Hoezo tolerant?
Bedreigde Sigrid Kaag stapt uit de politiek: het slachtoffer van vrouwenhaat?
13 juli 2023 · 14:15
Update: 14 juli 2023 · 10:06
In gesprek met
Coen van de Ven
Politiek journalist De Groene Amsterdammer
"Dit is een heel reëel probleem. Het houdt vrouwen weg uit de politiek. Dus ja, seksisme heeft wel degelijk een effect op wie er die kant op durft."
Geerten Waling
Columnist EW Magazine
"Nu Sigrid Kaag alles gooit op die bedreigingen, denk ik: nu worden meisjes ontmoedigd doordat Kaag de handdoek in de ring gooit."
Liza Mügge
Universitair hoofddocent politicologie
"Vrouwen krijgen haatberichten die specifiek gaan over het vrouw-zijn."
In het kort
Sigrid Kaag verlaat de politiek na een lange periode vol bedreigingen, haat en intimidaties. Ze wil haar gezin niet nog een nieuwe termijn aandoen. Kaag is niet de enige politicus die bedreigd wordt, maar bij haar lijkt er nog iets anders bovenop te komen. Is ze het slachtoffer geworden van vrouwenhaat?
Wat denk jij?
Het is begrijpelijk dat Sigrid Kaag om deze reden uit de politiek stapt
Dit is de situatie
Weggepest
Ga je stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen komend najaar? Dan zal je heel wat andere namen zien op de stembiljetten. Na Wopke Hoekstra (CDA) en Mark Rutte (VVD) heeft ook Sigrid Kaag van D66 bekendgemaakt dat ze stopt als politicus. Haar reden? De ernstige bedreigingen die ze kreeg. Het viel haar en haar familie zwaar, zegt ze in een verklaring.
Liane Den Haan stopt ook: 'Vrouwenhaat en bedreigingen'
Op Twitter noemt ze de huidige politiek 'lelijk'. Ze zegt last te hebben van vrouwenhaat, schelden en bedreigingen. "Dit raakt mij, maar mijn kinderen en mijn moeder, die bij ons woont, nog meer."
Den Haan was eerst Kamerlid voor de partij 50PLUS. In 2021 kreeg ze ruzie met het partijbestuur en scheidde ze zich af van de partij.
Kaag kwam in 2017 terug naar Nederland, nadat ze bijna 34 jaar in het buitenland werkte. Ze werd eerst minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, daarna van Buitenlandse Zaken en als laatste van Financiën.
Bedreigingen
Je hebt ongetwijfeld meekregen dat Kaag te maken kreeg met bedreigingen en intimidaties. Dat begon vrij snel na haar terugkeer in Nederland. Tijdens de coronaperiode werd ze nog meer een doelwit van complotdenkers. Dieptepunt was het moment dat een man met een brandende fakkel in zijn hand dreigende teksten schreeuwde bij de woning van Kaag.
Zoveel politici worden bedreigd
In 2022 waren 889 bedreigingen strafbaar, terwijl dat een jaar eerder nog 373 waren. Als het speciale team heeft beoordeeld dat een bedreiging strafbaar is, gaan de politie en het OM verder onderzoek doen.
Dat zorgde ervoor dat 37 mensen zich in 2022 voor de rechter moesten verantwoorden. De rechter legde onder meer celstraffen op tot vijf maanden en taakstraffen tot 120 uur. In 127 gevallen loopt het onderzoek nog.
Veel bedreigingen worden via anonieme accounts gedaan op social media, vooral via Twitter en Instagram. Welke persoon aan een social-media-account is gekoppeld, is vaak alleen te achterhalen via de social-media-bedrijven. Die werken soms wel, maar soms ook niet mee. In ieder geval is daar tijd voor nodig.
Dat Kaag zou stoppen, is geen verrassing. Eind mei zei ze in het televisieprogramma College Tour dat haar gezin wil dat dat ze stopt met de politiek. Ze voegde daar aan toe dat haar gezin altijd voorop staat. Nu zegt Kaag dat het dilemma al een jaar door haar hoofd speelde.
Artikel gaat verder onder de video. Vanaf minuut 6.25 komen twee dochters van Kaag aan het woord.
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenDit is de discussie
Reden om te stoppen?
In de uitleg die Kaag geeft op haar beslissing om te stoppen, valt nog iets anders op. Na alle bedreigingen en intimidaties concludeert ze dat er in Nederland sprake is van vrouwenhaat. Dat zegt ze in een interview met Trouw. Volgens Kaag richt die haat zich vooral op vrouwen die hun nek durven uitsteken en ook nog een duidelijke mening hebben.
Emancipatie in Nederland stagneert
Buurlanden België en Duitsland zijn dit jaar de top-tien binnen binnengekomen. Volgens het onderzoek is de kloof tussen mannen en vrouwen in Nederland voor 77,7 procent gedicht, terwijl onze buurlanden daar ongevaar 80 procent scoren.
Uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat best veel Nederlandse vrouwen werk hebben, maar dat driekwart dat doet in een deeltijdfunctie. Kijken we naar het aantal vrouwen met een leidinggevende of managementfunctie, dan staat Nederland op een bedroevende 106e plaats.
"Voor mij ging de afgelopen periode naast liefde en waardering ook gepaard met haat, intimidatie en bedreiging. Dat trok een zware wissel op mijn gezin. Voor mij was het soms moeilijk, maar te dragen. Voor mijn gezin is dat anders, vooral omdat een nieuwe periode van verantwoordelijkheid nemen nog vele jaren zou duren."
Coen van de Ven, politiek journalist bij De Groene Amsterdammer, sprak in 2021 voor een stuk uitgebreid met Kaag en veel andere vrouwelijke politici. Dit deed hij in het kader van een onderzoek naar vrouwenhaat als politiek wapen. Het vertrek van Kaag is volgens hem dan ook het directe resultaat van vrouwenhaat. Een van de uitkomsten van dit onderzoek was namelijk dat de haat gericht aan vrouwelijke politici gigantisch is, maar dat het bij Sigrid Kaag in het bijzonder heel groot is, zo zegt hij bij Dit is de Dag (EO).
"We zien in dat onderzoek dat als je meerdere kwetsbare identiteiten hebt, het op een gegeven moment optelt. Om die reden staan Sylvana Simons en Kauthar Bouchallikht heel hoog in het rijtje. Kaag duidde het zelf heel mooi in het stuk: ze is vrouw, ze is getrouwd met een Palestijnse man, dus er komt ook een flinke dosis moslimhaat haar kant op, en ze is uitgesproken kosmopolitisch en internationaal gericht."
Van de Ven vindt het goed dat Kaag het moment van haar vertrek aanpakte om haar punt te maken over de ernst van bedreigingen en vrouwenhaat.
"Ook voor haar vrouwelijke collega's bij rechtsere partijen, bij linksere partijen, bij progressievere partijen en conservatievere partijen. Dat lijkt me eigenlijk alleen maar winst."
Twee volwassen dochters van Kaag, Janna en Inas, waren in mei 2023 te zien in het televisieprogramma College Tour. Ze zeiden daarin dat ze zich grote zorgen maken over de veiligheid van hun moeder. Daarbij zei de oudste dochter dat ze vreest dat haar moeder hetzelfde overkomt als oud-politica Els Borst. Zij werd in 2014 om het leven gebracht, de dader had een politiek motief.
Columnist bij EW Magazine Geerten Waling noemt dat bij Dit is de Dag (EO) een hele heftige oproep, maar denkt dat Kaag op de hoogte was van het feit dat College Tour haar dochters interviewde. Ook bij haar vertrek uit Den Haag vermoedt hij een dubbel motief: Kaag speelt uitgebreid de gezinskaart, stelt hij, terwijl D66 ook een sombere toekomst tegemoetgaat. Dat speelt volgens hem ook mee.
"Ik dat er door de timing, en ook de manier waarop zij de politiek nu verlaat, wel meer achter zit. Ik word er een beetje moe van dat iedereen het vandaag alleen maar over de vrouwenhaat heeft, terwijl het eigenlijk ook gaat om een gefnuikte carrière als beoogde premier. Je weet gewoon dat als zij in de verkiezingen in november de lijsttrekker van de D66 was gebleven, ze nog minder groot was geworden en waarschijnlijk buiten het kabinet was gevallen."
Waling denkt dus dat het voor een deel een toneelstuk is, al wil hij de ernst van de bedreigingen zeker niet bagatelliseren. Ook vreest hij ervoor dat haar vertrek jonge meisjes met politieke ambities juist zal laten twijfelen.
"Wat ik zo mooi vind is dat ze eerder jonge meisjes aansprak van: 'Laat van je horen, sta op, en ga de politiek in.' Het eerste wat ik denk als ik nu zie hoe ze haar aftocht in de politiek helemaal gooit op die bedreigingen, is: oh, maar meisjes worden nu eigenlijk ontmoedigd doordat Kaag de handdoek in de ring gooit. Als ze echt moedig en dapper wil zijn, dan is dit niet het voorbeeld."
Voor het weergeven van deze post moet je social media cookies toestaan.
Toestemmingen aanpassenVolgens Liza Mügge, universitair hoofddocent politicologie, is er in Nederland zeker sprake van vrouwenhaat. Ze denkt dat wat Kaag heeft meegemaakt nog maar het topje van de ijsberg is. Volgens Mügge krijgen ook vrouwen in de lokale politiek te maken met bedreigingen, alleen hoor je daar bijna nooit iemand over.
"Alle politici kunnen te maken krijgen met dreigementen en geweld op basis van hun politieke ideeën. Maar bij vrouwen komen daar commentaren en haat bij die specifiek gaan over het vrouw-zijn, soms gaat het daar zelfs alleen maar over."
Julia Wouters is naast politicoloog ook coach van vrouwen in bestuurlijke of politieke functies. Zij herkent het beeld dat veel lokale vrouwelijke politici zich niet laten horen als ze hatelijke berichten over zich heen krijgen. Vrouwen die uitstralen 'one of the guys' te zijn of die geen uitgesproken emancipatieagenda hebben, krijgen volgens Wouters minder vaak te maken met intimidatie. Ze stelt dat vrouwen zich moeten blijven uitspreken over intimidatie, wat volgens haar eerder werd gezien als teken van zwakte.
"De vrouwen die ik coach, denken vaak dat ze een individueel probleem hebben waarvan ze de oorzaak bij zichzelf zoeken. Terwijl dit een probleem is dat we als samenleving hebben. De boodschap van Kaag is: dit gebeurt en dat is niet oké."
Landelijke politici reageren ook op het vertrek van Kaag. Een van hen is een politicus die al heel lang te maken heeft met bedreigingen: Geert Wilders. Hij kan zelfs geen stap zetten zonder zijn beveiligers. Voor hem zijn bedreigingen geen reden om te stoppen, reageert hij op Twitter.
"Stoppen? Hoeft niet hoor, ik heb vijf fatwa’s (islamitische doodvonnissen) over me heen gekregen, duizenden andere doodsbedreigingen ontvangen, woon al bijna twintig jaar in een safehouse, kan niet alleen over straat en toch ga ik altijd, maar dan ook altijd door. Voor Nederland."
Dit is het debat
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenWat denk jij?
