Minder, minder, minder
NPO op de schop: tijd voor minder publieke omroepen?
26 september 2023 · 13:01
Update: 26 september 2023 · 15:18
In gesprek met
Victor Vlam
Mediakenner
"Wat je nu eigenlijk doet is het aantal omroepen willekeurig beperken tot zes. Dat vind ik heel gek. Er zijn meer levensvisies dan dat."
Jan Slagter
Directeur Omroep Max
"Als je los van elkaar een geluid kan laten horen en met één bestuurder in het College van Omroepen kan zitten (...), dan zeg ik daar volmondig ja tegen."
Mark Koster
Mediakenner
"Je moet gewoon de beste mensen van alle omroepen bij elkaar zetten en aan het werk gaan. En in het BBC-model stoppen."
In het kort
De NPO moet van 9 naar 6 ledenomroepen. Dat adviseert het Adviescollege Publieke Omroep aan het kabinet. Moeten meer omroepen fuseren, net als bijvoorbeeld de KRO-NCRV en BNNVARA? Of is het juist goed als er nóg meer omroepen komen, zodat zoveel mogelijk geluiden gehoord worden?
Wat denk jij?
Heb jij door van welke omroep een programma is als je televisie kijkt of radio luistert?
Dit is de situatie
Moeten we afscheid nemen van drie omroepen?
Het Adviescollege Publieke Omroep onderzocht in opdracht van het kabinet de toekomst van de publieke omroep. Het advies is terug te lezen in het rapport Eenheid in Veelzijdigheid. Dat rapport werd maandag 25 september aan demissionair staatssecretaris Gunay Uslu (Media) aangeboden.
Welke negen omroepen zijn er nu?
- AVROTROS
- BNNVARA
- KRO-NCRV
- Omroep MAX
- EO
- VPRO
- Human
- WNL
- PowNed
- Omroep Zwart (aspirant-omroep)
- Ongehoord Nederland (aspirant-omroep)
Als het aan het adviescollege ligt zullen er zes 'dragende' omroepen zijn, en de andere omroepen worden subgroepen ('redactie-omroepen') die onder deze zes vallen.
Wat staat er precies in het rapport?
Naast het idee van de beperking tot zes omroepen, moeten omroepen volgens het college ook aan strengere voorwaarden voldoen. De omroepen moeten beoordeeld worden op zaken als herkenbaarheid en wat ze bijdragen aan de samenleving. Volgens het college moeten de omroepen ook meer zeggenschap krijgen over hun geld.
Het college denkt dat niet de staatssecretaris, maar een nieuwe onafhankelijke organisatie, de Autoriteit Publieke Media (APM), zou moeten beslissen over welke omroepen kunnen meedoen en welke niet. Deze APM zou al het toezicht op de publieke omroepen doen. Het college vindt dat de overheid te veel probeert te beheersen en dat de band met de NPO meer onafhankelijk moet zijn.
Verder wil het college dat de publieke omroep breed blijft, want de NPO heeft een verbindende functie en moet er voor "iedereen" zijn. Ook zou er structureel geïnvesteerd moeten worden in onlineactiviteiten.
Gemengde reacties
De NPO en het College van Omroepen (CvO) reageren zelf positief op het rapport. "Ik ben heel blij met het feit dat de publieke omroep de plek verdient in de samenleving die het moet hebben, dat ze dat volledig onderschrijven. Dat is het allerbelangrijkste", zegt NPO-bestuursvoorzitter Frederieke Leeflang erover.
Maar Arnold Karskens van Ongehoord Nederland (ON!) en Dominique Weesie van PowNed zijn alesbehalve blij. Zij denken dat alleen de grote en oudere omroepen zullen profiteren van een omroepbestel zoals het adviescollege voorstelt.
"Broddelwerk" en "een flinke stap terug in de tijd", vindt PowNed-voorzitter Weesie. ON!-voorzitter Karskens is bang dat nieuwe omroepen als WNL, PowNed, Ongehoord Nederland en Omroep ZWART hierdoor worden belemmerd in hun groei. "Dus de basis die je eigenlijk zou willen hebben als publiek bestel brokkelt af, omdat je teruggaat naar omroepen die er al heel lang staan en die bewezen hebben dat ze de nieuwe tendens niet volgen."
Dit is de discussie
Moeten de omroepen krimpen?
Wat is nu wijsheid? Moeten er inderdaad minder omroepen komen, of gaat hierdoor de diversiteit van de publieke omroep verloren? Mediakenner Victor Vlam, bekend van de mediapodcast De Communicado's, is in ieder geval absoluut niet te spreken over het advies.
"Ik denk dat we in Nederland een pluriform stelsel hebben dat ontzettend waardevol is omdat het allerlei meningen incorporeert van allerlei verschillende mensen. Wat je nu doet is het arbitrair beperken tot zes omroepen. Dat vind ik heel gek. Je zou hetzelfde van de politiek kunnen zeggen: we hebben te veel politieke partijen, laten we het willekeurig beperken tot zes. Dat zou net zo gek zijn. Er zijn meer levensvisies dan dat, dan is het ook logisch dat die de ruimte daarvoor krijgen bij de publieke omroep."
"Omroepen die overblijven zouden zich nog steeds vooral richten op hun eigen achterban. Dat betekent dat als je omroepen gaat uitsluiten, [hun achterban] niet meer vertegenwoordigd wordt in het systeem. Dat zou het kwalijke aan dit zijn."
Omroepbaas van MAX Jan Slagter is enthousiast over het advies, en dus ook over de mogelijkheid dat omroepen in de toekomst moeten fuseren. Zo werkt de 50+-omroep op veel vlakken al samen met het vrolijk-rechtse Omroep WNL. Ze delen bijvoorbeeld dezelfde studio's.
"Kijk, als het een fusie wordt zoals het toentertijd is gegaan bij AVROTROS, KRO-NCRV en BNNVARA, dan zeg ik: wacht even. Maar als het een fusie is met WNL, met wie wij al heel goed samenwerken. (...) Je kunt niet van ons en ook niet van WNL verwachten dat wij één geluid laten horen. Maar als dat los van elkaar kan en met één bestuurder, één vertegenwoordiger in het College van Omroepen en het bestuurdersoverleg, waardoor het niet meer zo druk is, dan zeg ik daar volmondig ja tegen."
Wat Mark Koster betreft moet het hele omroepensysteem op de schop en gaan we over op het 'BBC-model', net als in Engeland.
Wat is het BBC-model?
In Nederland zijn juist verschillende omroepverenigingen relatief zelfstandig, al werken ze soms samen.
Volgens Koster hebben veel mensen als ze televisie kijken of radio luisteren namelijk geen flauw idee van welke omroep het programma is dat ze op dat moment zien of horen. Dit omdat veel van hen niet onderscheidend genoeg zijn.
"Wat je nu ziet: die omroepen leven alleen maar bij de gratie dat zij die vakjes moeten vullen bij de NPO. En dat is een soort vergaarbak waar allemaal varkentjes met een neus inzitten. (...) Er zitten helemaal geen verschillen in. (...) Je moet gewoon de beste mensen van alle omroepen bij elkaar zetten en aan het werk gaan. En in het BBC-model stoppen."
Wat denk jij?
Moeten er minder omroepen komen, of is dat een slecht idee?
Luister deze uitzending van Dit is de Dag (EO) nu terug als podcast:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen