Worden getuigen straks verhoord door een AI-rechercheur? ‘Is transparanter dan een mens’
10 oktober 2024 · 15:10| Leestijd: 6 min
Update: 10 oktober 2024 · 15:37
In dit artikel aan het woord
"Bij een slachtoffer- of getuigenverklaring is dat menselijke aspect cruciaal voor de waarheidsvinding."
"Een AI-bot kan in dat opzicht transparanter zijn dan een rechercheur, meer inzicht bieden"
In het kort
Onderzoekers zijn een AI-toepassing aan het ontwikkelen die verklaringen van slachtoffers en getuigen kan afnemen. Zo bespaart de politie tijd en kunnen ze efficiënter werken. Maar is een verhoor met AI wel verantwoord?
Wat denk jij?
Heb jij wel eens met een AI-robot gesproken? (Denk aan ChatGPT, een chatbot, een virtuele assistent)
Aantal reacties: 0
Samenvatting van DIT artikel
Onderzoekers werken aan een nieuwe 'AI-politieagent' die verhoren kan afnemen. Deze toepassing, vergelijkbaar met programma's zoals ChatGPT, kan slachtoffers en getuigen na een misdaad direct ondervragen. Dit kan tijd besparen voor de politie, omdat veel verhoren nu dagen later plaatsvinden, wat vaak leidt tot het vergeten van details. Met AI kunnen meerdere mensen tegelijkertijd worden verhoord, waardoor de politie efficiënter kan werken.
Er zijn echter zorgen over mogelijke problemen en of de voordelen opwegen tegen de nadelen. Strafrechtadvocaat Anis Boumanjal vreest dat de AI-agent niet genoeg menselijke, non-verbale signalen herkent die een echte rechercheur makkelijk ziet. Onderzoeker Reiner Bruns deelt die zorg niet; hij denkt zelfs dat AI béter verslag kan doen van een verhoor dan een rechercheur.
Onderzoekers werken aan AI-rechercheur
Stel je voor, je bent getuige of slachtoffer van een strafbaar feit. Je wendt je tot de politie om een verklaring af te leggen... En je krijgt een slimme, digitale AI-rechercheur als gesprekspartner.
Wat is AI?
Artificial intelligence (AI) is een technologie die machines, zoals computers, 'slim' maakt. Het wordt in het Nederlands ook wel 'kunstmatige intelligentie' genoemd. Een machine met AI kan nieuwe dingen leren en beslissingen nemen, net zoals mensen. Ze kunnen zinnen formuleren, gesprekken voeren, informatie verzamelen en opdrachten uitvoeren. Tegenwoordig zijn AI-machines zo goed ontwikkeld dat ze vaak taken van mensen zelfs helemaal over kunnen nemen.
Het lijkt bijna op een science-fictionscenario, maar volgens onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, Capgemini en techbedrijf Scotty AI zou dit onze toekomst kunnen zijn. Zij werken momenteel aan een AI-rechercheur die in de plaats van echte rechercheurs een verhoor kan afnemen. Het initiatief heet AIWitness en verwijst naar Engelse woord eyewitness - of ooggetuige, in het Nederlands.
Waar wordt AI voor gebruikt in onze maatschappij?
Omdat je AI net als een mens van alles kunt leren, kun je het ook voor veel verschillende doeleinden inzetten.
We geven je een lijstje met voorbeelden van alledaagse apparaten die werken met AI:
- Spraakassistenten zoals Siri of Google Assistent. Je kunt zulke assistenten vragen stellen en opdrachten geven, zoals het instellen van een alarm of het aanzetten van muziek. De assistent kan dat allemaal doen dankzij AI.
- Reclames op internet: AI kiest welke advertenties je online ziet, op basis van wat je online eerder hebt bekeken of gekocht. Verkopers hoeven zelf dus nauwelijks meer actief op zoek te gaan naar hun doelgroep.
- Navigatie-apps zoals Google Maps gebruiken AI om de snelste route te vinden en verkeersinformatie te geven.
- Chatbots: Als je iets wil kopen op een website, is het je vast wel eens opgevallen dat er direct een chatbot in je scherm springt om te vragen of je hulp nodig hebt. En hij geeft razendsnel antwoord. Dat is ook AI.
- Medische diagnose: Artsen gebruiken AI ook steeds vaker. Er zijn bijvoorbeeld AI-toepassingen waarop de dokter jouw symptomen kan invullen. AI zoekt dan naar alle mogelijke diagnoses die bij jouw symptomen kunnen horen. Zo kan de arts ze sneller en beter de juiste behandeling kiezen voor een patiënt.
Er zijn ook AI-toepassingen die nog weinig worden gebruikt. Denk aan zelfrijdende auto's. Stap in, en je kunt nog even een dutje doen in de ochtendspits naar je werk!
Hoe werkt dat, een AI-rechercheur?
Reiner Bruns, oprichter van Scotty AI en lid van het onderzoeksteam, vertelt over de AI-rechercheur bij DIT (EO): "Het is een software-robot die lijkt op programma's zoals ChatGPT en Google Assistant." Geen cyborg-achtige mensrobot, dus, maar een soort app.
Dit is hoe het zou werken: als jij slachtoffer of getuige bent van een misdaad, open je via een portaal van de politie de AI-rechercheur. De AI-rechercheur ís geen mens, maar heeft een menselijke stem en vraagt jou om je verhaal te doen. Aan het eind van de verhoorsessie krijg je een transcriptie van je gesprek, die je eventueel nog kunt aanpassen. Klopt alles? Dan wordt jouw verklaring doorgestuurd naar de politie.
Voor welke strafzaken zou de AI-rechercheur worden ingezet?
Voor nu is het de bedoeling dat de AI-rechercheur vooral wordt ingezet bij veelvoorkomende, kleine criminaliteit. Denk daarbij aan winkeldiefstal, fietsendiefstal, het beledigen van een ambtenaar in functie of overlastincidenten in de trein.
Volgens de onderzoekers is het straks misschien niet eens nodig om naar het politiebureau te komen om een verklaring af te leggen. Bruns vertelt: "Ik kan me voorstellen dat we [verhoren voor kleine criminaliteit, red.] vanuit huis kunnen doen, net zoals mensen nu ook vanaf de bank aangifte kunnen doen via politie.nl."
Waar is een AI-rechercheur goed voor?
Een AI-rechercheur kan volgens de onderzoekers grote voordelen hebben voor de politie. Politiebureaus zijn momenteel veel tijd kwijt aan verhoren, met als gevolg dat sommige getuigen pas dagen na de misdaad op gesprek kunnen komen. Vaak zijn ze tegen die tijd de details van het incident al vergeten, met als gevolg dat de politie misdaden minder goed kan afhandelen. De AI-rechercheur lost dit probleem op: het kan direct na de misdaad meerdere mensen tegelijk verhoren en zal, naar verwachting, dus meer gedetailleerde informatie kunnen vergaren.
Er zijn echter ook zorgen over dit initiatief. Wat kan er precies misgaan?
Wat denk jij?
Zou jij het oké vinden om jouw verklaring af te leggen bij een AI-robot?
Aantal reacties: 0
Kán een AI-robot wel verhoren?
Als het aan strafrechtadvocaat Anis Boumanjal ligt, zou een AI-rechercheur alleen van toegevoegde waarde kunnen zijn bij 'simpele' aangiftes. Zodra er getuigen en slachtoffers zijn in een strafzaak, wordt menselijk contact volgens de advocaat onmisbaar. In Dit is de Dag (EO) legt hij uit waarom:
"Non-verbale communicatie is vaak veel belangrijker in het strafrecht dan verbale communicatie. (…) Een rechercheur kan bij een verhoor bijvoorbeeld non-verbale signalen opmerken, zoals aarzelingen, en daarop doorvragen."
"Als een getuige of slachtoffer tijdens een verhoor tegenover een menselijke rechercheur zit, zal hij of zij zich wat minder snel geroepen voelen om de waarheid te verdraaien of dingen groter of kleiner te maken."
Reiner Bruns van Scotty AI staat open voor suggesties en feedback van advocaten zoals Boumanjal, maar hij is het niet met de Boumanjal eens dat een menselijke rechercheur beter verslag doet van een verhoor dan een AI-rechercheur.
"We staan open voor ideeën en zienswijzen vanuit de advocatuur, zodat we de robot kunnen verbeteren... (...) Maar een rechercheur zit tijdens een verhoor één op één met iemand in een kamer. Hij doet verslag van het verhoorgesprek, maar dat is toch altijd vanuit zijn/haar eigen perspectief. Een AI-bot kan in dat opzicht transparanter zijn dan een rechercheur, meer inzicht bieden in hoe het daadwerkelijke gesprek ging."
Bovendien: de AI-rechercheur is volgens Bruns enkel een toevoeging. We kunnen, als dat nodig is, altijd terugvallen op oude procedures.
"Een getuige kan bovendien altijd alsnog door een rechter worden opgeroepen, als dat nodig is; dat gaat niet veranderen. Het proces blijft in stand. Het is vooral bedoeld om te helpen bij die eerste stap in het strafrechtproces."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel?
Luister Dit is de Dag terug als podcast
In Dit is de Dag (EO) gaat Margje Fikse verder over dit onderwerp in gesprek met strafrechtadvocaat Anis Boumanjal en Scotty AI-opdrichter Reiner Bruns . Beluister de uitzending hieronder als podcast.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenLuister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Is het wel eerlijk om artificial intelligence (AI) te gebruiken?
Is het wel eerlijk om artificial intelligence (AI) te gebruiken?
- Werk van journalisten straks overbodig? 'AI is wél onafhankelijk'
Werk van journalisten straks overbodig? 'AI is wél onafhankelijk'
- Bekende artiesten klonen met AI: is dat diefstal?
Bekende artiesten klonen met AI: is dat diefstal?
Nederlandse muzikanten maken zich zorgen om de diefstal van muziek door kunstmatige intelligentie (AI). Hebben ze gelijk?
