Heeft straattaal een negatieve invloed op de Nederlandse taal?

15 mei 2023 · 14:42| Leestijd:7 min

Update: 8 augustus 2024 · 16:09

In dit artikel aan het woord

Marc van OostendorpHoogleraar Nederlands

"Jongeren worstelen met een hoger taalniveau."

Mihai PuscoiuEigenaar recordlabel

"Straattaal is een verrijking van onze taal en een kunstvorm."

Harm BeertemaTweede Kamerlid (PVV)

"Straattaal wordt geassocieerd met geweld en makkelijk geld verdienen."

In het kort

Het Nederlands staat onder druk. De verengelsing van de taal, het toenemende gebruik van emoji's, het verdwijnen van het verheven ABN, de invloed van verschillende culturen: onze taal is in verandering. En zoals bij elke verandering zijn er mensen die dit een achteruitgang vinden, terwijl anderen beargumenteren dat de taalfout van nu, de taal van de toekomst is.

Wat denk jij?

Gebruik jij weleens straattaal?

Nee, daar weet ik echt weinig vanafHeel soms, maar alleen als grapjeSoms, ik heb dat niet zo door eigenlijkSowieso, een mix van Nederlands, Engels en straattaal is de toekomst

Dit is de situatie

Nederlands, straattaal en emoji's

Weet jij wat doekoe en osso betekent? Of zeg je ‘gewoon’ geld en huis? Onze taal wordt steeds meer beïnvloed door straattaal, tieners groeien op met YouTube-Engels en op sociale media wordt nauwelijks nog gebruik gemaakt van volzinnen. Dialecten lijken langzaam lijken uit te sterven en onze taal is in verandering, maar ook ons taalniveau.

Wat is straattaal eigenlijk? En wat betekenen al die woorden?

Straattaal - dit is de betekenis

Volgens de Van Dale is straattaal een informele, van de standaardtaal sterk afwijkende taal die op straat door met name jongeren gesproken wordt. In Nederland betekent dat straattaal een mengeling van Nederlands dat aangevuld wordt met woorden uit andere talen, zoals het Sranan (Surinaams) en Arabische of Marokkaanse woorden.

Misschien heb je weleens gehoord van ‘fawaka’ (hoe gaat het) of ‘mattie’ (vriend), dat zijn woorden uit het Surinaams. Door steeds meer woorden uit andere landen en culturen te gebruiken, wordt de straattaal steeds rijker en blijft die veranderen.

Meest populaire straattaalwoorden

Omdat de taal dus altijd groeit, blijft hij ook veranderen. De populairste woorden van dit moment, zijn over een paar maanden misschien weer helemaal ‘uit’ en niet meer relevant. Als je toch een beetje bij wil blijven, hebben we hieronder een aantal van de meest gebruikte woorden uit de straattaal voor je op een rij gezet:

Doekoe = geld
Patta = schoen
Osso = huis
Brakka = broek
Planga = bril
Brokko (gaan) = stuk gaan, keihard lachen
Fissa = feest
Barkie = 100 euro, óf jij bent niet barkie = jij bent niet 100
Pokoe = liedje
Zehma = zogenaamd
Bae = before anyone else, je liefje
Mattie = vriend

Vooral onder jongeren vindt er een grote verandering plaats. Een kwart van de 15-jarigen haalt het minimale niveau niet meer bij het lezen van de Nederlandse taal. En uit onderzoek van de Onderwijsinspectie blijkt dat de helft van alle groep 8-leerlingen het leesniveau niet heeft om een simpele reclamefolder te begrijpen.

Komt de verandering van de Nederlandse taal echt alleen door de toename van straattaal en social media? Nee, het onderwijs in Nederland speelt een hele grote rol. De kwaliteit van het onderwijs is verslechterd, er wordt steeds minder Nederlands gestudeerd en ook op de universiteiten wordt steeds minder Nederlands gesproken. Ruim 70% van de studenten krijgt hun vakken deels of helemaal in het Engels.

Het taalniveau daalt - wat zijn de echte oorzaken en gevolgen?

Wat zijn de oorzaken?

Niet alleen straattaal speelt een grote rol bij het veranderen van onze taal. Nederlands wordt ook steeds minder (goed) bestudeerd:

De opleidingen tot leraar Nederlands zijn al enkele jaren niet meer populair. Het aantal studenten Nederlands daalde tot 160. Dit jaar studeerden slechts 70 nieuwe eerstegraads leraren af. Is dat weinig? Ja, heel weinig. Er zijn bijna 600.000 middelbare scholieren en die moeten allemaal Nederlandse les blijven krijgen.
Bij andere universitaire opleidingen heeft er ook een verschuiving plaatsgevonden en is er veel minder aandacht voor de Nederlandse taal. Ruim 70% van de studenten krijgt hun vakken deels of helemaal in het Engels.

Wat zijn de gevolgen?

Een kwart van de jongeren haalt het taalniveau 2F niet, wat betekent dat ze al moeite hebben om een simpele reclamefolder te lezen. Volgens Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands, heeft dat vooral te maken met de slechte staat van het onderwijs. Het valt hem op dat er te weinig aandacht, tijd en zorg voor de leerlingen is om ze in contact te brengen met complexere zorgen van taal. Ook wijt hij het aan de vele prikkels die kinderen tegenwoordig op zich af krijgen.

Dat baart hem grote zorgen: als mensen ingewikkelde teksten niet meer zouden kunnen lezen, kan dat leiden tot rampzalige consequenties, vreest Van Oostendorp. Dat geldt voor iedereen, wat voor beroep je ook hebt. Er komen steeds nieuwe apparaten die je moet kunnen bedienen en die instructies moet je kunnen begrijpen, stelt hij.

Dit is de discussie

Is Nederlandse taal is aan het verdwijnen?

Sommige mensen vinden de verandering van de Nederlandse taal achteruitgang, terwijl anderen zeggen dat de taalfout van nu de taalparel van de toekomst is. Verandert onze taal meer en sneller dan vroeger? En moeten we ons zorgen maken, of hoeft dat niet?

Volgens Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands en taalliefhebber, verandert iedere taal, dat is altijd al zo geweest. Dat vertelt hij in Dit is de Kwestie (EO). Hij maakt zich niet zoveel zorgen om de taal zelf, maar wel om het taalniveau van je jongeren. Voor een dagelijks gesprek zijn ze in prima staat, maar als het meer diepgang nodig heeft, wordt het lastig.

Marc van Oostendorp

Hoogleraar Nederlands

"Jongeren worstelen met hogere niveaus van taal. Bijvoorbeeld met het lezen van een boek, het produceren van een wat langere tekst of een wat ingewikkelder betoog met argumenten.”

“Ook vind ik dat studenten goed zijn in het geven van presentaties. Maar er zijn bepaalde gedachten en gevoelens die zo complex zijn, dat ze een boek nodig hebben. Als je dat niet meer kan, verlies je echt iets."

Mihai Puscoiu is producer van wereldhits en heeft onder andere Waves van Mr. Probz geproduceerd. Ook is hij eigenaar van een maatschappelijk recordlabel waar hij ex-gevangenen en psychiatrische patiënten helpt hun leven weer op de rit te krijgen door middel van muziek maken.

In hun muziek gebruiken ze een mix van straattaal, Nederlands en Engels. En dat is een verrijking, ze maken op een unieke manier van taal, waardoor het echt een kunstvorm wordt, vindt Puscoiu.

Mihai

Producer en eigenaar van maatschappelijk recordlabel

“Door straattaal te gebruiken zijn de muzikanten innovatiever, spelen ze meer met woorden en maken ze er echt een kunstvorm van."

Tweede Kamerlid Harm Beertema (PVV) was 30 jaar docent Nederlands in Rotterdam zuid. Hij vindt dat het spelen met taal juist gelijk staat aan spelen met vuur. Het niveau van de Nederlandse taal neemt met een rap tempo af, vindt hij, en dat komt vooral omdat alle jongeren veel straattaal spreken. Dat gebeurt overal, niet alleen op straat in de grote steden, maar ook in kleine dorpen, in heel welvarende wijken en zelfs in het onderwijs.

Ook strijdt hij tegen de verengelsing van onze universiteiten. Steeds meer studies worden veelal in het Engels aangeboden, wat zou zorgen voor verslechtering van de Nederlandse taal.

Harm Beertema

Tweede Kamerlid (PVV)

"Vooral jongerentaal wordt enorm geïnfecteerd door de straattaal. Ik vind dat heel fout, omdat het ook een taal is die geassocieerd wordt met geweld en makkelijk geld verdienen. Dat is niet de richting waar we onze jongeren naartoe willen hebben."

"Het academisch Nederlands staat enorm onder druk. Je krijgt het Nederlands niet meer aangeboden. Ook zie je in werkcolleges dat studenten uit Engeland enorm domineren omdat ze in hun moedertaal spreken."