Moet vliegen voor iedereen betaalbaar zijn?
22 juli 2024 · 12:00| Leestijd: 7 min
Update: 22 juli 2024 · 15:12
In dit artikel aan het woord
"Ik zou een Europese vliegbelasting van 50 á 75 euro per ticket willen."
"We moeten zoveel mogelijk vluchten schrappen om de aarde zo leefbaar mogelijk te houden."
"Vliegen is straks voor een grote groep mensen niet meer te betalen en wordt iets van de elite."
In het kort
Even op en neer naar Lissabon of Barcelona: de prijzen voor een vliegticket worden de komende jaren steeds duurder. Dit is het gevolg van groeiende uitstoot en politieke keuzes. Wordt het inderdaad tijd dat vliegen duurder wordt? Of moet vliegen voor iedereen betaalbaar blijven?
Wat denk jij?
Wat vind jij: moet vliegen duurder worden?
Aantal reacties: 0
Dit is de situatie
Het wordt steeds duurder om te vliegen
Vliegen wordt de komende jaren steeds duurder. Zo zijn vliegtuigmaatschappijen bij Europese vluchten steeds meer geld kwijt aan het kopen van uitstootrechten, wat een stedentrip al snel een paar tientjes duurder maakt. Daarnaast kan de prijs van vliegtickets zelfs verdubbelen door het gebruik van meer groene brandstoffen (e-fuels), omdat hier een hoger prijskaartje aan hangt.
Zó wil de EU uitstoot van vliegverkeer verminderen
Fitfor55: zo heet het grote pakket aan Europese maatregelen waarmee de EU de uitstoot met minstens 55 procent wil verminderen en de EU uiteindelijk CO2-neutraal te maken in 2055. Denk bijvoorbeeld aan de vliegtaks, maar ook een kerosinetaks, duurdere uitstootrechten en een verplichting om alternatieve uitstootrechten zijn hierin opgenomen.
Ook heeft het nieuwe kabinet besloten om de vliegtaks (belasting op vliegen) te verhogen. Op dit moment betaalt iedereen (of je nou kort of lang vliegt) 29,05 belasting over een vliegticket. Dit gaat straks afhankelijk zijn van de afstand die je vliegt: langeafstandsvliegers gaan meer betalen.
Wat zegt het nieuwe kabinet over vliegen?
Het hoofdlijnenakkoord is nog zeer beknopt over vliegen. Deze zomer werkt het nieuwe kabinet hard aan de uitwerking van het akkoord. In het akkoord lees je deze alinea over de luchtvaart:
De komende jaren moet voor wat betreft de luchtvaart de inzet gericht zijn op het op orde brengen van de rechtsbescherming van omwonenden (geluidshinder), met behoud van de netwerkkwaliteit van Schiphol. Zo is op langere termijn doorgroei mogelijk met stillere en schonere vliegtuigen.
Ook wordt de vliegtaks genoemd in de financiële bijlage van het financiële akkoord:
Vliegbelasting differentiatie naar afstand. Een gedifferentieerde vliegbelasting naar afstand wordt ingevoerd. Vluchten over lange afstanden worden meer belast omdat deze meer uitstoot hebben. Deze maatregel levert een opbrengst van 248 miljoen euro op en wordt ingevoerd per 2027.
Meningen hierover zijn verdeeld. Een vaak gehoord verweer is dat mensen gaan uitwijken naar andere grote luchthavens, zoals in Düsseldorf of Brussel.
De impact van vliegen
Vliegen is helemaal niet zo duur omdat er relatief weinig belasting over vliegtickets wordt betaald. Terwijl de schade aanzienlijk is door (onder meer) de CO2-uitstoot en geluidsoverlast, zegt Natuur en Milieu. Volgens de milieuorganisatie zou de prijs van vliegen 63% hoger moeten worden om de werkelijke milieuschade en belastingen mee te rekenen. De organisatie pleit er dan ook voor om deze kosten vooral neer te leggen bij de mensen die het meeste vliegen.
Wereldwijd draagt het vliegverkeer 3,5% bij aan de opwarming van de aarde. In Nederland ligt onze uitstoot zelfs op 6%. Het is belangrijk dat er haast wordt gemaakt met maatregelen, zegt Milieudefensie, een andere grote milieuorganisatie. Want de gevolgen zijn niet van de één op de andere dag merkbaar: de organisatie vergelijkt het met een groot schip, dat ook langzaam van koers verandert.
Hoeveel vliegen we?
Nederlanders vliegen steeds meer. Meer dan de helft (60%) van de Nederlanders vliegt weleens, blijkt uit cijfers van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) uit 2018. Veruit de meeste mensen (80%) doen dit vanwege hun vakantie. Gemiddeld vliegen we 1,3 keer per jaar. 7 procent geeft een zakelijke reden op. Belangrijkste redenen om niet te vliegen zijn de kosten, vliegangst en gezondheid. Milieuoverwegingen spelen hier geen sterke rol in.
Het is een kleine groep mensen die het grootste aandeel heeft in het aantal vliegreizen: 8% van de bevolking maakt 40% van de vliegreizen. Hoogopgeleiden en mensen met een hoog inkomen vliegen het meest. Het zijn vaker mannen dan vrouwen.
Dit is de discussie
Op dit moment worden vliegtickets relatief weinig belast, waardoor veel mensen makkelijk het vliegtuig in kunnen stappen. Maar terwijl het aantal vliegreizen groeit, groeit ook de uitstoot en daarmee de impact op het milieu. Moet vliegen betaalbaar blijven?
Het is een goed idee om vliegen duurder te maken, vindt Corendon-baas Steven van der Heijden. Dat zei hij eerder in de podcast van Geld of je Leven (EO) met Jeroen Smit. We zijn er namelijk aan verslaafd, stelt hij. Ook ziet hij dat klanten weinig gebruikmaken van de mogelijkheid om CO2-uitstoot van je vliegreis te compenseren.
"We zijn verslaafd aan reizen en kunnen er echt niet zomaar mee stoppen. Daarom moet het duurzamer. Als Corendon zetten we in op meer gebruik van biobrandstof. Maar ook zou ik graag willen dat er een Europese vliegbelasting komt van bijvoorbeeld 50 á 75 euro per ticket. Minstens de helft van de opbrengst daarvan moet gaan naar de ontwikkeling van technologieën om het reizen te verduurzamen, zoals de verduurzaming van brandstof."
Zelf blijft Corendon all-inclusive reizen naar allerlei bestemmingen aanbieden. Wel vindt Corendon dat reizigers voor de kortere afstanden moeten stoppen om het vliegtuig te pakken.
"Mensen moeten stoppen om op kortere afstanden het vliegtuig te pakken. Treinreizen op die bestemmingen moeten goedkoper zijn dan vliegen. Je moet op zijn minst een vergelijkbaar bedrag ervoor betalen. Dat dwingt mensen tot duurzame keuzes. Nu is duurzaam duur."
Doordat vliegen steeds duurder wordt, wordt het straks een zaak voor de elite, verwacht Yteke de Jong, luchtvaartjournalist bij De Telegraaf.
“Door de Europese maatregelen worden vliegtickets steeds duurder. Dat zou kunnen betekenen dat vliegen straks voor een grote groep mensen niet meer te betalen is: daarmee wordt het iets van de elite.”
Ze is kritisch op Fitfor55, het grote Europese pakket aan maatregelen om de luchtvaart te verduurzamen.
“De gevolgen van deze Europese maatregelen zijn ingrijpend en komen niet ten goede van het milieu. Je zou denken dat de luchtvaart groener wordt door het gebruik van alternatieve brandstoffen. Maar als de opbrengsten van duurdere uitstootrechten puur een melkkoe zijn, wordt de luchtvaart er niet groener mee. Je ziet nu ook dat de opbrengsten van de vliegtaks in de algemene middelen terechtkomen. Je zou daar ook een deel van kunnen gebruiken en daar pleit de sector ook voor. Ook erkent de Europese Commissie dat de maatregelen uit dit pakket een ongelijk speelveld veroorzaken. Er wordt nu gestudeerd op een extra belasting voor niet-Europese luchtvaartmaatschappijen, mocht er een afstandsafhankelijke vliegtaks komen."
Volgens De Jong is de luchtvaart hard aan het werk om te verduurzamen en vallen deze inspanningen elders in de wereld in het niet.
"Op elke stap naar vergroening wordt vaak negatief gereageerd. De luchtvaartsector is hard bezig met verduurzaming. Maar dat is niet makkelijk omdat veel technieken nog in de kinderschoenen staan. Daar komt bij dat onze groene inspanningen elders in de wereld in het niet vallen. We kijken erg vanuit onze beperkte Nederlandse bril. Zo wordt er nog steeds een verdubbeling van het luchtverkeer voorspeld.”
Vliegen duurder maken? Voor klimaatactivist en theoloog Rozemarijn van 't Einde is dat niet genoeg. We moeten zoveel mogelijk vluchten schrappen, vindt ze.
“We moeten zoveel mogelijk vluchten schrappen om de aarde zo leefbaar mogelijk te houden en het aantal klimaatslachtoffers te beperken. We moeten ons afvragen wanneer het nodig is om echt te vliegen: binnen Europa kun je gewoon met de trein. Tot op bepaalde hoogte is het een verbetering dat er vanuit Europa en Den Haag impactvolle maatregelen worden genomen om de luchtvaart te verduurzamen, maar vliegen blijft slecht."
Ze wijst op het kwalijke effect van 'greenwashing’: bedrijven - in dit geval luchtvaartmaatschappijen - die bepaalde maatregelen groener voor doen dan ze zijn.
“Mensen zijn zich niet voldoende bewust van de ernst van de crisis. Dat komt onder meer door ‘greenwashing’. Zo zegt KLM dat ze biobrandstof toevoegen aan de tank. In werkelijkheid is dat maar een half procent. En door het aanbieden van CO2-compensatie wekken veel luchtvaartmaatschappijen de indruk dat je daarmee de klimaatimpact van de vlucht uitwist, maar dit is niet meer dan een doekje voor het bloeden.”
Ze ergert zich aan dat de bal bij consumenten ligt om wel of geen duurzame keuzes te maken. Ze vindt dat de overheid veel harder mag ingrijpen. en vindt dat de overheid daar harder op mag ingrijpen:
"Keuzes om wel of niet duurzaam te zijn kun je niet aan individuen overlaten als ze slecht worden geïnformeerd. De overheid is niet eerlijk over de ernst van de klimaatcrisis en er is nog steeds veel misleidende reclame. Als je geen zin hebt om erin te geloven, hoeft dat niet. Het echte gesprek wordt niet gevoerd en keuzes worden niet gemaakt. Omwonenden blijven zitten met de geluidsoverlast en gezondheidseffecten, en de de rest van de wereld wordt verder opgezadeld met hongersnood, bosbranden, zeespiegelstijging en klimaatgerelateerde conflicten."
Dit is haar verhaal
'Er is altijd iets of iemand die je niet betaalt'
Esther van Lunteren koos er twee zomers geleden voor om met haar kinderen van (destijds) 11, 10 en 8 jaar oud door West-Europa te reizen met de trein, in plaats van het vliegtuig te pakken naar een zonnig eiland. "We hebben nooit een auto gehad, dus het is elk jaar best een regeldingetje om de vakantie weer voor elkaar te krijgen", vertelt ze. "Ik was dat zat en toen hoorde ik over interrailen. Ik was verbaasd over de prijs: die viel reuze mee, omdat onze kinderen gratis meereizen."
Ze is niet pertinent tegen vliegen, maar vindt wel dat we er beter over moeten nadenken. Elk jaar in het vliegtuig stappen doet ze dan ook niet: "We zouden graag eens met het gezin naar Cyprus vliegen voor ons huwelijksjubileum", vertelt ze. "Dat zou de eerste keer voor ons als gezin zijn. Maar ik vind wel dat het zo bijzonder mogelijk mag blijven en dat we er bewust mee bezig zijn: waarom pakken we dat vliegtuig? Ook is het zo dat je als je voor 50 euro ver kan vliegen, er iets of iemand die je niet betaalt. Ik zou minder problemen hebben met vliegen als er een eerlijke prijs tegenover staat."
Dit is de community
Moeten vliegen voor iedereen betaalbaar blijven?
We vroegen het de DIT-community!
Ariënne
Ja, vliegen moet voor iedereen betaalbaar zijn. De rijken kunnen die belasting wel betalen en zullen dus blijven vliegen, en zich zeer waarschijnlijk niet bekommeren om belasting en milieu... Terwijl de minder gefortuineerde dus maar bijvoorbeeld met de bus naar Spanje moet, omdat een vliegticket niet meer te betalen is voor hem of haar. 'Arm' en dan ook nog eens 'de rekening moeten betalen' om het klimaat te redden? Dat is niet oké. Rijk of arm, er moet een keuze blijven voor iedereen.
Annelies
Vliegtickets, vooral voor lange afstanden zou zwaarder belast moeten worden. Veel mensen vliegen maar van hot naar her en houden geen rekening met milieu en klimaatverandering. Vooral vakantievluchten zouden duurder moeten worden. Familie ver weg bezoeken is een ander verhaal!
P. Beekman
Vroeger was vliegen een luxe. Tegenwoordig niet meer, zeker als je binnen Europa vliegt. Op termijn worden de meeste motoren vervangen door elektromotoren zoals in auto's het geval is. Wat mij betreft mogen de ticketprijzen omhoog, op de voorwaarde dat dit voor het verminderen van CO2 wordt gebruikt.
J. Koopman
Lastige vraag. Rijke mensen zullen blijven vliegen. Misschien moet er een verbod komen voor vluchten korter dan 3 uur, waar de trein een optie in. In ieder geval ben ikzelf terughoudender geworden met vliegen. Maar stop ook met vliegshows en bijvoorbeeld het binnenhalen van een sportploeg met een extra escorte van vliegtuigen.. Je kunt pas van mensen iets vragen als er serieus met het milieu wordt omgegaan.
Dit is de podcast
De Ongelooflijke Podcast (EO)
Eerder was Rozemarijn van 't Einde te gast in de Ongelooflijke Podcast, waarin ze vertelt over haar persoonlijke motivatie om in actie te komen voor het klimaat.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
