
- oe
oerle353
27 januari 2024 · 18:08
De verblijven worden zo natuurgetrouw en ruimtelijk gecreeed in tegenstelling vroeger. Niks mis mee nu. Ik ben een natuur en dierenvriend en vind het wat woke gedacht om dierentuinen te laten verdwijnenen. Men gaat totaal voorbij dat vele diersoorten verdwijnen door de helaas enorm oprukkende mensaantallen vootal in afrika incluis stroperij. Goed dat er nog bescherming is in onze dierentuinen en wat is er mis mee om van hen te genieten temidden van een natuurgetrouw verblijf?
- pg
pggoudswaard60
29 januari 2024 · 20:32
Optimaal kan het niet worden voor de dieren. Maar in het kader van behoud van vele soorten die wij als mensen al geen plaats meer gunnen in hun eigen habitat denk ik dat erop dit moment geen keus meer hebben. Laten we dus de dierentuin nu dus maar zien als een ark van Noach en soorten zo dier vriendelijk proberen te behouden. Hun habitat te herstellen en proberen ze weer terug in hun natuurlijke omgeving terug te brengen.
- de
dealwithit1979go
27 januari 2024 · 20:40
Ik vind dierentuinen prima zolang ze worden gebruikt om In beslag genomen dieren, zwaar mishandelde dieren en alle anderen dieren die door ons toedoen kansloos zijn om zelfstandig in het wild te kunnen overleven. En uiteraard om de 4 grote katten te zien, daar die er over 10 tot 20 jaar niet meer in het wild leven zullen
- ca
carnegiekn
29 januari 2024 · 13:20
Ook paarden moeten vrij kunnen lopen en geen dressuur of voor een koets.Daar hoor ik niemand over.
- wi
williamsluys
3 februari 2024 · 08:38
Het probleem met deze discussie is dat ze nog steeds wordt gevoerd alsof we in de jaren tachtig leven en de dieren enkel voor het vermaak van het publiek tentoongesteld worden. Wat veel mensen niet weten is dat de moderne dierentuinen die zijn aangesloten bij de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen veelal stichtingen zonder winstoogmerk zijn, die grote delen van het geld dat binnen komt via kaartverkoop besteden aan het onderhouden van ex citu beschermings projecten. Hierdoor, en door gerichte fokprogramma's zijn er nu al vele diersoorten bewaard gebleven voor uitsterven, zoals de wisent, de algazel en het przewalskipaard. Ook werden of worden door bijvoorbeeld Artis en Burgers' Zoo vale gieren en Europese zeearenden uitgezet in o.a Frankrijk en Israël om de daar levende populaties te versterken. En zeker, sommige diersoorten worden op dit moment niet terug uitgezet in hun natuurlijke leefgebied. Maar dat is niet de schuld van de dierentuinen, maar van de mens, die er door winstbejag en het winnen van delfstoffen voor zorgt dat het natuurlijk leefgebied ongeschikt en te klein is om dieren terug uit te zetten. De taak van de moderne dierentuin is om ervoor te zorgen dat de natuur er op vooruit gaat, zoals bijvoorbeeld Burgers' Zoo doet in Belize met hun Shipstern Nature Reserve, en tegelijkertijd een reserve populatie genetisch gezonde dieren beschermen en bewaren, zodat mocht het moment er zijn dat het natuurlijk leefgebied weer geschikt is de dieren weer geherïntroduceerd kunnen worden in het wild. En uiteraard voldoen nog niet alle dierentuinen voor elke diersoort aan dit ideaal, dat is een omslag die nu gaande is, maar dat is wel het ideaal van elke moderne westerse dierentuin, waarbij Nederlandse tuinen tot de top van de wereld behoren.
Dit is haar verhaal
"Als ik niet meer naar de dierentuin zou kunnen, word ik gek"
Jolanda is groot dierentuinfan en gaat heel regelmatig naar de dieren kijken. Vroeger deed ze dat samen met haar man Raymond, maar die is helaas overleden. Om toch nog een beetje dicht bij hem te zijn, is de dierentuin heel belangrijk voor haar. Ze haalt daar haar troost uit. “De dierentuin is mijn uitlaatklep, de plek waar ik rust vind. Ik kan dan even vergeten dat ik me heel erg alleen voel zonder mijn man. Hier kan ik even dat gevoel loslaten. En dat is fijn", zegt ze in Dit is de Kwestie (EO). Een leven zonder de dierentuin kan ze zich écht niet voorstellen. “Als ik niet meer naar de dierentuin zou kunnen, word ik gek. Dan raak ik gespannen en moet ik aan de medicijnen. De bezoekjes aan de dierentuin zorgen ervoor dat mijn leven echte jeu heeft. Het gaat niet alleen om de dieren, maar je leert ook nieuwe mensen kennen die dezelfde hobby hebben als jij."
Meer zien
Dit is de Kwestie
Wil je meer weten over dit onderwerp? Kijk hieronder naar de aflevering van Dit is de Kwestie. Meer afleveringen zie je hier op NPO Start.
