Wat is nou linkse, rechtse, progressieve en con­ser­va­tie­ve politiek?

Wat betekent 'links' en 'rechts' in de politiek?

'Links' en 'rechts' zijn termen om politieke ideeën te beschrijven. Maar wat dan precies en wat valt daar precies onder? We hebben het voor je op een rij gezet.

Linkse politieke partijen

Linkse politiek is vaak gericht op gelijkheid en sociale rechtvaardigheid. Linkse partijen zien de overheid als een middel om sociale voorzieningen te verbeteren, bijvoorbeeld door middel van betere gezondheidszorg, goed onderwijs en een rechtvaardige inkomensverdeling. Het idee is dat door ongelijkheid te verkleinen er een eerlijkere samenleving ontstaat.

Linkse politici pleiten daarom vaak voor hogere belastingen voor de rijkeren, om daarmee sociale programma's te kunnen betalen. Dit wordt ook wel sociale politiek genoemd en het heeft als doel om de zwakkeren in de samenleving te helpen en op te komen voor minderheden.

Rechtse politieke partijen

Aan de andere kant van het spectrum vinden we rechtse politiek. Rechtse partijen leggen vaak de nadruk op individuele vrijheid en eigen verantwoordelijkheid. Ze geloven dat de markt (vraag en aanbod) efficiënter kan functioneren zonder al te veel bemoeienis van de overheid.

Rechtse politici zijn vaak voorstander van lagere belastingen en minder regeltjes. Ze vinden dat individuen en bedrijven de vrijheid moeten hebben om economische keuzes te maken zonder veel invloed van de overheid.

Het politieke midden

Daarnaast bestaat er ook nog het politieke midden. Het politieke midden staat tussen links en rechts in. Partijen in het midden proberen vaak om compromissen te sluiten en zoeken naar balans tussen sociale zekerheid en eigen verantwoordelijkheid. Ze zijn meestal niet heel radicaal in hun standpunten, maar zoeken gematigde oplossingen die voor veel mensen acceptabel zijn. In Nederland rekenen partijen zoals het CDA, de ChristenUnie en ook soms D66 zich tot het politieke midden.

Wat betekenen 'progressief' en 'conservatief'?

Progressieve politiek gaat vooral over vooruitgang en verandering. Progressieve politici zoeken naar moderne oplossingen voor problemen in de samenleving. Ze staan open voor nieuwe ideeën en technologieën en willen vaak de manier waarop de samenleving is ingericht verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan duurzaamheid, gelijke rechten voor iedereen en vernieuwingen in de zorg. Progressieven reageren meestal sneller op onderwerpen zoals klimaatverandering, sociale ongelijkheid en technologische ontwikkelingen.

Conservatieve politiek legt juist meer nadruk op het behouden van tradities en bestaande waarden. Conservatieven vinden dat veranderingen stap voor stap en zorgvuldig moeten gebeuren, zodat de samenleving stabiel blijft. Ze hechten veel waarde aan familie, culturele tradities en religieuze overtuigingen. Ook zijn ze vaak terughoudend met grote ingrepen in de economie of maatschappij en vinden ze dat de bestaande structuur niet te snel mag worden omgegooid.

Het politieke spectrum

In de praktijk zijn de begrippen links, rechts, progressief en conservatief zelden zwart-wit. Ze worden ook vaak in de verkeerde context gebruikt; zelfs door politici zelf. Veel politieke partijen combineren elementen van verschillende richtingen. Een partij kan bijvoorbeeld economisch rechts zijn, maar toch progressieve sociale standpunten innemen.

Theoretisch gezien kan je dus best links-conservatief of rechts-progressief zijn, maar in de praktijk is het bijna altijd het geval dat links vaker samengaat met progressief en rechts met conservatief (dit zie je ook in het schema van het Kieskompas). Dat komt doordat standpunten over sociale gelijkheid en duurzaamheid vaak hand in hand gaan met vooruitstrevende ideeën, terwijl meer marktgericht en traditioneel beleid meestal samenvalt met behoudende waarden.

Het Kieskompas heeft dit weergegeven in een handig assenstelsel:

Succes op de volgende kringverjaardag!

• Politieke partijen onder de loep: wat is de oplossing voor de woningnood?

  Politieke partijen onder de loep: wat is de oplossing voor de woningnood?