Tweede Kamer wil eigen risico afschaffen, maar wie gaat dat betalen? 'Het doet niks voor de armoedebestrijding'
15 december 2023 · 14:40| Leestijd: 4 min
Update: 9 augustus 2024 · 15:58
In dit artikel aan het woord
"Het afschaffen van het eigen risico doet helemaal niets om de armoede te bestrijden."
"Hoe betaal je dat? Doe je dat inderdaad door die zorgpremie omhoog te doen?"
In het kort
Het eigen risico in de zorg wordt afgeschaft als het aan de Tweede Kamer ligt. Een motie van Jimmy Dijk (SP) haalde een Kamermeerderheid met onder andere steun van GroenLinks, PvdA, BBB en PVV. Maar is dat eigenlijk wel zo'n goed idee nu bekend is dat de zorg al steeds duurder wordt? Gaat dat geen klauwen met geld kosten?
Wat denk jij?
Ben jij voor of tegen het afschaffen van het eigen risico?
Aantal reacties: 0
1 op de 4 mensen mijdt zorg door eigen risico
De meerderheid van de nieuwe Tweede Kamer stemde deze week in met een motie van SP en PvdD over het afschaffen van het eigen risico. Volgens deze twee partijen leidt het eigen risico ertoe dat 1 op de 4 mensen zorg mijdt (dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag), omdat ze bang zijn dat ze dit bedrag niet kunnen betalen. "Deze mensen kunnen niet wachten totdat de formatie is afgerond", zeggen zij.
De VVD en NSC stemden tegen het plan.
Hoe zit het ook alweer precies met het eigen risico?
Je betaalt minimaal een eigen risico van € 385. Dit is het verplichte bedrag wat iedereen kwijt is. Dit bedrag kan je verhogen, vrijwillig, tot maximaal € 885. Als beloning voor het verhogen van je eigen risico krijg je een korting op je maandelijkse premie. Uit cijfers van zorgwijzer.nl blijkt dat 10 tot 15% van de Nederlanders dit doet.
Het eigen risico betalen we vooral voor geneesmiddelen, een bezoek aan de huisarts of voor een foto of een laboratoriumonderzoek.
Het Centraal Planbureau (CPB) schat de directe kosten van het afschaffen van het eigen risico op zo'n 3,6 miljard euro per jaar, ieder jaar. Ook denkt het CPB dat een afschaffing zal leiden tot hogere uitgaven in de zorg. Dit omdat ze voorspellen dat wanneer mensen geen eigen risico moeten betalen, ze vaker naar het ziekenhuis zullen gaan. Die drempel wordt dan lager. Dat zal ongeveer 2,1 miljard euro extra gaan kosten per jaar, waardoor het totaalplaatje neerkomt op ongeveer 6 miljard euro per jaar.
- Korting op je zorgverzekering door een hoog eigen risico: is dat wel eerlijk?
Korting op je zorgverzekering door een hoog eigen risico: is dat wel eerlijk?
Het is overigens nog maar de vraag of het eigen risico (op korte termijn) ook daadwerkelijk afgeschaft zal worden. De motie was niet financieel gedekt, dus onduidelijk is nog waar de maatregel van betaald moet worden. En belangrijker nog: er wordt onderhandeld over een nieuw kabinet, en het is onwaarschijnlijk dat het demissionaire kabinet dit gaat uitvoeren, omdat het een ingrijpende maatregel is.
Demissionair zorgminister Ernst Kuipers liet eerder al weten het verplichte eigen risico niet af te willen schaffen. Wel stelde hij voor het "slimmer toe te passen", zo schreef hij afgelopen juni.
Dit is het alternatief voor het afschaffen van het eigen risico van Ernst Kuipers
Kuipers wil dat mensen vanaf 2025 maximaal 150 euro betalen per behandeling bij medisch specialisten, in plaats van direct het volledige eigen risico van 385 euro. Hierdoor wordt de financiële drempel verlaagd, terwijl het resterende bedrag van het eigen risico ervoor zorgt dat mensen gedurende het jaar kostenbewust blijven.
Goed idee of peperduur plan?
Wim Groot, gezondheidseconoom aan Maastricht University, is allesbehalve enthousiast over het plan om het eigen risico af te schaffen. Het is volgens hem heel onverstandig, en hij wijst er ook op dat eigenlijk elk land ter wereld wel een vorm van eigen bijdrage in de zorg heeft, met een reden.
"Het afschaffen van het eigen risico doet helemaal niets om de armoede te bestrijden. Er zijn veel effectievere maatregelen: verhoging van de uitkeringen, verhoging van het minimumloon. Dan doe je iets aan de bestaanszekerheid. Maar afschaffen van het eigen risico heeft geen enkel effect daarop."
Want als het eigen risico afgeschaft wordt, worden de zorgpremies hoger, zegt Groot. Als het eigen risico wordt afgeschaft, zal de premie met ongeveer 20 euro per maand omhoog moeten, stelt hij. Kort gezegd: je bent dan dus helemaal niet goedkoper uit. Per saldo betekent het juist dat we meer geld kwijt zijn voor de zorg en meer premie moeten betalen.
"De bestaanszekerheid gaat er dus eerder op achteruit. (..) Voor mensen met de lage inkomens wordt het eigen risico grotendeels gecompenseerd door de zorgtoeslag. Dus als dat omhoog- of omlaaggaat, gaat ook de zorgtoeslag omlaag en gaan per saldo de lasten voor de mensen met de laagste inkomens niet omhoog. De mensen die profiteren van de afschaffing van het eigen risico, zijn de mensen met de midden- en de hoge inkomens die geen zorgtoeslag krijgen. Dus eigenlijk is het voorstel van de SP een soort cadeautje voor de mensen met de hogere inkomens."
Over het EenVandaag-onderzoek waaruit blijkt dat 1 op de 4 Nederlanders zorg mijdt door het eigen risico, zegt Groot het volgende:
"Ik vind dat altijd een beetje een moeilijk. Dat zijn dingen die mensen zeggen, en dat hoeft natuurlijk niet per se te betekenen dat ze zich in hun gedrag daardoor laten beïnvloeden. Kijk, in Duitsland en België moeten mensen tussen de 12% en 20% van de zorgkosten zelf betalen. In Nederland is dat maar ongeveer 9%. We zijn al het land in Europa met ongeveer de laagste eigen bijdrage in de zorg, en in België en Duitsland wordt er veel meer zorg gebruikt dan in Nederland. Dus het is niet zo heel duidelijk dat een lage eigen bijdrage betekent dat mensen meer zorg gebruiken."
De kans dat het eigen risico daadwerkelijk volgend jaar wordt afgeschaft is überhaupt niet groot, zegt politiek verslaggever voor de NOS Lars Geerts. De zorgpremies voor komend jaar zijn namelijk al bekend, dat zijn verzekeraars wettelijk verplicht vóór 12 november. In die polis is het eigen risico al verrekend, wat betekent dat je dit niet meer kan aanpassen.
"Dus de eerste, beste mogelijkheid om dat wel te doen is bij Prinsjesdag volgend jaar. Dat kan natuurlijk, dan kan het zijn dat er een nieuw kabinet zit, en er is een Kamermeerderheid om dat af te schaffen. Maar dan zal ook weer die vraag op tafel komen, hoe betaal je dat? Doe je dat inderdaad door die zorgpremie omhoog te doen? Of doe je dat bijvoorbeeld door de belastingen te verhogen en betaal je het dus uit de schatkist? Maar voorlopig voor komend jaar zie ik het er niet van gebeuren."
Dit is de Dag
Wil je het hele gesprek terugluisteren? Dat kan op Spotify of via je favoriete podcast-app:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenPraat mee
Verhoog jij je eigen risico, of niet? En waarom?
