De verkiezingen komen eraan, maar speelt jouw geloof (of ongeloof) eigenlijk een rol bij de partij waarop je stemt?. — © ANP

Dit is waarom jij niet (of juist wel) op een christelijke partij stemt

vandaag · 17:00| Leestijd:4 min

Update: vandaag · 17:00

Wat is nou linkse, rechtse, progressieve en conservatieve politiek?

In het kort

De verkiezingen komen eraan en er doen weer veel partijen mee: van links tot rechts, progressief tot conservatief, en ook religieus. Maar speelt jouw geloof (of ongeloof) eigenlijk een rol bij de partij waarop je stemt?

Wat denk jij?

Denk jij dat jouw (on)geloof invloed heeft op je stemgedrag?

Ja, dat weet ik zekerMisschienNee, ik weet zeker van niet

Uit veel onderzoek blijkt dat religieuze mensen vaker conservatiever stemmen dan mensen zonder geloof. In de Verenigde Staten laat het Pew Research Center zien dat gelovigen meestal op de Republikeinen stemmen, terwijl niet-gelovigen vaker voor de Democraten kiezen. In Nederland toont onderzoek iets vergelijkbaars aan: christelijke kiezers stemmen vaak op CDA, ChristenUnie of SGP, terwijl niet-religieuzen vaker voor progressieve of seculiere partijen kiezen.

Waarom maakt religie uit?

Religie beïnvloedt politieke voorkeur vooral via waarden. Gelovigen vinden over het algemeen traditionele normen belangrijk, zoals gezin, religieuze vrijheid en orde. Mensen zonder religie leggen vaker de nadruk op gelijkheid, duurzaamheid en persoonlijke vrijheid. Daardoor verschillen hun standpunten bijvoorbeeld over abortus, onderwijs en migratie.

Ook vertrouwen speelt mee. Religieuze mensen hebben gemiddeld meer vertrouwen in de overheid en andere instituties. Zij stemmen daardoor eerder op partijen die stabiliteit en continuïteit benadrukken. Niet-religieuzen zijn vaker kritisch en staan meer open voor nieuwe of progressieve partijen.

Inhoud, naam en uitstraling zijn van invloed op stemgedrag

Niet alleen de inhoud van een partij, maar ook de naam en uitstraling beïnvloeden wie op een partij stemt. Onderzoek laat zien dat niet-religieuze kiezers terughoudend zijn om te stemmen op partijen met een religieuze naam, zelfs als ze het inhoudelijk grotendeels eens zijn.

In Nederland geldt dat vooral voor ChristenUnie, CDA en SGP. Veel seculiere kiezers zien die partijen als "niet voor hen bedoeld", ook al delen ze standpunten over bijvoorbeeld zorg, duurzaamheid of bestaanszekerheid, zo stellen Jansen, de Graaf & Need.

Dus wat als de ChristenUnie een andere naam had?

Neem bijvoorbeeld de ChristenUnie: als zij een neutralere naam zou hebben, zouden sommige niet-religieuzen waarschijnlijk sneller overwegen om op de partij te stemmen. Vooral mensen die al veel standpunten delen met deze partij. Tegelijkertijd is het juist voor veel gelovige kiezers belangrijk dat zij het christelijke karakter uitstralen. En daarom is het voor hen een belangrijke reden om op de partij te stemmen.

In andere landen, zoals Duitsland en Zweden, hebben sommige christelijke partijen zich deels losgemaakt van hun religieuze imago. Door meer nadruk te leggen op algemene waarden trokken ze ook gematigd-progressieve kiezers aan.

Secularisatie doorvertaald naar de politiek

In West-Europa, ook in Nederland, zijn veel mensen minder actief religieus geworden, maar veel morele waarden komen nog steeds uit religieuze tradities. Toch voelen seculiere kiezers zich vaak niet thuis bij partijen met een duidelijk religieuze identiteit. Ze delen soms de waarden, zoals solidariteit of rechtvaardigheid, maar willen die liever zonder religie als uitgangspunt, blijkt uit onderzoek.