Moet religie weer achter de voordeur? Yeşilgöz (VVD) en Bikker (CU) in debat
29 december 2024 · 08:55| Leestijd: 8 min
Update: 29 december 2024 · 22:58
In dit artikel aan het woord
'Mijn bezwaar tegen dit voorstel is dat religie verdacht wordt gemaakt als iets wat vaak haat en indoctrinatie met zich meebrengt."
"Je mag geloven wat je wilt, maar we hebben in ons land normen en waarden die wat mij betreft niét onderhandelbaar zijn."
"Ik hoor kinderen van 15, 16 jaar tegen mij zeggen: wat doen wij verkeerd?"
"Als scholen onderwijzen dat het huwelijk alleen tussen man en vrouw is, kunnen jongelui - met name LHBTI-jongeren - ontzettend klem komen te zitten."
In het kort
Verdient religie een plek in het openbare leven, of hoort het achter de voordeur? VVD-leider Dilan Yeşilgöz vindt dat geloof in een seculiere samenleving geen invloed mag hebben op het publieke leven. ChristenUnie-leider Mirjam Bikker is het daar niet mee eens. In Dit is Tijs (EO) gaan de politici in debat.
Samenvatting van DIT artikel
Religie speelt al eeuwen een rol in de Nederlandse samenleving, maar hoe groot die rol mag zijn, is onderwerp van debat. VVD-leider Dilan Yesilgöz zei recent dat religie in een seculiere samenleving geen invloed mag hebben op het openbare leven, maar Mirjam Bikker, leider van de ChristenUnie, reageerde fel op die uitspraak in de krant Trouw. Volgens Bikker hebben religieuze waarden namelijk juist bijgedragen aan de democratische rechtsstaat van Nederland en kan het weren van religie uit de openbare ruimte zorgen voor verdeeldheid. Wie heeft gelijk?
In Dit is Tijs (EO) gaan de twee in debat. Een kort overzicht:
- Bikker pleit voor tolerantie en ruimte voor religieuze opvattingen, maar Yeşilgöz benadrukt dat we vrijheid van religie moeten begrenzen als de uitwerking daarvan schuurt met de Grondwet.
- Bikker is het met Yeşilgöz eens dat radicale religieuze opvattingen en uitingen begrensd moeten worden, maar volgens haar maakt Yeşilgöz met haar voorstel alle gelovigen verdacht. Daar heeft ze bezwaar tegen.
Er zijn ook twee gasten aanwezig bij het debat. Zij gaan allebei, respectievelijk, in gesprek met Bikker en Yeşilgöz. Een kort overzicht:
- John Lapré vertelt hoe hij als homo op een reformatorische school werd ontmoedigd in zijn identiteit en pleit voor meer ruimte voor LHBTI+-jongeren. Bikker erkent dat religieuze scholen soms tekortschieten, maar wil scholen niet verbieden hun visie te uiten. Ze benadrukt wel dat kinderen ruimte moeten krijgen voor eigen ontwikkeling en zelfreflectie.
- Imam Ismail Mercimek uit zorgen over toezicht op religieuze scholen, zoals voorgesteld door VVD-staatssecretaris Mariëlle Paul, en ziet dit als inbreuk op de privésfeer. Yeşilgöz stelt dat toezicht alleen wordt ingezet bij signalen van schadelijke lesstof. Ze benadrukt het belang van bescherming voor jongeren die worstelen met hun identiteit binnen religieuze omgevingen, zoals homoseksuelen.
Wat denk jij?
Ben jij gelovig?
Aantal reacties: 0
Yeşilgöz kritisch op religie in de openbare ruimte, Bikker reageert
Religie speelt al eeuwen een rol in de Nederlandse samenleving, maar hoe groot die rol mag zijn, is onderwerp van debat. In hoeverre mogen gelovigen vanuit hun vrijheid van godsdienst Nederlandse normen en waarden afwijzen in de openbare sfeer? Hoe ga je bijvoorbeeld om met religieuze stromingen die ervoor pleiten dat de vrouw minder rechten heeft dan de man, die lhbti+'ers uitsluiten of die aanzetten tot haat jegens andere bevolkingsgroepen?
VVD-leider Dilan Yeşilgöz vindt dat religie in een seculiere samenleving geen invloed mag hebben op het openbare leven. “In een seculiere samenleving hoort religie geen controle te hebben over wat wij dagelijks doen,” zei ze tijdens een partijbijeenkomst. Ze ziet georganiseerde religies met een politieke invloed, zoals het islamisme, als gevaarlijk. Yeşilgöz voegde daaraan toe: “Geloof moet zich aanpassen aan de vrije samenleving, niet andersom.”
Wat is het verschil tussen de islam en het islamisme?
Het islamisme en de islam zijn niet hetzelfde. De islam is een religie die draait om geloof en persoonlijke levenswijze. Het islamisme is een politieke ideologie waarbij mensen willen dat de islam ook wetten en regels in een land bepaalt, soms met extreme opvattingen. Denk aan ongelijke rechten voor mannen en vrouwen, intolerantie jegens andere geloven en andersdenkenden, of de strenge strafmaatregelen die in de islamitische wet (de 'sharia') beschreven staan.
Mirjam Bikker, partijleider van de ChristenUnie, reageerde fel op deze uitspraken in Trouw. Volgens haar hebben religieuze waarden juist bijgedragen aan de democratische rechtsstaat van Nederland. “Wat de VVD zegt, raakt aan onze klassieke Nederlandse waarden van vrijheid van geloof, onderwijs en verenigingen. Die hebben ons gevormd tot het land dat we nu zijn,” zei Bikker. Ze waarschuwt dat het weren van religie uit de publieke ruimte leidt tot verdeeldheid. “Als je zegt dat geloof niet thuishoort in het openbare leven, schuif je heel veel goedwillende, helpende Nederlanders aan de kant.”
Wat was de rol van religie in het ontstaan van de Nederlandse democratie?
Religie speelde een belangrijke rol in het ontstaan van de Nederlandse democratie. In de 16e en 17e eeuw vochten de Nederlandse protestanten tegen het katholieke Spanje. Ze wilden vrijheid van godsdienst, wat leidde tot de onafhankelijkheid van Nederland in 1581. In de nieuwe Republiek leefden verschillende geloofsgroepen, zoals protestanten, katholieken en joden. Onderdrukte gelovigen, zoals de hugenoten (Franse protestanten), vonden in Nederland een toevluchtsoord.
In de 19e eeuw werd Nederland een constitutionele monarchie, en in 1848 werd Nederland officieel een democratie. Nederlanders uit alle geloofsgroepen kregen stemrecht, en politici uit verschillende geloofsgroepen werkten samen - ook al waren hun politieke opvattingen vaak verschillend. Ze hadden wel één ding gemeen: ze hechtten allemaal waarde aan de vrijheid van godsdienst. Daarom kwam er beleid om te waarborgen dat alle burgers hun geloofsovertuigingen in volledige vrijheid konden belijden en prediken. Dat heeft er mede voor gezorgd dat we, tot op de dag van vandaag, o.a. vrijheid van onderwijs hebben.
Hoe gaan we om met religie in een land waar vrijheid en gelijkheid hoog in het vaandel staan? En in welke mate moeten we religieuze opvattingen die tegen grondwettelijke bepalingen schuren tolereren?
Praat mee
Verdient religie een plek in het openbare leven, of hoort het achter de voordeur?
Heeft geloof een plek in het openbare leven?
In Dit is Tijs (EO) gaan Yeşilgöz en Bikker met elkaar in debat om hun standpunten toe te lichten. Volgens Bikker is het belangrijk dat we in Nederland tolerant omgaan met religieuze overtuigingen - zelfs als die haaks staan op de eigen opvattingen. Ze wendt zich tot Yeşilgöz:
"Zodra geloof de publieke ruimte betreedt, moet je een beetje op gaan letten, zeg jij. Maar mijn zorg is: als je de definitie van vrijheid enkel synoniem maakt aan jouw liberale kijk, dan beperk je vrijheid tot wat aansluit op jouw eigen overtuigingen. Natuurlijk, er zijn gelovigen met opvattingen die haaks staan op wat jij vindt - voor een deel soms ook op wat ik vind. Alleen de vraag is: hoeveel ruimte gun je mensen op punten waar je het niet mee eens bent? Daar maak ik een andere afweging. Om een voorbeeld te noemen: Ik ben een vrouw én ik ben actief in de politiek. Er zijn partijen waar dat minder gebruikelijk is, en toch gun ik ze die ruimte. Want ik kan ook als vrouw ook zeggen: ik sluit me daar niet bij aan."
Yeşilgöz is het ten dele met Bikker eens: mensen zijn vrij om te doen en laten wat ze willen in Nederland. Er zijn alleen wel grenzen:
"Je mag geloven wat je wilt, je mag doen wat je wilt. Maar we hebben in ons land normen en waarden die wat mij betreft niét onderhandelbaar zijn, die we met elkaar hebben verankerd in onze grondwet. Op het moment dat onze vrijheid van godsdienst gaat botsen met andere vrijheden... Stel, iemand zegt: door mijn vrijheid van godsdienst vind ik dat vrouwen minder rechten hebben en dat kleine jongetjes op school mogen leren dat ze wel homo kunnen zijn, maar zich er niet naar mogen gedragen, dan kunt u er zeker van zijn dat ik daar wat van ga vinden. Als ik niet die gelaagdheid in dit gesprek kan aanbrengen omdat we anders bang zijn dat we fundamentele onderdelen van onze samenleving aantasten - die ik helemaal niet wíl aantasten - dan lopen we vast."
"En een politieke partij mag wat mij betreft zelf weten of ze vrouwen in hun partij willen - ik vind daar wat van, maar het mag wel. Maar zodra zij zeggen: wij vinden dat vrouwen minder rechten hebben, we gaan die rechten ook afpakken of we gaan de klok terugdraaien, dan heb ik op te komen voor de rechten van de vrouw."
Bikker is het met Yeşilgöz eens dat extremisme aangepakt moet worden, maar het weren van religie uit de openbare ruimte is daarvoor niet de juiste oplossing:
"Als Nederlandse waarden en normen totaal, stuitend, worden overtreden, moet je dat inderdaad aanpakken. Dat is ook waarom er nog in de laatste week voor het reces, met steun van de VVD, een wetsvoorstel van ons is aangenomen om de straffen voor antisemitisme en discriminatie te verzwaren. We moeten als samenleving laten zien dat we dát niet oké vinden. Maar mijn bezwaar tegen jouw voorstel is dat religie verdacht wordt gemaakt als iets wat vaak haat en indoctrinatie met zich meebrengt."
Homoseksualiteit ontmoedigen op scholen, gaat dat te ver?
John Lapré is te gast bij het debat tussen Bikker en Yeşilgöz. Hij groeide op in een gereformeerde omgeving, maar kwam later uit de kast als homo. Hij heeft afscheid genomen van zijn geloofsgemeenschap, maar volgens hem krijgen jongeren op reformatorische scholen nog steeds regelmatig te horen dat het huwelijk tussen man en vrouw dat de Bijbelse norm is, en dat alles wat daarvan afwijkt niet klopt. Dat is kwalijk, legt hij uit:
"Jongelui worden vaak door hun ouders of verzorgers naar zo'n school gestuurd, en niet vanuit eigen beweging. Zij worden dus geconfronteerd met de opvatting van die school, terwijl ze daar zelf niet voor hebben gekozen. En wat we in de praktijk zien is dat jongelui - en dan met name lhbti+-jongeren - ontzettend klem komen te zitten door claims van die scholen over het huwelijk. Ze hebben moeite om tot een stuk ontwikkeling te komen voor zichzelf. Identiteitsontwikkeling, seksuele ontwikkeling..."
"Dat heb ik zelf ook heel erg ervaren; ik voelde me 'fout' op de middelbare school. Ik wilde graag een maatje voor het leven in de vorm van een manspersoon, maar dat werd op alle manieren geblokkeerd. Niet alleen door mijn gezin en kerk, maar ook door school. Die ervaring heeft sporen achtergelaten in mij, invloed gehad op de rest van mijn leven. Daarom voer ik nu ook een pleidooi: is dit nou iets wat wij moeten willen?"
Bikker reageert op het verhaal van Lapré. Ze leeft met hem mee en pleit zeker voor een verandering in het onderwijs, maar ze wil reformatorische scholen geen beperkingen opleggen.
"Je vraag gaat eigenlijk over de visie op het leven en ook hoe je samen hebt te leven. Een deel van de kerken in Nederland zegt: onze visie is dat een man en een vrouw samen het huwelijk kunnen aangaan. Ik ga scholen niet verbieden om daar andere opvattingen over te geven dan wat in de kerken gebruikelijk is. Maar ik vind dat je andersom ook het kind de ruimte moet geven om een eigen ontwikkeling door te maken. Ik vind dat een kind opvattingen niet direct over hoeft te nemen en de ruimte moet hebben om het gesprek aan te gaan: Wie is God voor jou? Geef hen ook die liefde, omdat God hen ook bedoeld heeft te zijn zoals ze zijn. Daar is het veel te vaak misgegaan. (…) Ik heb té veel mensen gesproken die beschadigd zijn, omdat zij onvoldoende de ruimte hadden om zichzelf te kunnen zijn."
Wat denk jij?
Moeten religieuze scholen kunnen onderwijzen dat het huwelijk alleen tussen een man en vrouw is?
Aantal reacties: 0
Moet de overheid toezicht krijgen op weekendscholen?
Imam Ismail Mercimek, een imam die lesgeeft op een Koranschool, mengt zich ook in het gesprek. Hij wijst op een wetsvoorstel over religieus onderwijs dat VVD-staatssecretaris Mariëlle Paul vorige maand heeft ingediend.
Dat wetsvoorstel houdt in dat de Onderwijsinspectie toezicht moet kunnen houden op de lesstof van religieuze scholen als er signalen zijn dat de school kinderen hatelijke en/of antidemocratische ideeën leert. Als dat wetsvoorstel zou worden doorgevoerd, zouden Bijbelscholen, koranscholen en andere religieuze instituties dus te maken kunnen krijgen met controles van de inspectie.
Mercimek is bezorgd over dit voorstel. Hij vertelt:
"Wij werken met heel veel vrijwilligers in het informeel onderwijs. Met deze wet krijgen zij het idee dat ze onder een vergrootglas worden geplaatst. (...) En hoe zit het met de kinderen? Ik hoor kinderen van 15, 16 jaar, die tegen mij zeggen: wat doen wij verkeerd?"
"Als je het mij vraagt, is dit een inbreuk en infiltratie door de overheid in de privésfeer. We kunnen nu ook al ingrijpen middels het strafrecht als er verkeerde boodschappen worden verkondigd; er is in Nederland al een al imam vervolgd. Dus waarom heb je zo'n grote wet nodig?"
Yeşilgöz reageert op de uitspraken van Mercimek. Ze benadrukt dat de Onderwijsinspectie, als dit voorstel doorgevoerd zou worden, alleen 'risico-gestuurd' toezicht zal houden. Met andere woorden: een weekendschool wordt alleen gecontroleerd als er signalen zijn dat de lesstof schadelijke boodschappen bevat. Yeşilgöz vertelt:
"Als er bij u niets gebeurt, dan zal er ook geen signaal uitkomen en dan zal de inspectie niet bij u komen kijken. Dan laten we u met rust. Want dit gaat inderdaad niet over alle Koranscholen, of al het religieus onderwijs, of over een bepaalde ideologie. Dit gaat puur over die plekken - en die zijn er, dat weten we allebei - waar het wél misgaat."
"Waar het mij om gaat, is zo'n 15-jarig jongetje dat misschien bij u of bij iemand anders naar school gaat. Zo'n jongetje dat, net als Lapré, denkt: ik val op jongetjes. Als zo'n jongetje op school leert dat homoseksualiteit 'haram' is en niet mag, en daardoor in gewetensnood komt... Dan wil ik voor dat kind kunnen opkomen. Daarmee zeg ik niet dat er niet vanuit bepaalde religie lesgegeven mag worden, of dat bepaalde ideologieën helemaal niet meegegeven mogen worden. Ik ben juist liberaal om dat te beschermen."
Wat denk jij?
Is het goed als de overheid toezicht gaat houden op informele scholen, zoals Koranscholen en zondagsscholen?
Aantal reacties: 0
Wil je meer lezen over het wetsvoorstel van Mariëlle Paul omtrent religieus/informeel onderwijs? In Dit is de Dag (EO) gingen VVD-Kamerlid Bente Becker en CU-Kamerlid Don Ceder hier uitgebreid over in debat. Klik op de link hieronder om verder te lezen en mee te praten over dit onderwerp.
- Moet de overheid weekendscholen controleren? 'Antisemitisme wordt aangeleerd'
Moet de overheid weekendscholen controleren? 'Antisemitisme wordt aangeleerd'
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Kijk Dit is Tijs terug
In Dit is Tijs (EO) gaat presentator Tijs van den Brink verder over dit onderwerp in gesprek met VVD-leider Dilan Yeşilgöz en ChristenUnie-leider Mirjam Bikker. Klik hier om de aflevering te streamen via NPO Start of bekijk de uitzending hieronder.
Luister Dit is Tijs terug als podcast
Je kunt Dit is Tijs (EO) ook terugluisteren als podcast. Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app of beluister de uitzending hieronder.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen- Moet de overheid weekendscholen controleren? 'Antisemitisme wordt aangeleerd'
Moet de overheid weekendscholen controleren? 'Antisemitisme wordt aangeleerd'
- Voelen moslims zich nog thuis in Nederland? 'Zoon snapt niet waarom mensen hekel aan hem hebben'
Voelen moslims zich nog thuis in Nederland? 'Zoon snapt niet waarom mensen hekel aan hem hebben'
- 'Gitzwarte nacht' in Amsterdam: wat is er nodig om antisemitisme te bestrijden?
'Gitzwarte nacht' in Amsterdam: wat is er nodig om antisemitisme te bestrijden?
