Is het normaal dat het hele dorp Moerdijk moet verdwijnen voor de ener­gie­tran­si­tie?

Dit is de situatie

Moerdijk moet helemaal verdwijnen

Stel je voor: je woont in een rustig dorp, waar je elkaar nog groet op straat, waar de kerkklok elk uur slaat, en waar de meeste mensen al generaties lang wonen. En dan hoor je ineens dat jouw hele dorp moet verdwijnen. Dat is precies wat er nu speelt in het Brabantse Moerdijk.

Het gemeentebestuur van Moerdijk heeft bekendgemaakt dat het dorp moet wijken voor de uitbreiding van het grote haven- en industrieterrein dat aan de rand ligt. Het plan maakt deel uit van de zogeheten Powerport regio Moerdijk: een gebied dat zich uitstrekt van het huidige havengebied tot aan de Amercentrale bij Geertruidenberg. In dat gebied wil het Rijk ruimte maken voor nieuwe, duurzame energieprojecten en industrie.

Industrie moet duurzamer

Volgens de gemeente is die uitbreiding hard nodig om de industrie in Nederland te kunnen verduurzamen. Maar dat kost ruimte, veel ruimte. En juist die ruimte is schaars in West-Brabant, waar ook al zorgen zijn over leefbaarheid en milieudruk. Daarom is besloten dat het dorp Moerdijk, met zijn ongeveer 1.100 inwoners, in de toekomst moet verdwijnen.

Tijdens een informatiebijeenkomst in dorpshuis De Ankerkuil werd het nieuws dinsdagavond aan de bewoners verteld. De reacties waren geschokt en emotioneel. Mensen vroegen zich af wat er met hun huizen moet gebeuren, maar ook met het kerkhof van Moerdijk, waar familieleden en dorpsgenoten begraven liggen.

Eerlijk compenseren

De gemeente zegt dat het de bewoners eerlijk wil compenseren en dat er zorgvuldig zal worden gekeken naar nieuwe woonplekken. Al sinds 2015 bestaat er een regeling, de zogeheten Moerdijkregeling, waarmee inwoners hun huis kunnen verkopen aan de gemeente. Die regeling is dit jaar aangepast in verband met de Powerport-plannen. Toch komt het nieuws voor veel bewoners rauw op hun dak.

Dit is de discussie

Mag een dorp verdwijnen voor de energietransitie?

Hoe ver mag je gaan voor de energietransitie? Mag een dorp verdwijnen zodat Nederland genoeg ruimte heeft voor waterstofleidingen, hoogspanningsstations en duurzame industrie? Over die vraag verschillen hoogleraren Derk Loorbach (Transitiekunde) en David Smeulders (Energietechnologie) van mening.

Volgens David Smeulders is het verdwijnen van Moerdijk pijnlijk, maar vanuit praktisch oogpunt wel te begrijpen, zegt hij in Dit is de Dag (EO).

000

scherm sluiten

000

David Smeulders

Hoogleraar Energietechnologie

"Het is natuurlijk niet de eerste keer dat een dorp verdwijnt. In Duitsland en Zweden zijn ook dorpen verplaatst voor de industrie. In dit geval is het wel heel zuur dat er een dorp opgeofferd moet worden voor de energietransitie, zeker voor bewoners die er al generaties wonen. Maar puur feitelijk gezien is het logisch. Moerdijk ligt precies op een kruispunt van energie en industrie. Daar zitten 400 bedrijven met 18.000 werknemers, die allemaal moeten verduurzamen. Om dat te kunnen doen, heb je groene energie en infrastructuur nodig. Dat maakt Moerdijk een belangrijk knooppunt."

000

Derk Loorbach kijkt daar anders naar. Hij plaatst grote vraagtekens bij de manier waarop economische belangen steeds zwaarder wegen dan leefbaarheid.

000

scherm sluiten

000

Derk Loorbach

Hoogleraar Transitiekunde

"Het is opnieuw een voorbeeld van hoe we natuur en leefruimte opofferen voor economische groei. Er wordt gezegd dat dit voor verduurzaming is, maar het gaat vaak om bedrijven die hier ooit zijn gekomen vanwege goedkoop gas en gunstige ligging. Veel van die bedrijven zijn internationaal, vervuilen de omgeving en leveren de inwoners zelf weinig op. Dan kun je niet zeggen: ‘het is daar toch al vervuild, dus laten we het maar opofferen’. Dat is de gedachte: economie boven alles."

000

Daarop reageert Smeulders nuchter, hij bekijkt de situatie heel feitelijk.

000

scherm sluiten

000

David Smeulders

Hoogleraar Energietechnologie

"Uiteindelijk is het gewoon een kwestie van geld. Hoeveel kost het om dat dorp te sluiten en is dat het waard? Als daar het Koninklijk Paleis had gestaan, hadden we het niet gedaan. Als het een dorp was geweest van 20.000 inwoners, ook niet. De pech van Moerdijk is dat het relatief klein is en dat het op een knooppunt ligt. De energietransitie vreet ruimte, en die ruimte moet ergens vandaan komen. Dit is de eerste stap, maar zeker niet de laatste."

000

Meer weten?

Luister onze podcast

Benieuwd naar het hele gesprek? Luister hier naar Dit is de Dag (EO) waarin presentator Jan Willem Wesselink in gesprek gaat met Derk Loorbach (hoogleraar Transitiekunde) en David Smeulders (hoogleraar Energietechnologie). Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.

Dit maakten we ook

• Ben jij bereid je stroomgebruik aan te passen? ‘Jarenlang is ons stroomnet verwaarloosd en nu kan de burger ervoor opdraaien’

  Ben jij bereid je stroomgebruik aan te passen? ‘Jarenlang is ons stroomnet verwaarloosd en nu kan de burger ervoor opdraaien’

• Zijn kleine kerncentrales een goed alternatief voor windmolens en zonneparken?

  Zijn kleine kerncentrales een goed alternatief voor windmolens en zonneparken?