Van spits naar dal
Als je in de spits reist ga je meer betalen: 'Discriminatie van treinreizigers met lage inkomens'
15 augustus 2023 · 09:19
Update: 15 augustus 2023 · 11:26
In gesprek met
Bert van Wee
Hoogleraar Transportbeleid TU Delft
"Op deze manier verspreiden reizigers zich meer over de dag. Dit is een relatief goedkope oplossing."
Harmen Krul
Tweede Kamerlid CDA
"Je straft de mensen met de beroepen die simpelweg niet een trein later kunnen nemen en in de spits moeten reizen."
In het kort
Reis je met de trein naar je werk? Dan heb je vast wel eens last van grote drukte in de spits. Als je geluk hebt vind je een stoel, maar vaak genoeg sta je met andere reizigers gezellig schouder aan schouder in een overvolle coupé. De NS heeft een oplossing: reizen in de spits wordt duurder. Maar is dit wel een goed idee?
Wat denk jij?
Heb jij last van drukte in de trein?
Dit is de situatie
Drukte in de trein
Reizen in de spits wordt duurder en reizen in de daluren wordt goedkoper. Dit staat in een uitgelekt plan van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en het kabinet. Het voorstel moet nog naar de Tweede Kamer, maar het kabinet is al akkoord. De baas van de NS Wouter Koolmees liet eerder deze zomer al weten dat hij een spitsheffing wilde invoeren. En nu gaat dat plan er waarschijnlijk komen.
Wanneer is de spits?
De Volkskrant schrijft dat NS de tarieven voor reizen in de spits in twee stappen mag verhogen. En de verhoging mag maximaal 7% zijn. Dit komt bovenop de jaarlijkse verhoging op basis van de geschatte inflatie. Reizen in de spits wordt dus flink duurder.
Drukte in de trein
Doordeweeks reizen minder mensen met de trein dan voor de coronacrisis. Maar in de spitsuren is het heel erg druk, vooral in de ochtendspits. Wouter Koolmees zei eerder in de Volkskrant dat de bezettingsgraad in de ochtend meer dan 100% is. Maar over de hele dag is de bezetting nog geen 30%. De NS hoopt dat door de spitsheffing reizigers zich meer gaan verspreiden over de dag.
Wat denk jij?
Wat is volgens jou de oplossing voor drukte in de trein?
Dit is de discussie
Helpen duurdere kaartjes in de spits?
Om de drukte in treinen op te lossen is nu het idee om treinkaartjes in de spits duurder en in de daluren goedkoper te maken. Maar is dit een goed plan?
Hoogleraar Bert van Wee werkt in Delft en woont in Amersfoort. Hij reist vaak met de trein in de spits. Hij vindt het een goed plan om het reizen in de spits duurder te maken zegt hij in Dit is de Dag (EO). Tijdens een proef van vijf jaar geleden bleek namelijk dat mensen minder in de spits gingen reizen als ze daarvoor beloond werden.
"Omdat mensen van de spits- naar de dalperiode gaan, wordt de kans groter dat je kan zitten in de spits. Ons spoorsysteem is afgestemd op een heftige maar korte spits, dat is heel duur en dat moet toch betaald worden. Of door de treinreiziger of door de belastingbetaler. Dit is een relatief goedkope oplossing. Als 20% de spits verlaat, heb je al redelijk wat bereikt."
Tweede Kamerlid Harmen Krul van het CDA reist vaak met de trein vanuit zijn woonplaats Den Helder naar Den Haag en kan zich ergeren aan de drukte in de trein. Maar de CDA' er is helemaal niet enthousiast over het plan van de NS en het kabinet.
"Een grote groep mensen heeft de mogelijkheid niet om een trein later te nemen. Denk aan onderwijzers, mensen die in ziekenhuizen werken en winkelpersoneel. die moeten gewoon op een bepaald moment beginnen en moeten in de spits reizen. Mensen die de flexibiliteit hebben om die trein later te pakken beloon je. En je straft de mensen met de beroepen die het simpelweg niet kunnen."
Krul is dus bang dat specifieke beroepsgroepen de dupe zijn, daarnaast vreest hij ook dat vooral mensen van buiten de Randstad meer gaan betalen voor de trein. Vaak zijn dat volgens hem mensen die niet meer in de Randstad wonen, omdat ze het niet meer kunnen betalen.
"Het plan is ook om drukke trajecten duurder te maken. Dat zijn 's ochtends de trajecten naar de Randstad toe en 's middags de trajecten van de Randstaf af. Dat zijn heel veel mensen die niet anders kunnen. En die moet je niet straffen."
Van Wee brengt hier tegenin dat het plan nooit bedoeld is om mensen te straffen, maar dat het bedoeld is om reizigers beter te spreiden over de dag. Hij zegt dat de meeste mensen die langere afstanden met de trein reizen een hoge opleiding en dus hoge inkomens hebben. Die reizigers hebben vaker een kantoorbaan en kunnen dus makkelijker hun reistijd aanpassen.
Van Wee vindt het wel een probleem als mensen met de laagste inkomens geen keus hebben, die moeten volgens hem ontlast worden.
"Die mensen moeten vooral onderhandelen met hun werkgevers of die ze tegemoet willen komen of speciale abonnementen vanuit de Nederlandse Spoorwegen krijgen. Dat kan wellicht via hun vakbonden."
Kamerlid Krul is nog steeds niet positief. Hij vindt het ook erg jammer dat het plan nu al besproken wordt, voordat het door de Tweede Kamer is besproken. Hij heeft nog geen voorstel gezien van het kabinet.
"Ons openbaar vervoer is een maatschappelijke dienst, een publieke zaak. En nu begint het langzaam aan op een soort economische proeftuin te lijken, waarin we met allerlei groepen experimenteren. Dat is niet de oplossing. De groep die achterblijft heeft geen keuze en dat is wat ons betreft niet eerlijk. Ik vind het echt een slecht plan."
Wat denk jij?
Ben jij voor een spitsheffing?
Benieuwd naar meer? Luister hier naar de discussie in Dit is de Dag (EO):
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen