Tijd voor Nederlandse sancties tegen Israël? 'Diplomatie levert niets op'

Westen steeds kritischer op geweld in Gaza

Steeds meer bondgenoten van Israël spreken zich duidelijker uit tegen het geweld en willen dat Gaza hulp krijgt. Daarbij blijft de steun voor Israël als land bestaan, maar wordt de manier waarop de oorlog gevoerd wordt ter discussie gesteld. Naast het stilleggen van de gesprekken over een nieuw handelsakkoord, heeft het Verenigd Koninkrijk ook de Israëlische ambassadeur op het matje geroepen. Reden is het aanhoudende militaire geweld in Gaza en het tegenhouden van hulpgoederen. De Britse minister van Buitenlandse Zaken wil dat Israël stopt met het offensief en hulp toelaat. Anders volgen er nieuwe maatregelen, zoals sancties.

Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Canada werken hierin samen. Ze vinden dat Israël te weinig doet om burgers in Gaza te helpen. De landen steunen het recht van Israël om zich te verdedigen tegen terreur. Maar ze vinden dat het geweld in Gaza te grootschalig is geworden. Ook vinden ze dat er geen nieuwe Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever mogen komen. Indien nodig, zeggen ze, zullen ze "concrete actie" nemen.

Netanyahu: Israël moet strijd tegen Hamas eerst afmaken voor wapenstilstand

Israël zegt dat deze kritiek oneerlijk is. Premier Netanyahu vindt dat de andere landen Hamas hiermee juist belonen. Volgens hem moet Israël de strijd eerst afmaken. Pas daarna kan er volgens hem gepraat worden over een wapenstilstand.

• Veel christenen steunen Israël, maar kan dat nog wel? 'Ik heb er geen woorden voor'

  Veel christenen steunen Israël, maar kan dat nog wel? 'Ik heb er geen woorden voor'

Is het tijd voor Nederlandse sancties tegen Israël?

Ook in Nederland groeit de kritiek. Afgelopen zondag was er in Den Haag een grote demonstratie tegen het geweld in Gaza. Premier Schoof heeft daarop gereageerd en spreekt van "catastrofale ontwikkelingen" in Gaza. Hij benadrukt dat Nederland herhaaldelijk aan Israël heeft gevraagd om de blokkade van hulpgoederen op te heffen. Is het tijd voor verdere stappen, zoals sancties?

NSC-Europarlementariër Dirk Gotink vindt van niet – of in ieder geval nog niet. Volgens hem doet Europa, en ook Nederland, al veel om het gesprek met Israël aan te gaan. Nederland heeft bijvoorbeeld de uitvoer van offensieve goederen aan banden gelegd, net als Frankrijk heeft gedaan.

Dirk Gotink

Europarlemetnariër NSC

"Europa loopt wat dat betreft vooruit op wat er internationaal gebeurt. Al helemaal nu minister Casper Veldkamp van Buitenlandse Zaken een meerderheid heeft georganiseerd voor het onderzoeken van artikel 2 van het Associatieverdrag met Israël. Dat is een vergaande stap die uitgaat van diplomatieke druk en dat is volgens mij de route die we moeten bewandelen."

000

Minister Veldkamp wil laten onderzoeken of Israël zich nog wel aan afspraken met de Europese Unie houdt. Die afspraken staan in een speciaal verdrag, de associatieovereenkomst, waar Gotink het over heeft. Daar staat onder andere in dat landen mensenrechten moeten respecteren. Volgens Veldkamp gaat Israël daar misschien over de grens. Dat moet de Europese Unie nu onderzoeken nu een meerderheid van EU-landen daarmee akkoord is. Als Israël zich niet aan de regels houdt, wil Veldkamp dat de EU Israël hierop aanspreekt — en eventueel maatregelen neemt, zoals het beperken van samenwerking.

Gotink pleit dus voor diplomatie. Hij denkt dat er meer opgelost kan worden door met elkaar te praten, in plaats van te vechten.

Heleen over de Linden vindt wel Nederland moet dreigen met sancties. Het gaat voor Over de Linden dan dus vooral om sancties tegen de regering van Israël, niet tegen Israël als land.  Dat is juridisch gezien niet heel makkelijk, weet ze, omdat dit EU-breed moet gebeuren.

Heleen over de Linden

Sanctierechtadvocaat

"We moeten nu echt een vuist maken. Je kan dat als EU-land niet individueel doen, maar je kunt de landen steunen die dat wel kunnen. (...) Ik denk dan aan het verbieden van import- en export, zeker op wapens, munitie en dual use-goederen. Ook moeten we personen uit de entourage van Netanyahu, die zich bezighouden met daden van agressie en illegale nederzettingen, op de sanctielijst plaatsen. (...) Als zij erop staan, kunnen ze geen zaken meer doen met de EU en ook niet meer reizen naar de EU."

000

Op dit moment zijn er tien sancties afgekondigd over tien personen en twee bedrijven uit Israël. Dat is heel weinig, vindt Over de Linden. Over het onderzoek naar artikel 2 van het Associatieverdrag zegt ze:

"Dat vind ik een soort lapmiddel om aan de buitenwereld te laten zien: 'We doen ons best'. Er zit ook geen deadline aan dat onderzoek. Dus we moeten niet alleen op dat spoor gaan zitten. Dat kan een overloze discussie worden die maanden duurt. Ondertussen gaat Netanyahu verder. Hij wordt ook opgeroepen om naar het Strafhof te komen. Er sterven kinderen, niemand is daarbij gebaat. Het moet en-en-en, je moet eigenlijk alles doen. Dat mensenrechten geschonden worden lijkt me eigenlijk evident, en dat gebeurt al heel lang."

000

Gotink is dat niet met haar eens.

Dirk Gotink

Europarlementariër NSC

"Het onderzoek naar het associatieverdrag is absoluut wel significant. Er zijn landen die bij de coalitie zijn gekomen van onze minister van Buitenlandse Zaken die voorheen altijd zeer afstandelijk zijn geweest wat dit betreft, zoals Polen. Ik zou dat niet zomaar relativeren."

000

Hij sluit niet uit dat sancties in de toekomst nodig zijn, maar voor nu is dat nog niet de way to go, vindt de NSC'er.

"Nederland heeft samen met Frankrijk voorgesteld om nog een aantal andere mensen uit de Westbank op sanctielijst te zetten. Dat is tegengehouden door Hongarije. Nederland zit iedere keer in die voorhoede als het gaat over grenzen stellen. Het is duidelijk dat we nu humanitair op een grens zitten van wat acceptabel is. Daarom kunnen we ook als NSC niet uitsluiten dat je in de toekomst meer zult moeten doen en ook meer over sancties zult moeten nadenken. Maar dat hangt vooral af van hoe Netanyahu en zijn regering nú reageren op deze signalen vanuit het VK, Canada en de Europese Unie."

000

Over de Linden is het met Gotink eens dat diplomatie in eerste instantie altijd de bedoeling is.

Heleen over de Linden

Sanctierechtadvocaat

"Want sancties zitten tussen oorlog en diplomatie. Maar we zijn al heel lang bezig met diplomatie, en dat levert niks op. Het is heel extreem, kinderen sterven. Ze hebben nu zelfs een situatie bereikt dat als voedsel wordt toegediend, dat niet meer voldoende is, want ze hebben medische zorg nodig. Elke dag telt, want Netanyahu heeft zich een doel gesteld, gaat dat doel bereiken en het is voor hem op dit moment veel te makkelijk om dat te doen."

000

Luister naar Dit is de Dag

In Dit is de Dag (EO) gaat Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek. Beluister de uitzending hieronder als podcast. 

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

• Journalist Rinke Verkerk wil niet meer neutraal zijn over Israël en Gaza: 'Is enkel in het belang van geweldpleger'

  Journalist Rinke Verkerk wil niet meer neutraal zijn over Israël en Gaza: 'Is enkel in het belang van geweldpleger'