Hoe onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag voor extra slachtoffers kan zorgen
9 augustus 2023 · 12:16| Leestijd: 4 min
Update: 8 augustus 2024 · 16:06
In dit artikel aan het woord
"De beschuldigde is vaak het slachtoffer van onterechte meldingen.”
"Een leidinggevende denkt: ik stel een onderzoek in en ben er klaar mee. Maar dan begint de ellende pas voor iedereen die betrokken is."
In het kort
Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is de laatste jaren een groot thema. Door #MeToo en de aflevering van BOOS over The Voice of Holland melden steeds meer mensen ongewenst gedrag op de werkvloer. Meestal komen de betrokken partijen er samen uit, in bepaalde gevallen wordt er integriteitsonderzoek gedaan. En daar gaat het vaak mis: het onderzoek rammelt aan alle kanten en kan veel ellende opleveren. Moeten we dit op andere manieren gaan oplossen?
Wat denk jij?
Heb je weleens te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer?
Aantal reacties: 0
Meer meldingen van grensoverschrijdend gedrag
Weet je wat de volgende oud-politici gemeenschappelijk hebben: Nilufer Gündogan, Gijs van Dijk en Khadija Arib? Tegen hen is allemaal een integriteitsonderzoek ingesteld. Ze zouden zich grensoverschrijdend hebben gedragen. Meldingen van grensoverschrijdend gedrag namen sterk toe in de afgelopen jaren. Niet alleen in de politiek of in de media, maar ook op de werkvloer waar medewerkers geen publieke functie hebben.
Nadat er een melding wordt gedaan, wordt er vaak gekeken of de aanklager en de beschuldigde er samen uit kunnen komen. Met een vertrouwenspersoon bijvoorbeeld. In sommige gevallen wordt er een integriteitsonderzoek gedaan.
Meer integriteitsonderzoeken
De toename van meldingen zorgt ook voor een toename van integriteitsonderzoeken. Nieuwsuur meldde dat arbeidsrechtadvocaten, onderzoeksbureaus en rechtsbijstandsverzekeraars zien dat leidinggevenden steeds alerter zijn op sociale veiligheid op de werkvloer. Leidinggevenden stellen steeds vaker en sneller een integriteitsonderzoek in.
De impact van een integriteitsonderzoek is groot voor zowel de melder als de aangeklaagde. En ook voor de collega’s, familieleden en vrienden van beide partijen is het zwaar. En dan maakt het nog niet eens uit of de aangeklaagde schuldig wordt bevonden of niet. Vriendschappen en familiebanden worden verbroken en arbeidscontracten beëindigd.
Maar vaak rammelen de integriteitsonderzoeken aan alle kanten. Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de onderzoeken niet goed is uitgevoerd. Het gaat onder andere mis bij de opdrachtformulering, het ontbreken van een analyse, dat er een overzicht van de feiten ontbreekt, of dat het suggestief is opgeschreven.
Wie voert integriteitsonderzoek uit?
Integriteitsonderzoeken worden uitgevoerd door onderzoeksbureaus of recherchebureaus. In het afgelopen anderhalf jaar nam het aantal bureaus dat integriteitsonderzoeken uitvoert sterk toe. Iedereen die een vergunning aanvraagt bij het ministerie van Justitie & Veiligheid mag zichzelf een POB noemen, een Particulier Onderzoeksbureau.
Geen hoor en wederhoor
Mensen die beschuldigd worden, worden vaak geschorst op het moment dat er een melding over hen binnenkomt. Vaak kan het driekwart jaar tot een jaar duren voor ze meer informatie krijgen. Beklaagden horen vaak niet van integriteitsonderzoekers wat de inhoud is van de klachten. In de helft van de gevallen ontbreekt hoor en wederhoor. De inhoud van de beschuldigingen wordt vaak geheimgehouden door integriteitsonderzoekers om de anonimiteit van de melders te beschermen. Maar degene tegen wie een melding is ingediend wil juist graag weten wat de klachten precies zijn, zodat hij of zij zich kan verdedigen.
Dit is de discussieWie onderzoekt de integriteitsonderzoeker?
Michiel de Vries, hoogleraar Bestuurskunde aan de Radboud Universiteit, schreef het boek ‘Kapot’ over integriteitsonderzoeksbureaus. Zij gedragen zich volgens De Vries als onderzoeker, aanklager en rechter tegelijk en dat klopt volgens hem niet. In Dit is de Dag (EO) vertelt hij wat hij tegen de huidige integriteitsverzoeken heeft.
“Bij bijna alle integriteitsonderzoeken gaat het fout van begin tot eind. Het is nu een verdienmodel. Onderzoekers schrijven op wat opdrachtgever graag hoort. Een onderzoeker moet onderzoeken of een melding een feit is en vaak is de melding geen feit. Het begrip slachtoffer wordt nu heel eenzijdig ingevuld. De melder of meldster is nu automatisch het slachtoffer. Terwijl de beschuldigde juist vaak het slachtoffer is van onterechte meldingen.”
Inge te Brake is als adviseur betrokken bij integriteitsonderzoeken. Te Brake heeft een andere visie op de meldingen die gedaan worden.
“Een melding moet serieus genomen worden. Mensen die een klacht indienen hebben zeker wel ergens last van en kunnen er zelfs ziek van worden. We moeten niet ontkennen dat er iets is gebeurd tussen twee mensen. En je zal me nooit horen zeggen dat je de onderzoeksresultaten niet serieus moet nemen.”
Maar Te Brake vraagt zich wel of een integriteitsonderzoek de beste oplossing is bij een melding van grensoverschrijdend gedrag. Ze kreeg zelf zeventien onderzoeksverzoeken, waarvan vier ook echt een onderzoek waard waren. De rest wist ze op een andere manier op te lossen.
“Waarom altijd onderzoek doen? Ga eerst in gesprek met elkaar. Er zijn heel veel andere wegen om een probleem op te lossen. Een leidinggevende denkt: ik stel een onderzoek in en ben er klaar mee. Maar dan begint de ellende pas voor iedereen die betrokken is. Laten we onderzoeken daarom zoveel mogelijk achterwege laten.”
Daar is De Vries het niet helemaal mee eens. Er moet volgens hem wel onderzoek gedaan worden, maar dat moet goed onderzoek zijn en hij heeft een idee hoe dat bereikt kan worden.
“Ik zou graag een landelijke controlecommissie willen die onderzoeken naar integriteit en grensoverschrijdend gedrag beoordeelt. Dat heeft een preventieve werking naar de onderzoekers die weten dat ze gecontroleerd worden en dat ze goed werk moeten leveren.”
Te Brake is het daarmee eens, maar ze zou ook graag zien dat de kwaliteit van de onderzoekers omhooggaat.
“Er is een wildgroei aan integriteitsonderzoekers. Afgelopen anderhalf jaar is het echt een markt geworden. Als je nu twee dagdelen een training volgt bij het ministerie van Justitie & Veiligheid, krijg je al een onderzoeksvergunning. Ik lach daarom, dat is niets waard. Onderzoekers moeten expertise in huis hebben op het gebied van onderzoek en deze thema’s. Er zijn nu zoveel slachtoffers bij integriteitsonderzoeken. Het moet echt anders.”
Meer weten? Luister hier naar het debat in Dit is de Dag (EO):
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
