Tweede Inkomen
Mogen Kamerleden een bijbaantje hebben? 'Met dubbele belangen kun je dat werk niet goed doen'
16 augustus 2023 · 12:50
Update: 16 augustus 2023 · 12:51
In gesprek met
Ronald van Raak
Hoogleraar filosofie en voormalig SP-Kamerlid
"Als Kamerlid moet je belangen afwegen. Dan is het natuurlijk niet goed om zelf een belang te hebben. Dan kun je dat werk volgens mij niet goed doen."
Rob van Eijbergen
Hoogleraar integriteit
"Je mag van parlementariërs verwachten dat ze middenin de samenleving staan. Ik denk dat dat je rol als Kamerlid versterkt."
In het kort
Sommige parlementariërs zijn een tikje te ijverig geweest met bijbaantjes en uitstapjes naast hun drukke werk in de Tweede Kamer, en moeten daarom nu in de buidel tasten. Je mag namelijk maar een bepaald bedrag bijverdienen als Kamerlid per jaar. Maar is het überhaupt wel zo'n goed idee dat onze Kamerleden hun geld elders binnenharken, of moeten ze zich gewoon volledig richten op hun werk als volksvertegenwoordiger?
Wat denk jij?
Vind jij dat Kamerleden een bijbaantje mogen hebben?
Dit is de situatie
De nevenactiviteiten van Tweede Kamerleden
Op de ruim 124 duizend euro die Kamerleden jaarlijks verdienen, mogen ze volgens de huidige regels 14% bijverdienen. Als ze meer verdienen, moeten ze dat gedeelte van hun salaris bij de Kamer weer inleveren.
Kamerleden moeten daarom ook altijd melden wat hun zogenoemde nevenactiviteiten, dus bijbaantjes, zijn. Maar dat doen ze niet allemaal. Een aantal Kamerleden dat na de wettelijke deadline hun bijverdiensten meldde bij de Belastingdienst, wordt gekort op hun salaris, zo meldde BNR dinsdag.
Het gaat dan in ieder geval om Gidi Markuszower van de PVV, FVD'er Thierry Baudet en Roelof Bisschop, SGP'er. Baudet moet het meeste terugbetalen: 40.000 euro. Bij Markuszower en Bisschop gaat het om veel kleinere bedragen. Ook zouden alle drie de Kamerleden het geld inmiddels hebben ingeleverd.
Deze Kamerleden zijn al (jaren) te laat met het opgeven van hun eventuele neveninkomsten
PVV
- Chris Jansen
- Karen Gerbrands
- Gabriellë Popken
- Emiel van Dijk
- Gidi Markuszower
VVD
- Klaas Dijkhoff
- Han ten Broeke
- Sven Koopmans
- Jan Middendorp
D66
- Tjeerd de Groot
- Jessica van Eijs
- Kees Verhoeven
Overige partijen
- Gijs van Dijk (PvdA)
- Rene Peters (CDA)
- Henk Krol (BVNL)
Er zijn heel veel Kamerleden die géén bijbaantje hebben, en velen met bijbaantje maken netjes op tijd melding van hun bijverdiensten. Zo verdiende Pieter Omtzigt bijna 150.000 euro met de verkoop van zijn boek, waardoor hij maximaal gekort werd op zijn salaris. Maar Omtzigt heeft zelf niets overgehouden aan de verkoop van zijn boek: hij liet in het register van de Kamer opschrijven dat hij alles wat hij netto overhield, dus na het verrekenen van de korting, heeft geschonken aan de voedselbank en kledingbank in Enschede.
Hans Smolders van BVNL was naast Kamerlid in 2021, ook gemeenteraadslid in Tilburg én Provinciale Statenlid in Brabant. De inkomsten hieruit overstegen ook de 14% van zijn Kamersalaris en ook hij wordt daarom gekort.
Hoeveel verdienen Kamerleden precies?
Dit is de discussie
Belangenverstrengeling?
Maar hebben Kamerleden, die toch wel een riant salaris verdienen, wel zo'n extra baantje nodig? Volgens Ronald van Raak, zelf oud-Kamerlid namens de SP, niet. Kamerleden hebben het volgens hem al heel erg druk, en daarbij vreest hij voor belangenverstrengeling.
Volgens hem gaat het bij Kamerleden die een bijbaantje hebben bovendien vaak om functies waarbij je leiding geeft of toezicht houdt. Die banen zijn vaak bij lobbyorganisaties die al veel invloed hebben als ze proberen iets voor elkaar te krijgen bij de regering. Dit kan volgens Van Raak problematisch zijn, omdat dit betekent dat je werkt voor een organisatie specifieke belangen, terwijl je tegelijkertijd als Kamerlid verschillende belangen moet afwegen.
"Wat mij opvalt is dat als politici bijbanen hebben, dat dat zelden is als verpleegkundige, onderwijzer of op de afvalverwerking. Mark Rutte was onderwijzer, maar die vroeg daar geen geld voor, en dat vond ik eigenlijk heel mooi. Dat is dan geen bijbaan, dat is gewoon iets wat je doet voor de samenleving. Maar je ziet een Kamerlid niet snel koffers sjouwen op Schiphol. Het gaat nu meestal om bestuurs- en toezichthoudende functies."
Het probleem is volgens Van Raak dus vooral wanneer Kamerleden betaald worden voor hun andere functie.
"Als je gewoon niks mag bijverdienen, dan is het ook niet ingewikkeld. Dan raak je nooit verstrikt in de bureaucratie. Dus dat lijkt me een hele mooie vuistregel. Als je betaald wordt heb je een afhankelijkheidsrelatie."
Politici en lobbyen
Er klinkt echt al langer kritiek op de mogelijke lobbypraktijken in Den Haag. Toen toenmalig minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen (VVD), vertrok naar de energielobby, werd er een verbod ingesteld. In dat verbod staat dat (oud-)bewindspersonen de eerste twee jaar na hun vertrek uit de politiek niet aan belangenbehartiging doen over onderwerpen die te dicht bij hun portefeuille als minister of staatssecretaris liggen. Dit uit angst voor belangenverstrengeling. De bewindspersonen moeten hier bij hun vertrek advies over vragen bij een adviescollege.
Maar dat verbod is volgens sommigen, zoals Kamerleden Omtzigt en Laurens Dassen (Volt), niet streng genoeg. Ze willen eigenlijk dat een functionaris erop toezient of wat er gebeurt wel binnen de regels past.
Kamerleden mogen overal werken waar ze willen als ze hun ambt stappen. Dit omdat het kabinet Kamerleden de wet niet mag voorschrijven. Uit onderzoek waar BNR over schrijft blijkt dat tussen de 31 en 44% van oud-Kamerleden naar de lobby- en bedrijfssector gaat als ze uit Den Haag vertrekken.
Rob van Eijbergen, hoogleraar integriteit, vindt het juist goed als Kamerleden er iets naast doen, omdat ze hierdoor middenin de samenleving komen te staan. Dan maakt het niet zo veel uit of dat als verpleegkundige of juist bestuursvoorzitter van een ziekenhuis is, vindt hij.
"Ik ben er een warme voorstander van dat Kamerleden tijdens werkbezoeken meelopen, of een tijdje parttime in een zorginstelling werken. Maar daarnaast vind ik dat mensen ook andere functies mogen hebben, mits ze daar transparant over zijn en zorgen dat er geen belangentegenstelling is. Ik denk dat het bijna niet mogelijk is, tenzij je je opsluit in je kamer, om als Kamerlid geen contacten te hebben op wat voor manieren dan ook buiten je functie in de samenleving. Dus je zit al heel snel in zo'n situatie. Maar daar moet je wel zorgvuldig mee omgaan."
Van Eijbergen benadrukt dat hij het belangrijk vindt dat er gekeken wordt naar de portefeuille een Kamerlid beheert (dus bijvoorbeeld onderwijs, of veiligheid) en dat je dat niet met het bijbaantje overeen laat komen.
"Volgens mij is het wel werkbaar om daar afspraken over te maken. (...) Een lobbyorganisatie vind ik inderdaad niet passen bij een Kamerlidmaatschap. Maar het feit dat je op een andere manier actief bent, in het onderwijs bijvoorbeeld, met een toezichthoudende functie, dat lijkt me juist heel wenselijk, want dan zie je ook van binnenuit wat er speelt."
Wat denk jij?
Mogen Kamerleden wat bijverdienen, of niet?
Luister de uitzending van Dit is de Dag (EO) met Tijs van den Brink nu terug als podcast:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen