Waarom zijn we chagrijnig, terwijl het economisch zo goed gaat?
vandaag · 18:55| Leestijd:5 min
Update: vandaag · 18:55
In dit artikel aan het woord
"Alsof je zegt: het is koud, ik vind het maar niks, maar je gaat toch met een korte broek naar buiten."
"Het enige dat mensen horen, is dat het niet goed gaat in Nederland."
"Zorgen die mensen hebben, gaan niet altijd over zichzelf en hun eigen portemonnee."
"Een beetje meer oog hebben voor elkaar, daar word je gelukkiger van."
In het kort
Nederland staat er economisch beter voor dan ooit: de economie groeit, banen zijn volop beschikbaar, de koopkracht stijgt en de armoede daalt. Toch overheerst bij veel mensen een gevoel van onvrede en chagrijn. Hoe kan het dat cijfers en gevoel zo uit elkaar lopen?
Wat denk jij?
Stelling: 'Meer geld maakt mij automatisch gelukkiger'
Sterke economie, matig humeur
Prinsjesdag ligt weer achter ons en misschien heb je iets meegekregen van de toespraak van de minister van Financiën, Eelco Heinen. Hij zei dat het kabinet zich inzet voor een sterke economie, een veilige samenleving en het welzijn van de middeninkomens. Investeren in defensie en veiligheid zijn daarbij belangrijk, net als het behouden van een stabiele koopkracht en het op orde houden van de overheidsfinanciën.
Het kabinet wil zo zorgen dat Nederland niet alleen nu, maar ook in de toekomst welvarend en veilig blijft. Want Nederland staat er economisch best goed voor. Veel mensen hebben werk, de koopkracht stijgt, de economie groeit en er is minder armoede. Op papier lijkt het alsof we het nooit beter hebben gehad: spaargeld groeit, huizen worden steeds meer waard en de overheidsschuld is binnen de perken.
Toch overheerst bij veel Nederlanders een gevoel van onvrede en somberheid. De minister geeft ook wel toe dat er zorgen zijn over grotere maatschappelijke onderwerpen. Stijgende prijzen, de woningmarkt, klimaat, politieke instabiliteit en internationale spanningen spelen mee in hoe mensen het dagelijks leven ervaren. Nederlanders maken zich zorgen over de richting van het land en het samenleven met elkaar, zelfs als de cijfers van de economie positief zijn.
Dit zijn de cijfers
In 2024 kregen Nederlanders er gemiddeld flink wat koopkracht bij: een stijging van 3,6 procent, de grootste in ruim twintig jaar. Dat kwam vooral door de grootste cao-loonstijging in ruim veertig jaar (6,8 procent). Wie profiteerde? Vooral huishoudens met werk zagen hun portemonnee groeien, bij bijstandshuishoudens was het effect een stuk kleiner. Dat blijkt uit cijfers van het CBS. In de grafiek hieronder zie je dat we in de afgelopen tien jaar er alleen in 2022 op achteruit zijn gegaan.
Goed nieuws, slecht gevoel: hoe kan dat?
Hoewel Nederland er economisch beter voor staat dan ooit, overheerst er een gevoel van onvrede en chagrijn bij veel Nederlanders. Hoe kan dat? In Dit is de dag (EO) geven vier experts hun kijk op deze bijzondere situatie.
Laten we bij de feiten beginnen. Peter Hein van Mulligen weet als hoofdeconoom bij het CBS de precieze cijfers. Hij zegt dat Nederland gemiddeld gezien rijker is dan ooit, maar dat dit beeld niet voor iedereen geldt. Hij wijst erop dat de stijging van het inkomen en de koopkracht voor de meerderheid positief uitpakt, maar dat de groep die nog steeds in armoede leeft, sterker te maken heeft met financiële tekorten.
Mensen voelen dus dat het beter gaat, maar voor sommige groepen blijven de problemen hardnekkig. Daarnaast ziet Van Mulligen een opmerkelijke tegenstelling: hoewel mensen somber zijn over hun financiële situatie, besteden ze juist meer geld dan vroeger en sparen ze ook flink.
Peter Hein van Mulligen
Hoofdeconoom CBS"We zijn rijker dan ooit. Vorig jaar was de grootste koopkrachtstijging in ruim twintig jaar tijd. Ons inkomen is nog nooit zo hoog geweest. Heel veel van dat extra inkomen geven we ook uit, maar niet alles: ons spaargeld heeft de grens van 500 miljard gepasseerd. Huizenprijzen stijgen, dus de woningwaarde van alle huizenbezitters gaat door het dak. Toch zeggen mensen dat ze somber zijn over hun financiën en dat vind ik lastig te begrijpen. Het is een beetje of je zegt: het is koud buiten, ik vind het maar niks, maar je gaat toch met een korte broek naar buiten."
Mariken van der Velden is universitair hoofddocent politieke communicatie. Zij legt uit dat het sombere gevoel van Nederlanders vooral gevoed wordt door de politieke en mediaberichtgeving. In de media staat vaak centraal dat grote problemen niet worden opgelost, en oppositiepartijen benadrukken structureel dat het slecht gaat. Volgens Van der Velden horen Nederlanders daardoor voornamelijk negatieve verhalen, waardoor hun gevoel afwijkt van de feitelijke cijfers.
Mariken van der Velden
Universitair hoofdocent politieke communicatie"Wat je vandaag in de media ziet is dat ‘grote problemen niet worden aangepakt’. Alle oppositieleiders zeggen dat het verschrikkelijk gaat met Nederland. Zelfs partijen die nu weer in de oppositie zitten, zeggen dat het kabinet er niks van bakt. Dus het enige dat mensen horen, is dat het niet goed gaat."
Volgens Josje den Ridder (onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau) gaan de zorgen die mensen hebben, verder dan alleen geld. SCP-onderzoek toont aan dat veel Nederlanders zich druk maken over de maatschappelijke en politieke richting van het land. Ze wijst erop dat mensen hoge verwachtingen hebben van de verzorgingsstaat en dat ze het vervelend vinden dat problemen zoals armoede en ongelijkheid nog bestaan, ook in een rijk land. Zo ontstaan gevoelens van onbehagen die niet direct uit de economie voortkomen.
Josje den Ridder
Sociaal en Cultureel Planbureau"Veel mensen maken zich zorgen hoe het met Nederland gaat, en ook over de richting die Nederland op gaat. Ongeveer 60% vindt dat Nederland de verkeerde kant op gaat. Een van de redenen dat het goed gaat financieel, maar mensen zich toch zorgen maken, is dat die zorgen veel breder zijn dan geld alleen. Ze maken zich zorgen over de hoge prijzen, maar ook over hoe we met elkaar samenleven: de verhuftering, de politiek, langdurige formaties, falende kabinetten. Mensen weten dat Nederland rijk is en dat we een goed sociaal vangnet hebben, maar hun zorgen gaan over de maatschappij als geheel. Ze zien dat er nog steeds armoede is, dat er voedselbanken bestaan, dat inkomensverschillen groot zijn, en vinden dat het anders zou moeten in een welvarend land als het onze."
Theoloog Arnold Huijgen plaatst het economisch geluk in perspectief. Volgens hem merken mensen op een bepaald welvaartsniveau nauwelijks nog verschil van een lichte koopkrachtstijging, en richten ze hun aandacht daarom op grotere maatschappelijke problemen. Huijgen wijst erop dat factoren zoals klimaat, woningmarkt en oorlog een groter effect hebben op het gevoel van welzijn. Hij benadrukt ook dat persoonlijke betrokkenheid en maatschappelijke verbondenheid gelukkiger maken dan geld alleen.
Arnold Huijgen
Theoloog"Op een gegeven moment bereik je een bepaald welvaartsniveau, waar een lichte koopkrachtstijging eigenlijk niet zo gek veel meer doet. Als ik er twee tientjes per maand bij krijg volgend jaar, dat maakt voor mij eigenlijk niet zoveel uit. Mensen gaan dan toch om zich heen kijken en zien dat er grotere problemen op ons afkomen die niet worden opgelost. Denk aan het stikstofverhaal, de woningmarkt, de klimaatcrisis. Dat mensen daar een gevoel van onbehagen aan overhouden, snap ik heel goed. Mensen zien dat de wereld complex en beweeglijk is. Wie verder kijkt, merkt dat het goed samenleven van groot belang is, dat we elkaar nodig hebben, en dat betrokkenheid bij elkaar daadwerkelijk gelukkiger maakt. Doe iets voor een ander, vrijwilligerswerk bijvoorbeeld, en je merkt dat het verschil maakt."
Praat mee
Hoe voel jij je na het lezen van dit artikel? En wil je nog iets kwijt?
Luister naar onze podcast
Benieuwd naar de hele discussie? Luister hier naar Dit is de dag (EO) waarin presentator Hans van der Steeg in gesprek gaat met Peter Hein van Mulligen (hoofdeconoom bij het CBS), Mariken van der Velden (Universitair hoofdocent politieke communicatie), Josje den Ridder (onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau) en Arnold Huijgen (theoloog). Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen- Dit betekent Prinsjesdag voor jouw portemonnee: 'Een baksteen kan je niet eten'
Dit betekent Prinsjesdag voor jouw portemonnee: 'Een baksteen kan je niet eten'
