Ver­los­kun­di­gen zien abortus om geslacht van het kind na pretecho

“Wat we de laatste tijd wel zien, omdat we steeds vroeger naar die geslachtsbepalingsecho’s gaan, dat mensen ook echt zeggen: ja ik heb al twee jongens, dus als het een jongen is laat ik het weghalen en een meisje hou ik, of andersom”, vertelt verloskundige en echoscopiste Daphne Mol in De Koningswens.

In een enquête onder ruim 50 verloskundigen geven 15 verloskundigen aan meegemaakt te hebben dat het geslacht van het kind reden was voor afbreking van de zwangerschap van een cliënt. De meesten hebben het een enkele keer meegemaakt, een enkeling heeft het vaker gezien. "Ik heb toevallig vorig jaar meegemaakt dat dat afbreken van de zwangerschap om geslacht echt in zes weken tijd drie of vier keer gebeurde,” aldus Mol.

Pretecho

Verloskundige Suze Klapper bood erg vroege pretecho’s aan in haar praktijk. Al bij 11,12 weken zwangerschap kon zij met haar geavanceerde echo-apparaat het geslacht zien, zegt ze. “Ik dacht altijd: waarom komen die mensen nou zo vroeg? Toen bleek dus dat als het geslacht niet was wat ze wilden, dat ze dan kozen voor een curettage. En dus om de zwangerschap te beëindigen,” aldus Klapper in de podcast.

De commerciële pretecho is een betrekkelijk nieuw fenomeen. Tot een paar jaar geleden vernamen zwangeren vaak met de medische 20-weken echo wat het geslacht van het kind was. Nu kan dat al veel eerder in de zwangerschap met een niet-medische pretecho. De kwaliteit van de echo-apparatuur werd de afgelopen jaren steeds beter, en pretecho-bureaus claimen steeds eerder in de zwangerschap het geslacht van het kind te kunnen zien. In de rondgang vertellen veel verloskundigen dat het bepalen van het geslacht bij een vroege pretecho nog weleens mis gaat. Dan blijkt het geslacht bij een 20-weken echo toch anders.

Gezondheidsraad

Het is inmiddels dus vrij gangbaar om rond de 13 weken een pretecho met geslachtsbepaling aan te bieden. Echter, bij de nieuwe medische 13-weken-echo is het voor echoscopisten vanuit de overheid verboden om het geslacht van het kind te vertellen.

Ook bij de NIPT, een bloedtest waarmee rond 12 weken zwangerschap wordt gescreend op onder anderen het downsyndroom, mag in Nederland het geslacht niet bekend worden gemaakt. In België gebeurt dit bijvoorbeeld wel. In 2023 adviseerde de Gezondheidsraad om te handhaven dat het geslacht bij de NIPT in Nederland niet bekendgemaakt wordt ‘om ‘geslachtsselectie op niet-medische gronden te voorkomen’.

• Straks kan je ook in Nederland kiezen voor zoon of dochter, zegt Genderkliniek: 'Verbod is niet houdbaar'

  Straks kan je ook in Nederland kiezen voor zoon of dochter, zegt Genderkliniek: 'Verbod is niet houdbaar'

Perfecte plaatje

Verloskundige Klapper besluit geen pretecho’s meer te doen voor 14 weken zwangerschap. Ze merkte namelijk op dat sommige cliënten al een afspraak in de abortuskliniek hadden gemaakt, zodat ze direct naar de kliniek konden als het kind niet het gewenste geslacht bleek te zijn. Door te stoppen met de vroege geslachtsbepalingsecho’s hoopt Klapper de drempel voor deze vorm van geslachtsselectie te verhogen. Na 14 weken is curettage niet meer mogelijk en is een abortus ingrijpender.

Uit de rondgang rijst het beeld dat de afbrekingen om het geslacht vooral worden gedaan als er al één of meerdere kinderen van datzelfde geslacht in het gezin zijn. Soms gaat het om mensen met een migratie-achtergrond die voor een abortus kiezen, maar de verloskundigen zien dat zeker ook Nederlanders zonder migratie-achtergrond dit doen. Als oorzaak wijzen ze op een toegenomen maakbaarheidsdenken. “Mensen vinden dat ze recht hebben op het perfecte plaatje,” aldus één van de verloskundigen in de enquête die de podcast-makers rondstuurden.

Keuze

Ook verloskundige Sophie Six heeft wel eens meegemaakt dat een cliënt van haar koos voor abortus om het geslacht van het kind. Ze stapt niet zomaar over zo’n beslissing heen en gaat in gesprek met de cliënt. 

Toch vindt ze het wel belangrijk dat ook om deze reden de keuze voor een abortus gemaakt kan worden: “Als je daarop doorvraagt en ze blijven voor zichzelf kunnen onderbouwen waarom ze een bepaalde beslissing goed vinden, dan klopt die beslissing.”

Reden

In Nederland wordt niet bijgehouden om welke redenen vrouwen voor een abortus kiezen. Het Nederlands Genootschap van Abortusartsen herkent de verhalen van de verloskundigen over abortus vanwege het geslacht niet. “Nee, dat komt echt nauwelijks voor,” aldus bestuurslid Monique Opheij in De Koningswens.

Maar een vrouw hoeft in de abortuskliniek niet te vertellen wat de reden is dat ze de zwangerschap af wil breken. Het kan dus zijn dat een abortusarts niet weet wat de motivatie is van de ongewenst zwangere. Volgens abortusarts Opheij spelen overigens bijna altijd meerdere factoren een rol bij een beslissing hierover. In de Wet afbreking zwangerschap staat dat een vrouw in een noodsituatie moet verkeren voor een abortus. Maar wat een noodsituatie is, dat bepaalt de vrouw zelf.

Om een goed beeld te krijgen van of abortus om het geslacht van het kind voorkomt, belden de makers van De Koningswens met meer dan 70 verloskundigenpraktijken. Los daarvan stuurden ze een enquête rond over dit onderwerp die door 52 verloskundigen werd ingevuld.

Luister naar De Koningswens

In de podcast De Koningswens (EO) duiken Rianne van der Linden en Anne-Sophie van den Toren in dit onderwerp. Gevoelens van verdriet over het geslacht van je kindje zijn op zich niet nieuw. Wat wel nieuw is, is dat er tegenwoordig mogelijkheden zijn om met embryoselectie daadwerkelijk te kiezen voor een jongetje of een meisje. En het keuzemenu bevat nog meer opties; er kan bijvoorbeeld ook geselecteerd worden op oogkleur. Benieuwd geworden? Luister de podcast hieronder:

Luister jij liever via een ander kanaal? Klik hier om het gesprek af te spelen op jouw favoriete podcast-app.