Kameraadje of kiloknaller?
Wereld Dierendag: Waarom vertroetelen we ons huisdier, maar eten we het andere dier?
4 oktober 2023 · 08:54
Update: 5 oktober 2023 · 09:10
In gesprek met
Arie van Dam
Varkensboer
“Ik voel me nooit schuldig.”
Gert van Dam
Varkensboer
"Een dier hoeft niet in de watten gelegd te worden."
Lea
Dierenactivist bij Animal Save Nederland
"We hebben dieren helemaal uit de maatschappij gehaald."
Bernice Bovenkerk
Dierenethicus aan Wageningen University & Research
''Over de kiloknaller denken we liever niet na dat dit ook een dier is.”
Willem Vermaat
Dierenethicus
''We gebruiken dieren als instrument.''
In het kort
Het is weer zover: vandaag is het Dierendag. Huisdieren worden - nog meer dan normaal - prinsheerlijk in de watten gelegd. Ondertussen staat er bij veel Nederlanders vanavond gewoon weer vlees op het menu. Waarom is dat zo, en is dat hypocriet?
Wat denk jij?
Honden en katten knuffelen we, varkens en kippen worden geslacht en gegeten. Is dit logisch?
Dit is de situatie
Niets over koetjes en kalfjes
Nederland is gek op vlees. Hou je vast: we slachten dagelijks zo’n 1,5 miljoen kippen, 45.000 varkens en 5.000 koeien voor consumptie, vaak op een onethische manier. Slachthuizen kregen vorig jaar nog ruim 400 boetes voor het overtreden van de regels voor dierenwelzijn. Daarnaast is het aantal dierlijke slachtoffers bij stalbranden het afgelopen jaar gestegen naar 130.000. Dat komt neer op honderdduizenden dieren die lijdend aan hun eind zijn gekomen.
Aan welke regels moeten slachthuizen zich houden?
- Dieren mogen niet gepord worden met prikstokken of andere puntige voorwerpen. Prikstokken, drijfstokken en andere puntige voorwerpen kunnen gebruikt worden om slachtdieren in beweging te brengen. De dieren worden dan gepord op kwetsbare plekken. De druk van de stok is voor veel dieren echter zo pijnlijk dat de techniek tegenwoordig verboden is.
- Elektrische schokken mogen alleen worden gebruikt als dat noodzakelijk is. Soms weigeren koeien en varkens het om zich voort te bewegen als ze naar de slacht worden geleid. Het is toegestaan om ze in beweging te brengen met lichte elektrische schokken, maar alleen als de dieren genoeg ruimte hebben om zich ook daadwerkelijk voort te bewegen. Slachthuizen mogen geen schokken geven aan dieren die nergens heen kunnen.
- Dieren moeten buiten bewustzijn zijn voordat ze gedood worden. Slachthuizen moeten hun dieren voordat ze geslacht worden zo zwaar verdoven dat ze geen teken van leven meer vertonen. In Europa wordt een uitzondering gemaakt voor religieuze slachtrituelen waarbij verdovingen verboden is, zoals Halal slachten, maar zulke rituelen mogen alleen uitgevoerd worden door slachthuizen met een speciale vergunning.
Ondertussen worden ruim 2,9 miljoen katten en 1,7 miljoen honden in ons kikkerlandje vertroeteld als baby's. Viervoeters brengen regelmatig een bezoekje aan de kapper, interieurzaken verkopen speciale dierenmeubels en sinds kort kun je op enkele locaties in Nederland zelfs spabehandelingen voor je huisdier boeken. In totaal geven we maar liefst 3 miljard per jaar uit aan zorg en eten voor onze huisdieren.
Het contrast tussen die twee groepen is groot. Waarom maken we een onderscheid tussen verschillende dieren?
Dit is de discussie
Honden zijn huisgenoten, varkens zijn productiedieren
Veel mensen steken de kop in het zand als het op dierenleed aankomt, maar boeren en slachthuizen ontkomen niet aan de confrontatie. Vinden zij het kwalijk dat we dieren de dood in jagen?
Varkensboer Arie van Dam brengt elke dag honderden varkens naar het slachthuis, zonder zich ooit schuldig te voelen. Daar vertelt hij over in Dit is de Kwestie (EO). Dieren weten het zelf misschien niet, maar ze hebben voor ons mensen allemaal een eigen functie. Het is volgens de boer daarom ook natuurlijk dat we honden en varkens anders behandelen:
“Er zit verschil in. Een varken is een productiedier. Mensen zorgen soms jarenlang voor een hondje, dat is een huisgenoot. Daar ga je je toch aan hechten.”
Een grote groep mensen vindt daarentegen dat we slachtdieren en huisdieren gelijk moeten behandelen. Animal Save Nederland organiseert speciale excursies naar boerderijen met slachtvarkens, om mensen te confronteren met de dieren die ze dagelijks opeten. Die excursies zorgen vaak voor emotionele reacties bij bezoekers, vertelt dierenactivist Lea in Dit is de Kwestie (EO). Zij vermoedt dat ons gebrekkige contact met slachtdieren ervoor zorgt dat we ons nauwelijks meer bekommeren om dierenleed.
"We hebben geen band met dieren omdat we zo ver van ze af staan. We hebben ze helemaal uit de maatschappij gehaald."
Bernice Bovenkerk, dierenethicus aan Wageningen University & Research, denkt bovendien dat we vanwege dat gebrekkige contact vaak verkeerde aannames maken over slachtdieren. Mensen zijn bijvoorbeeld geneigd te denken dat slachtdieren minder intelligent zijn dan hun eigen huisdier, terwijl dat objectief gezien niet het geval is. Alles om het eten van vlees minder belastend te maken.
''Wij compartimentaliseren. Dat is een moeilijk woord voor in verschillende vakjes stoppen. De ene groep dieren zijn onze vrienden, en andere dieren zijn er om opgegeten te worden. Over de kiloknaller denken we liever niet na dat dit ook een dier is, misschien wel even intelligent als je eigen huisdier.”
Wat denk jij?
Eet jij wel eens vlees?
Dierenethicus Willem Vermaat gaat nog een stapje verder. Als het aan hem ligt, moeten we zowel onze slachtdieren als onze huisdieren beter behandelen. We gebruiken dieren volgens Vermaat nu altijd voor ons eigen gewin. Dieren hebben altijd een functie voor de mens, en dat is moreel verkeerd. Of je het dier nu opeet of als een designer handtas door het winkelcentrum draagt.
''We gebruiken dieren als instrument. Een koe gebruiken we om zo veel mogelijk melk te produceren... Maar onze huisdieren gebruiken we ook omdat wij mensen gezelschap willen. We stoppen vogels bijvoorbeeld in een kooitje, konijnen ook, terwijl zij eigenlijk de behoefte hebben om te vliegen en graven. We hebben zowel voor slachtdieren als voor huisdieren van tevoren al bepaald wat hun doel gaat zijn.''
De enige uitzondering: het paard
Ze komen niet bij je op de bank liggen, ze passen ook niet in een designertas, maar toch is het eten van paardenvlees voor veel Nederlanders tegenwoordig not done. Wat maakt paarden zo bijzonder?
In Dit is de Kwestie (EO) vertelt paardenslachter Jan dat de vraag naar paardenvlees de afgelopen jaren sterk is afgenomen. Dat is voor zijn zaak wellicht slecht nieuws, maar Jan is dolblij met die ontwikkeling: ''Ik heb duizenden paarden geschoten en ik blijf het nog een rotwerk vinden. Er komt een vorst van een paard binnenlopen, je aait hem over zijn bolletje heen en drukt de knop in. Dan ligt er een stuk vlees.”
We zijn paarden net zoals honden als huisdieren gaan zien, zegt Jan. “Vroeger werkten de paarden voor de mensen, nu werken de mensen voor de paarden. Het is een huisdier geworden. En een huisdier dat eet je niet. Er is emotie omheen. Terwijl paardenvlees het allerschoonste scharrelvlees is wat er bestaat.”
Meer zien? Kijk Dit is de Kwestie
Benieuwd naar de tv-uitzending over deze kwestie? Kijk hieronder naar Dit is de Kwestie (EO) via NPO Start.
Wat denk jij?
