Donald Trump krijgt klap bij verkiezingen: is Amerika hem zat?

Dit is de situatie

De wind draait in Amerika

Een jaar na zijn herverkiezing als president lijkt Donald Trump zijn greep op de Verenigde Staten iets te verliezen. Dat blijkt tenminste uit de lokale verkiezingen van afgelopen week, waarin de Democratische Partij grote overwinningen boekte. In staten als New Jersey en Virginia veroverden de Democraten belangrijke zetels, en in New York schreef de 34-jarige Zohran Mamdani geschiedenis door gekozen te worden tot burgemeester, de jongste in een eeuw en de eerste moslim ooit in die functie.

Voor veel Democraten voelt dat als een ommekeer. Na maanden van politieke spanning en groeiende onvrede over Trumps beleid, vooral op het gebied van economie en internationale verhoudingen, lijken kiezers een signaal te willen afgeven. De opkomst was opvallend hoog: meer dan twee miljoen New Yorkers gingen stemmen, het hoogste aantal sinds 1969. Vooral jongeren kwamen massaal opdagen.

Voorbode voor 2026

De uitslag is niet alleen symbolisch, maar ook strategisch belangrijk. Lokale verkiezingen in de VS gelden vaak als een graadmeter voor de stemming in het land. Ze laten zien hoe kiezers denken over de zittende president, en kunnen een voorbode zijn van wat er bij de midterm elections volgend jaar gebeurt. In 2018 verloren de Republikeinen tientallen zetels in het Congres na een vergelijkbare ‘blauwe golf’.

De nieuwe burgemeester van New York, Mamdani, richtte zich in zijn overwinningsspeech direct tot Trump: "New York is een stad van immigranten. En als je het op één van ons gemunt hebt, moet je langs ons allemaal." Daarmee zette hij de toon voor wat veel Democraten zien als een nieuw zelfvertrouwen: progressieve thema’s als diversiteit, betaalbaarheid en gelijke kansen zijn terug op de agenda.

Dit is de discussie

Zijn de Amerikanen echt klaar met Donald Trump?

Toch blijft de vraag wat deze uitslag echt zegt. Is het een structurele verschuiving in het Amerikaanse politieke landschap? Of een tijdelijke opleving van enthousiasme aan de Democratische kant, geholpen door lagere opkomst onder Trump-aanhangers?

Volgens Amerikadeskundige Kirsten Verdel is er daadwerkelijk reden voor optimisme bij de Democraten. Ze zien het na 289 dagen Trump als een serieus lichtpuntje in de duisternis zoals zij die ervaren, zegt ze in Dit is de Dag (EO).

000

scherm sluiten

000

Kirsten Verdel

Amerikadeskundige

"De verschillen met de Republikeinen zijn groter dan acht jaar geleden bij vergelijkbare verkiezingen. Als je de huidige uitslag zou moeten vertalen naar de midterms van volgend jaar, kan dat een flinke overwinning worden voor de Democraten. Daar zijn de Republikeinen dus ook heel erg nerveus over."

000

Verdel legt uit dat de winst voor de Democraten echt enorm is.

000

scherm sluiten

000

Kirsten Verdel

Amerikadeskundige

"Dit is veel breder. Dit gaat niet alleen over het burgemeesterschap van Mamdani. De Democraten hebben zo goed als overal gewonnen in historische uitslagen. In Georgia is een county die vorig jaar met meer dan 45 procentpunt verschil werd gewonnen door Trump, daar hebben de Democraten nu gewonnen met plus 2 procentpunt."

000

Amerikakenner James Kennedy kijkt er iets genuanceerder naar.

000

scherm sluiten

000

James Kennedy

Amerikaans historicus

"Alle verkiezingen in de Verenigde Staten zijn inmiddels landelijk geworden. Ze kijken naar Washington. Alles is een soort nationaal referendum geworden. Maar het gaat niet alleen over Trump zelf. De belangrijkste reden dat mensen anders stemmen, is dat het leven onbetaalbaar is geworden. Betaalbaarheid is hét thema van dit moment."

000

Volgens Kennedy betaalt Trump nu de prijs voor niet-ingeloste beloftes, waarbij ook de lage opkomst een rol speelt.

000

scherm sluiten

000

James Kennedy

Amerikaans historicus

"Kiezers zeggen nu: ‘Trump, jij bent je beloftes niet nagekomen, je hebt ons leven niet beter en goedkoper gemaakt, integendeel.’ Daar betalen de Republikeinen nu de prijs voor. Daar komt bij dat Trump-stemmers vaker thuisblijven bij dit soort lokale verkiezingen. Als zijn naam niet letterlijk op het stembiljet staat, dan komen ze gewoon niet opdagen."

000

Verdel ziet juist dat de tegenstanders van Trump meer energie hebben dan ooit.

000

scherm sluiten

000

Kirsten Verdel

Amerikadeskundige

"Democraten zijn heel erg geschrokken over hoe dit tweede presidentschap van Trump nu weer verloopt. Wat vooral opvalt bij de Democraten die gaan stemmen, is dat ze zo ‘fired up’ zijn. Dat ze echt heel graag tegen Trump willen gaan stemmen."

000

Meer weten?

Luister onze podcast

Benieuwd naar het hele gesprek? Luister hier naar Dit is de Dag (EO) waarin presentator Jan Willem Wesselink in gesprek gaat met Amerikadeskundigen Kirsten Verdel en James Kennedy. Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Dit maakten we ook

• Verdient Trump de Nobelprijs voor de Vrede? 'Ik wil hem persoonlijk uitreiken'

  Verdient Trump de Nobelprijs voor de Vrede? 'Ik wil hem persoonlijk uitreiken'

• Geestelijken prijzen en bekritiseren Trump: moet de kerk zich bemoeien met politiek?

  Geestelijken prijzen en bekritiseren Trump: moet de kerk zich bemoeien met politiek?