Naar aanleiding van weglopen Wierd Duk: 'Weglopen brengt ons niet dichter bij elkaar, stel de vraag: wat bedoel je?'

Het gesprek dat nodig is

De EO uitzending van Dit is de Week met Wierd Duk heeft enige stof doen opwaaien. Wij hebben het er op de EO redacties natuurlijk ook over gehad. Ook om ervan te leren! Een collega zei: "Het is soms ook best ingewikkeld wat we doen". Dat klopt. We proberen gesprekken te voeren over actuele onderwerpen die raken aan geloof en samenleving. Dat begint met luisteren, met een open houding. Dat is voor een gemiddeld mens al een uitdaging, ik vind dat niet makkelijk. We werken daarnaast waarden-gedreven, niet partij-gedreven, en we voelen er weinig voor om speelbal te worden van flanken of online bubbels.

Samenleven vraagt om waarden

Goed samenleven vraagt dat we elkaar proberen te verstaan, verschillen kunnen dragen en samen verder komen. EO-journalistiek probeert te werken vanuit waarden als waarheid, gerechtigheid, barmhartigheid, betrouwbaarheid en zorgvuldigheid. Dat is een hoge lat. Die waarden gaan over hoe we met elkaar omgaan: probeer eerlijk te zijn en te spreken, recht te doen, mild te blijven en zorgvuldig te zijn. In het echte leven –waarin mensen elkaar ontmoeten, botsen of elkaar proberen te begrijpen– vraagt dit veel oefening. Op televisie ook.

Spanning hoort erbij

Sommigen vinden het naïef om verschillende stemmen aan één tafel te zetten. Dat hoor ik geregeld van links én rechts. Nederlands Dagblad columnist Reina Wiskerke muntte deze houding als ‘reinheidsdenken’. Dat herken ik: alleen “veilige” stemmen uitnodigen maakt een journalistiek gesprek smaller dan een samenleving rijk is aan veelkleurigheid.

De inzet van presentator Margje Fikse en vaste gasten Ronit Palache en Gert-Jan Segers was in de uitzending met Wierd Duk niet anders dan anders: vragen stellen en een gesprek voeren. Wierd besloot halverwege de uitzending nieuwe vragen niet meer af te wachten en weg te gaan. Jammer, echt jammer. Wat de reden ook is: als je weggaat, ga je uit verbinding. De goede kijker had voor zijn vertrek al gezien dat er spanning op het gesprek zat. Bij EO-journalistiek gaan we spanning die ook in de samenleving leeft in een gesprek niet uit de weg. Die mag benoemd worden. Je mag elkaar, bij voorkeur hoffelijk, aanspreken op gedrag, toon en houding. Het helpt als je vanuit een welwillende houding aan een ander vraagt: wat bedoel je precies?

Luisteren en tegenspraak

Luisteren, vragen stellen en het oordeel even uitstellen: scherp op de inhoud, mild voor de mens. Het echte gesprek bij de EO vraagt oprechte intenties en een houding die hoopvol, oprecht en uitnodigend is. In een gepolariseerde samenleving is dat soms ingewikkeld. Één ongelukkige zin kan al verkeerd vallen. Wie lang genoeg in de eigen kring blijft, ziet die kring snel veranderen in een echokamer. Zonder tegenspraak wordt een meningsverschil al snel iets persoonlijks. Dan praten we over elkaar in plaats van met elkaar. Dat is wat ik niet wil normaliseren.

Verantwoordelijkheid nemen

Wie wegloopt, neemt het besluit dat het gesprek stopt. En het raakt ook de mensen die wél bleven zitten voor het gesprek. Ronit, Gert-Jan en Margje kregen een week lang harde en soms grove reacties over zich heen. Dat is niet normaal. Kritiek mag, schelden niet. Veeg je schoenen af aan de mat, niet aan mensen. In een gepolariseerde samenleving proberen wij mensen met elkaar in gesprek te laten gaan. Dat blijven we al lerende doen.

Relativering

Zondagmorgen (Eeuwigheidszondag), dag na de uitzending, sprak ik na de kerkdienst een aantal kerkgangers: ‘Mooie dienst – vastzittende hoest – nieuw huis, geen aannemer – foto’s van kleinkinderen – hoop op een nieuw kabinet waar Segers (!) en Jetten aan werken.’

Morgen (Zaterdag 29 november red.) maken we een nieuwe Dit is de Week – welkom!

Hans van der Linden - Hoofdredacteur Journalistiek en Documentaires EO