Geestelijken prijzen en bekritiseren Trump: moet de kerk zich bemoeien met politiek?
25 januari 2025 · 22:00| Leestijd: 7 min
Update: 26 januari 2025 · 00:31
In dit artikel aan het woord
"Prima als je zelf een politiek statement wil maken, maar doe dat niet in Gods naam, want op die manier polariseer je óók God."
"Dit is gewoon typisch Amerika. Wij scheiden kerk en staat, maar dat is daar heel nauw verweven."
"Een pastoor is in de eerste plaats iemand die voor je ziel zorgt. Dáár moet de aandacht naartoe."
In het kort
Vorige week werd Trump ingezworen als de 47e president van de Verenigde Staten. De inauguratie ging gepaard met meerdere gebeden van prominente Amerikaanse geestelijken, waaronder dominee Franklin Graham en bisschop Mariann Edgar Budde. Graham bewierrookte Trump als een Godsgeschenk en haalde onderhands uit naar ex-president Joe Biden, terwijl Budde haar onvrede over Trumps politiek handelen liet blijken. Was het gepast dat de geestelijken hun politieke ideeën lieten doorklinken in hun gebed?
Samenvatting van DIT artikel
Donald Trump werd vorige week ingezegend als president van de VS en woonde twee gebedsdiensten bij. Dominee Franklin Graham prees Trump en haalde onderhands uit naar Joe Biden. Tijdens de dienst zei hij dat God Trump had gesteund in moeilijke tijden. De volgende ochtend sprak bisschop Mariann Budde tijdens een gebedsdienst kritisch over Trumps beleid, vooral ten aanzien van lhbti'ers en immigranten. Ze riep Trump op om barmhartigheid te tonen. Trump reageerde later boos op social media, waarbij hij Budde een radicaal-linkse Trump-hater noemde. Was het ongepast dat Budde zich politiek uitsprak? En hoe zit het dan met Graham?
In Dit is Tijs (EO) gaat Tijs van den Brink met verschillende gasten in gesprek over de rol van dominees in de politiek. Theoloog Almatine Leene benadrukt dat een dominee geen statements moet maken in Gods naam, en áls een geestelijke zich politiek uitspreekt, moet verbinding voorop staan. Christen Cocky Drost herkent zich daarin: het is belangrijk dat een dominee goed uitkijkt dat ze hun politieke ideeën ondergeschikt maken aan het belang van de mensen die zij helpen; het is vooral belangrijk dat een dominee voor de ziel van een ander zorgt. Bert Schouwstra heeft een strenge blik op de rol van de dominee: volgens hem zouden zij zich helemaal niet met politiek moeten bemoeien. Presentator Jan van den Bosch voegt toe dat die politieke uitingen van dominees onderdeel zijn van de Amerikaanse cultuur. Een symbiose tussen kerk en staat is daar lang niet zo controversieel als in Nederland.
Praat mee
Is het gepast dat geestelijken zich bemoeien met de politiek?
Geestelijken spreken lovend én kritisch rond Trumps inauguratie
Tijdens de inauguratieceremonie afgelopen maandag betrad dominee Franklin Graham het podium. Voordat hij begon te bidden, zei hij tegen Trump: "U zult de afgelopen vier jaar momenten hebben gehad waarop u dacht: 'Wat een donkere tijden!' Maar kijk wat God heeft gedaan! We prijzen Hem en geven Hem eer!"
Ondertussen zat Joe Biden, die de afgelopen vier jaar president was, samen met Trumps tegenstander Kamala Harris duidelijk in beeld. Ze keken toe terwijl de dominee lovend bad: "Toen Donald Trumps vijanden dachten dat hij uitgerangeerd was, was U degene die met uw machtige hand zijn leven spaarde en hem zegende met kracht en macht." Trump keek tevreden toe: het was een "prachtig gebed", zei hij later.
Wat denk jij?
Was het gepast dat bisschop Franklin Graham een sneer uitdeelde aan Joe Biden?
Aantal reacties: 0
De ochtend na zijn inauguratie kreeg Trump een heel andere preek voor zijn kiezen, tijdens een nationale gebedsdienst. Bisschop Mariann Graham van de protestantse episcopaalse kerk riep de kersverse president op om zich te ontfermen over lhbti'ers: “In de naam van onze God vraag ik u om genade te hebben voor de mensen in ons land die nu in angst leven. Er zijn homoseksuele, lesbische en transgender-kinderen die voor hun leven vrezen.” Ze nam het ook op voor illegale immigranten. Ze stelde: "Zij zijn misschien geen Amerikaanse staatsburgers, of hebben misschien niet de juiste papieren, maar de overgrote meerderheid is niet crimineel." Ze sloot af: "Onze God leert ons dat we barmhartig moeten zijn voor de vreemdeling, want ooit waren wij allemaal vreemdelingen in dit land."
Wat zijn Trumps standpunten rondom illegale migratie en lhbti-rechten?
Trumps standpunten over de lhbti-gemeenschap zijn over het algemeen negatief. Hij was tegen de Equality Act, die gelijke rechten zou garanderen voor lhbti-personen, en stelde zich tijdens zijn eerste termijn als president meermaals tegen wetten die lhbti-mensen op de werkvloer moesten beschermen tegen discriminatie. Hij benoemde daarnaast rechters met antigay-opvattingen in de Supreme Court en stelde beleid in om transpersonen uit het leger te weren. Verder annuleerde zijn regering belangrijke gezondheidszorgbeschermingen voor lhbti-personen en steunde hij beleid dat transjongeren zou verhinderen om een geslachtsverandering te ondergaan. Afgelopen week kwam hij met een decreet waarin staat dat er maar twee genders zijn: man en vrouw.
Trump heeft zich vanaf het begin van zijn politieke carrière ook uitgesproken tegen illegale migratie. In 2016 trok hij veel media-aandacht met zijn plan om een muur tussen Mexico en de VS te bouwen. Die muur is tijdens zijn eerste termijn als president ook deels gebouwd. Tijdens zijn laatste campagne ging hij verder met zijn missie: hij pleitte voor een massale 'deportatie-operatie', met als doel om grote aantallen illegale migranten op te sporen en onder dwang het land uit te zetten, en pleitte voor extra militaire troepen aan de zuidelijke grens met Mexico. Sinds zijn inauguratie afgelopen week heeft hij die plannen in gang gezet: er is o.a. een noodtoestand uitgeroepen aan de zuidelijke grens met Mexico en de migratie-app van de Amerikaanse overheid is uit de lucht gehaald. Volgens een woordvoerder van het Witte Huis zijn er ook al honderden illegale migranten op vluchten naar het buitenland gezet.
Wat denk jij?
Was het gepast dat Bisschop Mariann Edgar Budde een sneer uitdeelde aan Trump?
Aantal reacties: 0
Tijdens de gebedsdienst zweeg Trump, met een frons op zijn gezicht, evenals zijn vrouw Melania Trump en vicepresident JD Vance. Naderhand haalde hij stevig uit naar bisschop Budde via Truth Social, zijn eigen socialmediaplatform. "De zogenaamde bisschop die dinsdagochtend sprak tijdens de National Prayer Service was een radicaal-linkse, extreme Trump-hater", schreef hij. "Ze sleepte haar kerk op een onheuse manier mee in de politieke wereld." (zie de volledige tekst hieronder).
Let op: artikel gaat verder na de foto.
Volgens Trump was het dus ongepast dat bisschop Budde zich uitsprak over zijn beleid. Heeft hij gelijk? En zou hetzelfde niet moeten gelden voor dominee Graham, die Trump juist ophemelde?
Dit is de discussieDominees die zich mengen in de politiek: is dat gepast?
In Dit is Tijs (EO) reageert theoloog Almatine Leene kritisch: geestelijken moeten oppassen met felle, politieke statements. Ze vertelt:
"Bisschop Budde zette haar standpunt bijvoorbeeld wel héél stevig neer en vroeg om genade in de naam van God. Kerken en dominees moeten daarmee oppassen. Prima als je zelf een politiek statement wil maken, maar doe dat niet in Gods naam, want op die manier polariseer je óók God. (...) Een dominee zou dat trouwens überhaupt niet moeten willen, dat je twee kampen creëert. Als predikant heb je de taak om mensen te verbinden en te zeggen: het is niet het een of het ander."
“Ik vind wel dat predikanten een rol moeten hebben in het publieke debat, want de Bijbel heeft van alles maatschappelijke thema's te zeggen. (…) Maar ik zou als theoloog ook niet op een politieke lijst willen staan; politieke standpunten zijn privé.”
Cocky Drost, relatietherapeut en christen, herkent zich in wat Leene zegt. Drost is wel positief over de liefdevolle boodschap van bisschop Budde, vertelt ze, maar kan zich niet vinden in de politieke handelswijzen van Amerikaanse geestelijken.
"Een pastoor is in de eerste plaats iemand die voor je ziel zorgt. Dáár moet de aandacht naartoe. En als ik dan kijk naar politiek Amerika… Ja, daar worden ethische kwesties vooral heel belangrijk gemaakt."
"[Dat geestelijken politieke statements maken, red.] kan er volgens mij bovendien voor zorgen dat christenen minder ruimte krijgen om hun normen en waarden zelf te gaan ontdekken. Dan krijg je zo’n beeld van: ‘Oh, jij bent christen, dus dan moet je dit of dan mag je dat.’ Terwijl ik denk: zo zwart-wit is dat niet."
Bert Schouwstra, christen en ondernemer, voelt zich dubbel. Hij bewondert hoe politiek en staat in de VS met elkaar verweven zijn, maar de politieke houding van geestelijken is ongepast:
“Ik heb er gemengde gevoelens bij. Dat Amerikaanse idee van ‘One nation under God’ en ‘God Bless America’ spreekt me heel erg aan; ik vind het zelfs jaloersmakend. Maar ik vind ook dat een dominee zich niet met de politiek moet bemoeien. (...) Een dominee moet zich bezighouden met schaapjes in de kerk. Dat ze gesprekken voeren is goed, maar het heeft geen plek in een publieke debat."
Presentator Jan van den Bosch woont deels in Amerika. Volgens hem heeft de verontwaardiging van de gasten in het programma vooral veel te maken met cultuurverschillen. De Amerikanen zijn een andere vorm van geestelijk leiderschap gewend:
"Dit is gewoon typisch Amerika. Wij scheiden kerk en staat, maar dat is daar heel nauw verweven. Als ik op zondag naar een kerkdienst ga, dan wordt of Trump afgeserveerd óf opgeheven. Er ligt geen taboe op (...), en mensen nemen felle uitspraken ook meer met een korrel zout."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Tijs van den Brink reageert: 'Wees als geestelijke terughoudend'
Benieuwd hoe Tijs van den Brink, presentator van Dit is Tijs (EO), zelf over dit onderwerp denkt? Klik hieronder om zijn column te lezen:
- Gebed als politiek statement: 'Alstublieft, heb genade Donald Trump'
Gebed als politiek statement: 'Alstublieft, heb genade Donald Trump'
Kijk Dit is Tijs terug
In Dit is Tijs (EO) gaat presentator Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met Jan van den Bosch, presentator en ondernemer, Almatine Leene, theoloog, Henk Jan Schothorst, lobbyist familiewaarden. Christenen Cocky Drost en Bert Schouwstra delen hun visie op het thema als vertegenwoordigers van het Van den Brink-Burgerberaad. Klik hier om de aflevering te bekijken via NPO Start.
Luister Dit is Tijs terug als podcast
Je kunt Dit is Tijs (EO) ook terugluisteren als podcast. Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
Dit maakten we ook- Moet religie weer achter de voordeur? Yeşilgöz (VVD) en Bikker (CU) in debat
Moet religie weer achter de voordeur? Yeşilgöz (VVD) en Bikker (CU) in debat
- Staatssecretaris Struycken over christelijk geloof: 'Den Haag heeft naastenliefde nodig'
Staatssecretaris Struycken over christelijk geloof: 'Den Haag heeft naastenliefde nodig'
