Vleesvervanger naast de hamburger in het schap: goed plan of verwarrend?
17 juli 2023 · 15:35| Leestijd:7 min
Update: 11 maart 2025 · 14:22
In dit artikel aan het woord
"Het maakt de keuze voor mensen heel makkelijk."
"Wij vinden dat er framing plaatsvindt dat het eten van vlees niet gezond zou zijn."
In het kort
Vleesvervangers moeten prominenter aanwezig zijn in de supermarkt, zodat jij sneller de keuze maakt voor die vegaburger of vegaschnitzel. Zo redeneert althans Lidl, die de vervangers als proef in het vleesschap legt. Maar is dit inderdaad een goed idee? Zijn vleesvervangers eigenlijk wel zo gezond?
Wat denk jij?
Wat kies jij als jij voor zo'n gemengd schap staat: vlees of vega?
Aantal reacties: 0
Vleesvervangers en vlees hand in hand
In de meeste supermarkten hebben vleesvervangers hun eigen gedeelte in de supermarkt, maar Lidl legt ze naast het vlees. Dit is een poging om jou te verleiden om meer vegetarische keuzes te maken.
Lidl wil ervoor zorgen dat 50% van de verkochte eiwitten in hun supermarkten van plantaardige afkomst zijn en niet meer dan 50% van dierlijke eiwitten. Op dit moment is 38% plantaardig en 62% dierlijk. Vanaf half juni is de supermarkt daarom bezig met deze proef, in 70 supermarkten in Noord-Holland in de regio Amsterdam-Almere. De proef duurt drie maanden.
Wat houdt de pilot van Lidl precies in?
Wageningen University & Research en het World Resource Instituut (WRI) onderzoeken deze drie maanden of de indeling van het Lidl-schap invloed heeft op de aankopen van de klanten. Ook worden de klanten geïnterviewd.
Lidl heeft de bestverkopende vegaproducten bij de vleesproducten gelegd. Dat zijn de vegan rulgehakt, vega kipstukjes, vegan shoarma schnitzel en de vegaburger.
Ook niet onbelangrijk: de prijzen van de vleesvervangers zijn veel lager dan de vleesproducten.
Uit eerdere onderzoeken blijkt dat dit soort ingrepen invloed hebben op het koopgedrag van mensen. Zo laat ook een Belgische studie in 2019 zien dat het verplaatsen van een vegetarische kipkerriesalade naast de dierlijke variant zorgde voor 72% meer aankopen van die eerste.
Dit is de discussieGezond of ongezond?
De vleessector is allesbehalve blij met deze stap, zo bleek al eerder uit een ingezonden brief in De Telegraaf. Linda Verriet, voorzitter van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV), ondertekende die brief. Bij Dit is de Dag (EO) legt ze uit waarom de actie van Lidl haar tegen het zere been schopt.
"Wij vinden dat er halve informatie verstrekt wordt. De voordelen van vegaburgers worden continu vergeleken met de nadelen van vlees. Mensen moeten weten dat je met het eten van een vegaburger niet de vleeshamburger hebt vervangen. Vegaburgers bevatten veel andere bouwstoffen. Vlees eet je omdat je eiwitten en aminozuren wil binnenkrijgen. Met een vegaburger heb je gewoon een bewerkt product met ook heel veel ongezonde toevoegingen."
Hoe (on)gezond zijn vleesvervangers?
Niet iedere vleesvervanger is uiteraard hetzelfde, maar veel vegaproducten zijn inderdaad niet per se gezond. TestAankoop analyseerde in België 500 vleesvervangers en daaruit bleek dat er vaak te veel vet en te weinig eiwitten in zitten.
In vlees zijn een aantal belangrijke voedingsstoffen te vinden. Als je vegetarisch eet moet je dus zorgen dat je voldoende eiwit, ijzer en vitamine B12 of vitamine B1 binnenkrijgt. Dat kan je onder meer terugvinden in ei, peulvruchten, tofu en tempé. Ook noten, zaden en pitten zijn een goede aanvulling op je dieet. Daar zit niet zoveel eiwit in, maar wel voldoende ijzer en vitamine B1.
Sojabonen zijn de basis van de meeste vleesvangers. Daarin kun je eiwitten, ijzer en vitamine B1 vinden. Dit wordt meestal gecombineerd bijvoorbeeld tarwe of ei. Maar uit de analyse blijkt dat één op de drie vleesvervangers te weinig eiwitten bevat.
Verder zitten er dus vaak te veel vetten in. Dit omdat er vaak zonnebloem- of koolzaadolie wordt toegevoegd, en daar zitten veel calorieën in. Omdat het in de meeste gevallen om plantaardige, onverzadigde vetten gaat, zit er (meestal) niet veel verzadigd vet in de vegaproducten. Dat is dan weer een meevaller, want verzadigde vetten worden in verband gebracht met een hoger risico op hart- en vaatziekten.
Verder worden ijzer en vitamine B12 soms aan vegetarische producten toegevoegd, maar lang niet altijd. Ook zit er volgens het Voedingscentrum vaak te veel zout in vleesvervangers. Volgens het Belgische onderzoek gaat het dan om één op de tien vleesvervangers. Het Voedingscentrum heeft een app waarmee je kunt checken of de kant-en-klare vleesvervanger die je wil kopen in de Schijf van Vijf staat.
Verriet benadrukt dat ze echt niet vindt dat iedereen vlees moet eten, maar wil dat mensen weten wáárom we ooit vlees zijn gaan eten. En als je dat vlees gaat vervangen, kan dat volgens haar niet alleen met vegaburgers, maar moeten mensen ook bijvoorbeeld meer noten eten. Door vleesvervangers naast het vlees te leggen wek je de indruk dat de voedingstoffen wél een-op-een overeenkomen met dat van van het vlees, stelt ze.
Dat te veel vlees eten ongezond is, onderschrijft ook Verriet.
Hoe (on)gezond is vlees?
Ook dat verschilt uiteraard per stukje vlees. Aan bewerkt vlees, zoals rookworst of hamburgers, is ook vaak veel zout toegevoegd. Veel vegaproducten scoren beter op het gebied van verzadigde vetten. Dat percentage is bij een hamburger een stuk lager. Dit soort vlees, net als rood vlees, wordt dan ook wel in verband gebracht met beroertes, diabetes type 2 en kanker.
Onbewerkt mager vlees past volgens het Voedingscentrum wél in een gezond eetpatroon. Dit omdat hier veel eiwitten, vitamines en mineralen in zitten. En voor alles geldt dat het met mate gegeten moet worden.
"Het eten van te veel vlees is niet gezond, net zoals het eten van te veel vegaburgers niet gezond is. Overconsumptie is gewoon niet goed. Daar zijn wij ook niet voor. Maar vlees wordt neergezet als slecht. Ik wil echt benadrukken: vlees is niet slecht en het is een hele gezonde keuze binnen een gezond voedingspatroon."
Ze geeft aan dat de varkenshouderijsector graag zou zien dat supermarkten, maar ook andere voedselbranches, veel meer voedingsadviezen gaan geven. Zo kunnen mensen leren wat gezond eten is en welke voedingstoffen je precies nodig hebt.
Organisatie Wakker Dier, die zich inzet voor het welzijn van dieren, is juist erg enthousiast over de stap van Lidl. Dit omdat dit volgens directeur Anne Hilhorst de keuze voor vega voor veel mensen veel makkelijker zal maken. Volgens Hilhorst gaat het er bovendien niet om wat de gezondere of ongezondere keuze is in het schap, maar ligt het daar puur omdat je het op dezelfde manier gebruikt: je legt een hamburger op een broodje en een vegahamburger ook.
"Er liggen natuurlijk meer producten in het vleesschap die niet identiek zijn aan elkaar qua voedingswaarden. Dat staat er ook allemaal verder niet bij. Ik denk dat het goed is om te realiseren dat het project van Lidl niet over voorlichtingen gaat. Ze maken de keus gemakkelijker, maar ze hebben geen promotieborden ernaast staan. Het gaat echt over: als we het nu makkelijker maken voor mensen, kiezen ze dan vaker voor plantaardig?"
Verder benadrukt Hilhorst dat een gewone hamburger, dus van vlees, ook absoluut niet gezond is, en dat het doel van Lidl niet is om vlees te schrappen, maar simpelweg te minderen. Op de verpakking van een hamburger staat ook niet in grote letters dat het om een bewerkt en ongezond product gaat. Verder valt het haar op dat de vleesindustrie het vooral heeft over de (on)gezondheid van het product, maar de negatieve effecten op het klimaat onderbelicht laat.
Wat denk jij?
Wordt een vegaburger binnenkort de norm?
Aantal reacties: 0
"Ik denk dat het goed is om te realiseren dat de voornaamste reden dat Lidl dit doet klimaat is. Het is natuurlijk zo dat vlees ontzettend veel meer CO2-uitstoot heeft dan plantaardige alternatieven. En ik vind het ook nog wel goed om er op te wijzen dat het ook natuurlijk heel veel dierenleed gaat schelen. We eten 660.000 dieren per dag en dat mag echt wel even wat minder worden. Dus er zijn nog heel veel andere redenen, naast gezondheid, waarom we echt minder vlees moeten gaan eten."
Zijn vleesvervangers echt zoveel beter voor het klimaat?
Vlees heeft veel invloed op het klimaat vergeleken met andere producten. Maar ook daar zijn veel verschillen. Zo is kippenvlees het minst belastend en rundvlees het meest. Dit komt omdat koeien niet alleen heel veel eten, maar omdat ze ook veel methaan uitstoten via scheten, boeren en mest. Kippen eten daarentegen een stuk minder en stoten dus ook minder uit.
De productie van vleesvervangers zorgt in veel gevallen voor minder CO2-uitstoot, maar kaasproducten zijn bijna net zo schadelijk voor het milieu als vlees. Als je dus je hamburger wil vervangen, kun je beter kiezen voor een plantaardig product dan voor een product dat gebaseerd is op dierlijke producten als melk, kaas of eiwit van een kippenei. Dat blijkt uit een analyse van het tv-programma De Kennis van Nu.
Sommige vleesvervanger zijn dan ook (bijna) net zo belastend als een stukje vlees. Vleesvervangers op basis van plantaardige producten hebben namelijk juist weer veel bewerking nodig en daarmee een hoog energieverbruik. Denk bijvoorbeeld aan een groenteburger op basis van tofu met boerenkool. Die scoort beter dan rundvlees als er gekeken wordt naar impact op het milieu, maar slechter dan varken en kip.
De Wakker Dier-directeur is het wel met Verriet eens dat het goed zou zijn als supermarkten bepaalde slechte keuzes sowieso niet meer aanbieden en dat het makkelijker moet worden voor de consument om gezonde keuzes te maken.
Andere supermarkten hebben overigens nog geen doelstellingen over het combineren van vlees- en vegaschappen bekendgemaakt.
Praat mee
Goed idee, vlees en vega in hetzelfde schap, of juist niet?
In Dit is de Dag (EO) op NPO Radio 1 ging presentator Joram Kaat in gesprek met Linda Verriet (voorzitter van de Producenten Organisatie Varkenshouderij) en Anne Hilhorst (directeur van Wakker Dier) over vleesvervangers en vlees in de Lidl.
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen
