Open relaties: is monogamie verleden tijd?
20 november 2023 · 11:03| Leestijd: 6 min
Update: 9 oktober 2024 · 16:26
In dit artikel aan het woord
"Ik heb het te vaak ellendiger zien eindigen dan hoe het begon."
"Eén relatie, ik weet het niet. Ik wil spanning nog buiten mijn eigen relatie."
"In de kern zijn wij mensen niet monogaam."
"Onze opa's en oma's gingen vreemd, onze ouders gingen scheiden en nu wij. Hoe gaan wij de liefde vormgeven?"
In het kort
Monogamie is al eeuwenlang de norm in relaties, maar uit onderzoek voor Dit is de Kwestie (EO) blijkt dat een kwart van de Nederlanders vindt dat het normaal is om een open relatie te hebben. Is monogamie verouderd en maken open relaties straks de dienst uit?
Wat denk jij?
Ken/ben jij iemand met een niet-monogame relatie?
Aantal reacties: 0
Steeds meer interesse in andere relatievormen
DIT (EO) deed samen met DataIM onderzoek naar relaties. Daaruit blijkt dat een kwart van de Nederlanders van 18 jaar of ouder op dit moment vrijgezel is. Van de ondervraagden geeft 71% aan een monogame relatie te hebben, oftewel één enkele seksuele partner tegelijkertijd. De overige 4% zegt een open of polyamoreuze relatie te hebben, waarbij beide partners één of meerdere partners naast de huidige relatie mogen hebben.
Uit het onderzoek blijkt ook dat een op de zeven Nederlanders (14%) eigenlijk best wel een open relatie zou willen. De groep die daadwerkelijk een open relatie heeft, is dus veel kleiner (4%). Een kwart van de Nederlanders vindt dat het normaal is om een open relatie te hebben en 19% is zelfs van mening dat monogamie niet meer van deze tijd is.
Monogamie, polyamorie, open relaties: welke relatievormen zijn er allemaal?
Verreweg het grootste gedeelte van Nederland heeft één vaste liefdespartner en zit dus in een monogame relatie. Maar er zijn ook veel andere vormen.
- Open relatie: hierbij heb je een vaste relatie met één persoon, maar heb je elkaar toegestaan om met iemand anders te zoenen, te daten of zelfs seks te hebben.
- Polyamorie: dit betekent letterlijk veel liefde. Als je polyamoreus leeft, heb je dus een vaste liefdesrelatie met meerdere mensen te gelijk.
Monogamie verleden tijd?
Volgens relatietherapeut Cocky Drost zijn open relaties vaak niet succesvol op de lange termijn.
"Mensen zeggen ook vaak: we hebben hele goede afspraken, en we weten precies hoe ver we moeten gaan, maar heel vaak merk je dat het toch alsnog tot gedoe leidt. Dat er jaloezie is. Ook wordt het vaak als laatste redmiddel ingezet. Ik heb het te vaak ellendiger zien eindigen dan hoe het begon. Een open relatie kan op korte termijn misschien heel leuk klinken, maar op de langere termijn zorgt het zo vaak voor gedoe. Ik denk dat als je er procentueel op in zou moeten zetten, dan zou ik zeggen: begin er niet aan, want het is bijna gedoemd te mislukken."
Maar dat steeds meer jongeren nieuwsgierig zijn naar een open relatie, verbaast Drost niet.
"De factoren van een traditionele relatieverdeling spelen niet meer zo'n grote rol. Dus dat je trouwde omdat het je ook financiële zekerheid gaf, of het van kerk hoorde, of dat je dan uit je ouders vandaan kon. We zijn in relaties veel meer gaan zoeken naar het romantische element. Je trouwt vanuit de liefde. (...) We zoeken naar altijd geluk vinden in relaties, maar het is lastig om het bij die ene persoon altijd maar te vinden."
Drost is ook bang voor de vluchtigheid in relaties.
"Kunnen we ons nog echt wel verbinden aan één persoon? Of zijn we constant maar bezig met het zoeken naar ben ik nog gelukkig, voel ik het nog? Werkt het nog, is het nog alleen maar leuk? Want dat is een relatie niet."
Het interessante is: volgens de biologie zijn mensen in de kern helemaal niet monogaam. Dat zegt bioloog Patrick van Veen. Daar is cultureel en anthropologisch bewijs voor, maar ook een hele sterke biologische bewijsvoering, zegt hij.
"Wij maken relatief veel sperma aan als mensenmannen, maar het gaat vooral om die zaadcellen in dat sperma. Dat zijn er veel meer dan nodig zou zijn om kinderen te krijgen. In de biologie spreken we dan over zaadcompetitie. Dat betekent dat vrouwen met meerdere mannen kunnen paren en uiteindelijk selecteert het lichaam dan het juiste zaad. Het bijzondere is dat we dat uitsluitend bij niet-monogame soorten zien. Want het is ook gewoon een hele grote verspilling, en daar houden we in de biologie niet van. Dus voor biologen is dat een indirect bewijs dat we niet-monogaam zijn."
De 25-jarige Nanook hoort ook bij die 24% jongeren die openstaat voor een open relatie.
"Ik denk dat als je jezelf gunt dat je mag voelen, kijken en weet ik het wat, dat het dan ook minder interessant wordt om bij de buren te kijken."
Joshua Alagbe is 29, maar moet toch niet aan een open relatie denken.
"Een paar jaar geleden dacht ik wel: is dit het nou, monogamie? Maar ik zit nu al best wel lang in een relatie, en ik heb het gevoel dat ik er zoveel meer uithaal als ik er niet iemand buiten heb. (...) Als je in een relatie zit heb je een bepaald gevoel, dat gaat dieper dan een keer met elkaar naar bed of een scharrel wat en ook. Dat is al jaren misschien zo. En als je dan op een gegeven moment ook met een andere gaat ontwikkelen, want seks is toch meer dan enkel seks."
Kirsten van Teijn won een cabaretprijs met haar voorstelling over nieuwe relatievormen. Zeven jaar geleden wist ze nog niet wat polyamorie was, maar inmiddels heeft ze een polyamoreuze relatie met een man (9 jaar lang) en een vrouw (7 jaar lang). Toen ze 27 was en dus al twee jaar samen was met haar vriend, werd ze plots halsoverkop verliefd op een vrouw die net als zij in het theater werkte.
"Mijn vriend had het eerder door dan ik. (...) Het klikte tussen hen ook enorm vanaf het allereerste moment. Dus er is nooit iets stiekem gebeurd. Hij zei: ga dat maar onderzoeken, en ga dat maar aan samen, ik ben er oké mee. Maar we hadden dat gesprek nooit eerder gehad."
En hoewel haar vriend haar dus steunde, probeerde Van Teijn haar gevoelens toch weg te duwen. Omdat ze nog nooit eerder op vrouwen was gevallen, maar ook uit angst wat de buitenwereld ervan zou denken.
"Ik heb het drieënhalf jaar lang geheim geheim gehouden. Ik was zo bang voor de reacties van de buitenwereld, voor het oordeel. Ik duwde het gevoel zo hard weg dat ik er ziek van werd. Ik lag in het ziekenhuis met een maagzweer. Ik maakte mezelf helemaal gek. (...) Toen ging ik er langzaam over praten en toen zag ik echt hersenpannen openbreken bij vrienden en mensen en collega's. Oh, dit is ook een optie, dit bestaat, dit kan."
Van Teijn kan zich voorstellen dat jongeren tegenwoordig meer zoeken naar nieuwe relatievormen. Ze maakt zich niet zo druk over die vluchtigheid waar Cocky Dros wel haar zorgen over uitte.
"Onze opa's en oma's gingen vreemd, onze ouders gingen scheiden en nu wij. Hoe gaan wij de liefde vormgeven? En ik kan me voorstellen dat jongeren daar veel meer zoekend in zijn. (...) Het leven verandert continu. Ik vind het ook nog steeds heel eng en spannend. Maar ik denk dat er nu een taal wordt ontwikkeld en er een gesprek is over andere vormen dan monogaam. En volgens mij is dat heel belangrijk, dat we dat leren om dat gesprek te voeren. En dat is heel eng. En ik ben heel blij dat die zichtbaarheid aan het ontstaan is. Dat ik dus het nu durf om dit uit te spreken op een podium, maar dat mensen zich daarmee kunnen identificeren. Volgens mij is dat het allerbelangrijkst. Dat verhalen worden gedeeld."
Kirsten Jassies: 'Ik wil spanning buiten mijn eigen relatie'
Kirsten Jassies kwam er al vrij snel in haar relatie met haar vriend Marco achter dat ze niet gemaakt was voor monogamie. Ze ging al kort na het begin van hun relatie meerdere malen vreemd. "Hoe is dat huisje boompje beestje nou wat voor mij?", vroeg ze zich af. "Ik vind het fijn om een partner te hebben, ik vind het fijn om kinderen te hebben, een huis. Maar één relatie, ik weet het niet. Ik wil spanning nog buiten mijn eigen relatie."
Dat betekende overigens niet dat haar relatie met Marco op bepaalde punten niet voldeed. "Ik dacht ook al: dit mag ik helemaal niet willen, want ik heb alles al binnen mijn relatie. We hebben ook seks met elkaar. We hebben kinderen. Dus waarom wil ik nog meer?" Haar gedrag en gedachten zorgden dan ook voor een schuldgevoel. "Ik vond mezelf een slecht mens. Marco heeft ook een paar keer aangegeven dat hij het wist en dan hadden we ook echt wel een crisis, maar ik kon niet stoppen."
'Hij werd verliefd'
Jassies wilde graag met Marco als basis verder, dat was duidelijk. Het gesprek over een open relatie ontstond toen ze samen series gingen kijken over dit onderwerp, en Marco ging overstag. Maar daar zaten in het begin wel wat voorwaarden aan verbonden: "Hij zei: ik wil dat je ermee stopt, voorlopig, en dat ik om me heen ga kijken, want jij hebt dat al lang genoeg gedaan." En dat gebeurde. "En het beviel hem, maar hij is anders dan ik: hij werd verliefd", zegt Jassies. "Dat wisten we ook al van te voren. Hij is meer het type om verliefd te worden dan te daten."
Jassies merkte dat Marco heel erg gek was op zijn nieuwe liefde. "En ik merkte ook dat hij er een leuker persoon van werd. Hij werd zelfverzekerder. Dus ik vond het mooi dat dat kan door zo'n open relatie, dat je zelfverzekerder in het leven staat."
Bij Jassies kwam er ook een nieuw iemand in haar leven. "Eerst datete ik rationeel. Ik dacht: ik word niet verliefd, en dan gebeurt het ook niet. Maar toen dacht ik tijdens een tweede date met iemand: waarom mag ik eigenlijk niet verliefd worden? Marco heeft ook een vaste relatie, waarom zou ik dat dan ook niet mogen?"
Maar Kirstens ruim 20 jaar oude relatie sneuvelde wel in de open relatie. Ze gingen beiden apart met de nieuwe partner verder. Voorlopig wonen ze nog wel samen, met hun twee kinderen. Ze zijn elkaar dus verloren, maar hebben wel heel veel moois gevonden. In dit fragment uit Dit is de Kwestie (EO) vertellen Marco en Kirsten erover:
Praat mee
Zou jij een open relatie overwegen, en waarom wel of niet?
Dit is de Kwestie
Je kunt deze aflevering nu terugkijken via NPO Start. Eerdere afleveringen van Dit is de Kwestie zie je hier.
Wil jij als eerste deel uitmaken van onze nieuwe artikelen?
Sluit je aan bij onze dynamische redactie en laat jouw stem horen over prangende kwesties! Stuur 'DIT AAN' via WhatsApp naar 06 45 92 35 35 en sluit je kosteloos aan bij onze levendige community. De redactie zoekt dan contact met jou over actuele kwesties, zodat we jouw verhaal niet missen. Maar dat is nog niet alles: we moedigen je aan om jouw eigen onderwerpen aan te dragen, dat kan via hetzelfde nummer.
Klik op deze link, deze zal Whatapp op je telefoon of laptop openen. Je hoeft ons nummer en de tekst dan niet zelf in te voeren.
