Een teken aan de wand
Zo bescherm jij jezelf deze zomer tegen een tekenbeet
6 juli 2023 · 14:55
Update: 14 juli 2023 · 14:23
In gesprek met
"Ook binnen 24 uur kan je besmet raken."
"De kans op de ziekte van Lyme na een tekenbeet is 2 tot 3%."
"Met een stanleymesje heb ik hem er zelf uit gesneden."
In het kort
De zomervakantie staat voor de deur en dat betekent natuurlijk genieten van de zon, luieren op het strand of juist lekker de natuur in. Altijd een feestje die zomervakantie! Maar niet alleen voor jou is het feest, het is ook de mooiste tijd van het jaar voor... de teek! Dit moet je doen als je een tekenbeet hebt.
Wat denk jij?
Ben jij wel eens gebeten door een teek?
Dit is de situatie
Wat is een teek?
Ben jij wel eens gebeten door een teek? Dan ben je niet de enige, want het overkomt elk jaar zo'n 1,5 miljoen Nederlanders. Een teek lijkt op een plat spinnetje. Ze leven in parken, tuinen, bossen, duinen, weilanden en heidegebieden: oftewel, in de natuur. Teken komen in heel Nederland voor en zitten vooral in hoog gras en tussen bladeren.
Wanneer zijn de meeste teken actief?
Als je gebeten bent door een teek, kan je dit melden op www.tekenradar.nl. Deze site houdt bij hoeveel tekenbeten er gemeld worden. Wat opvalt is dat ongeveer de helft van alle tekenbeetmeldingen gedaan wordt in juni en juli, waarbij de piek ligt in juli.
Het kan soms even duren voor je in de gaten hebt dat je een teek hebt. Als je in de natuur bent geweest, dan is het verstandig om even te controleren of je een teek hebt meegenomen. Teken leven van bloed. Van mensen, maar ook van dieren. Als je een kat of hond hebt, dan is het dus verstandig om deze ook regelmatig te checken op teken. Wereldwijd zijn er bijna duizend soorten teken, waarvan er ongeveer vijftien voorkomen in Nederland.
Hoe voorkom je een tekenbeet?
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen! Daarom een paar tips van thuisarts.nl, een website gemaakt door huisartsen, die antwoord geeft op vragen over ziektes en gezondheid.
Een tekenbeet voorkomen: do's en don'ts
Voor een dag in de natuur:
- Doe een lange broek aan en een trui of jas met lange mouwen.
- Doe dichte schoenen aan.
- Doe je broek in je sokken.
- Laat kleine kinderen een hoedje of pet dragen.
- Kom niet in hoog gras en struiken.
- Blijf op wandelpaden.
Na een dag in de natuur:
- Controleer of er teken in je huid zitten.
- Schud je kleren, pet, sokken en schoenen het beste meteen buiten uit. Zo gaan teken die erop zitten eraf.
- Was je kleren 30 minuten of langer, als dat kan op 60 graden. Of stop de kleren in de wasdroger. Wassen of drogen zorgt ervoor dat teken dood gaan.
Wat moet je doen bij een tekenbeet?
Ben je toch gebeten? Geen paniek, tekenbeten kunnen in de meeste gevallen niet zoveel kwaad. Bij twee tot drie op de honderd mensen leidt dat tot verschijnselen. is het verstandig om een teek zo snel mogelijk te verwijderen. Ze kunnen namelijk besmet zijn met een bacterie en zo de ziekte van Lyme overdragen. De thuisarts adviseert om deze stappen te volgen:
- Verwijder de teek uit je huid met een puntige pincet of tekentang.
- Maak het wondje schoon met alcohol.
- Bel de huisarts als:
- Het niet lukt de teek weg te halen;
- De teek misschien langer dan 24 uur in je huid heeft gezeten;
- Je een vlek of ring krijgt op de plek waar de teek zat, of op een andere plek;
- Je je ziek gaat voelen.
Zo haal je een teek weg:
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenHoe gevaarlijk is een tekenbeet?
In Nederland is één op de vijf teken besmet met de bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Mensen met de ziekte van Lyme kunnen deze klachten krijgen:
- Een verkleuring van de huid op de plek van de tekenbeet, die groter wordt. Het kan wel drie maanden duren voordat deze verschijnt.
- Koorts, spierpijn en gewrichtspijn.
- Sommige mensen krijgen na een tekenbeet huidklachten, zenuwklachten of hartklachten. Dat kan gebeuren als de vroege klachten van de ziekte van Lyme niet behandeld zijn met antibiotica.
In sommige gevallen kan de ziekte van Lyme ernstige gevolgen hebben, zoals bij Anniek, die al jaren ziek is na een tekenbeet. Omroep Gelderland maakte een documentaire over haar:
De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenVolgens het RIVM krijgen ongeveer 2 op de 100 mensen de ziekte van Lyme na een tekenbeet, in Nederland zijn dat zo’n 27.000 mensen per jaar.
En er is gelukkig goed nieuws op dit gebied: het aantal diagnoses van de ziekte van Lyme was bij de meest recente meting in 2021 even hoog als bij de voorlaatste telling in 2017. In 2021 zagen dokters 25.600 keer zo'n rode ring of vlek. "Voor het eerst sinds de eerste meting in 1994 nam dit aantal niet toe" meldt het gezondheidsinstituut.
Er waren ook minder consulten in verband met een tekenbeet bij de huisartsen. "Dit kan te maken hebben met de algemene afname van huisartsbezoeken tijdens de COVID-19-pandemie", zegt het RIVM. Zeker is dat echter niet.
Het RIVM waarschuwt dat er ook de komende weken veel tekenbeten worden verwacht. "Het is dus nu extra belangrijk om op teken te controleren als je in het bos, duin, park of tuin bent."
Dit is de discussie
Wel of geen antibiotica bij een tekenbeet?
Is het nou wel of niet nodig om antibiotica te nemen na een tekenbeet? Huisartsen zijn het er niet altijd met elkaar over eens.
Zoals je inmiddels weet kan de ziekte van Lyme ontstaan na een tekenbeet. Als dat gebeurt, kan een huisarts antibiotica voorschrijven om te herstellen van de ziekte. Maar sommige huisartsen geven liever direct antibiotica na een tekenbeet, om zo te voorkomen dat iemand ziek wordt. Alleen daar zitten ook nadelen aan, want de meeste mensen worden helemaal niet ziek van een tekenbeet en dan gebruiken ze dus onnodig antibiotica.
Na onderzoek kwam er in 2013 een nieuwe richtlijn voor huisartsen. Daarin staat dat een huisarts alleen antibiotica voorschrijft als een teek langer dan 24 uur op de huid heeft gezeten. Het middel moet dan genomen worden binnen 72 uur nadat de teek weggehaald is. Zat de teek korter dan 24 uur op de huid? Dan is de kans op de ziekte van Lyme erg klein en schrijft de huisarts geen antibiotica voor.
Onderzoek: heeft antibiotica zin?
Mensen met een tekenbeet werden ingedeeld in twee groepen. De ene groep moest in overleg met de eigen huisarts binnen drie dagen na het weghalen van de teek eenmalig antibiotica innemen. De andere groep mocht juist geen antibiotica nemen.
Uit het onderzoek bleek dat 67% van de gevallen van Lyme na een tekenbeet voorkomen kan worden door antibiotica. Maar ook dat de antibiotica door ongeveer 75 mensen genomen moet worden om één geval van Lyme te voorkomen. Dat komt doordat bij 50 mensen met een tekenbeet er gemiddeld slechts één Lyme krijgt.
Met die richtlijn is de Lymevereniging het overigens helemaal niet eens. Volgens die vereniging is het advies om pas naar de huisarts te gaan als de teek langer dan 24 uur op de huid heeft gezeten, gebaseerd op oud onderzoek.
"Ook binnen 24 uur kan besmetting plaatsvinden en daarnaast is er niet altijd een rode kring zichtbaar bij besmetting. De richtlijnen rondom Lymeziekte worden op het moment opnieuw geëvalueerd, omdat Nederlandse wetenschappers inzien dat de richtlijn van 2013 verouderd en niet toereikend is na al het nieuwe onderzoek dat gedaan is naar de ziekte van Lyme en tekenbeten."
Dit is de community
We vroegen in onze WhatsAppgroep naar jullie ervaringen!
"Meerdere keren heb ik een tekenbeet gehad. Je moet ze meteen verwijderen met tekentangetje. En dan de eerste twee á drie weken goed volgen of er de rode ring komt. Zo ja, direct naar een arts voor antibiotica. Eén keer heb ik een besmetting gehad en antibiotica gekregen. Geen echt nadelige gevolgen meegemaakt."
"Het is lang geleden dat ik een tekenbeet had. Ik schrok er zo van dat ik een stanleymes gepakt heb en de teek met een stukje vlees eromheen uit mijn been gesneden heb. Het was de eerste keer dat ik met een teek te maken had en ik wist dat je er ernstig ziek van kon worden. Was zo geschrokken dat ik dacht: ik moet er NU vanaf, zo snel mogelijk. Eigenlijk deed het niet eens zeer toen ik het mes in m'n been zette. En ik was opgelucht toen vlees, bloed en de teek op m'n mes zaten. Maar ik zou niemand aanraden het zo op te lossen."
"Tweede Paasdag had ik een tekenbeet die ik drie dagen later ontdekte. Ik heb de huisarts geconsulteerd en moest dezelfde dag eenmalig antibiotica innemen. Dat is het nieuwe protocol. Want de ziekte van Lyme wil ik echt niet krijgen. Wat een lijdensweg kan dat zijn. En in Nederland is er weinig deskundige hulp voorhanden."
"Ik heb heel veel gewandeld en ben nooit gebeten. Maar ik realiseer me dat ook teken zich ontwikkelen onder invloed van klimaat en dergelijke. En dat de natuurlijke weerstand van onze soort ook afneemt, dus ik ben wat voorzichtiger geworden. Je lijf checken na een wandeling… en zeker niet wegblijven uit de natuur!"
"Zo'n 35 jaar geleden had ik een tekenbeet op de camping. Het enige wat ik wist: weghalen. Met een stanleymesje heb ik hem eruit gesneden en daarna whisky erover om te desinfecteren."
Wat denk jij?
Wat doe jij als je gebeten bent door een teek?
