Waarom sommige dorpen dit jaar al op 3 mei herdenken

Sommige plaatsen houden herdenking op zaterdag

Eens in de zoveel tijd valt Dodenherdenking op zondag. Dit jaar is dat ook het geval. Daarom kiezen sommige gemeentes (of dorpen) met een christelijke achtergrond ervoor om de herdenking al op zaterdag te houden. Bijvoorbeeld in Staphorst, Genemuiden en Rijssen.

De gedachte daarachter is dat de zondagrust in het geding komt. Zo kan het tijdstip in conflict zijn met de kerkdienst. Ook wordt er op gewezen dat vrijwiligers of gemeentemedewerkers mee moeten helpen met zaken als geluidsinstallatie of dranghekken. Ook kan het lastig liggen bij scholen, muziekkorpsen en koren, die bezwaar hebben om mee te werken op zondag.

Waar de Nationale Herdenking altijd op 4 mei is, kan lokaal een andere afweging gemaakt worden. Verschillende christelijke plaatsen kiezen daarvoor als 4 mei op zondag valt. Bijvoorbeeld in Opheusden: "Voor ons is de zondag geen optie", vertelt een vrijwilliger van Stichting Koningsdag en 4 en 5 mei Opheusden aan De Telegraaf. "Als we dit jaar op 4 mei herdenken, zouden er geen mensen zijn."

Herdenken op zaterdag én zondag

Ook binnen gemeentes worden verschillen zichtbaar: het ene dorp herdenkt op zaterdag, de andere op zondag. Zo wordt de herdenking in gemeente Barneveld door de dorpen Kootwijkerbroek en Garderen al op zaterdag gehouden. En in de gemeente Elburg herdenkt het dorp Doornspijk al een dag eerder.

Ook in de gemeente Zwartewaterland wordt verschillend herdacht: op zaterdag vindt de Dodenherdenking vast plaats in Genemuiden en Kamperzeedijk. In Hasselt en Zwartsluis is de dodenherdenking op zondag.

Om hoeveel plaatsen in Nederland gaat, is niet precies bekend bij het Nationaal Comité 4 en 5 mei.

Enkele gemeentes overstag

Van de gemeentes die in 2014 op zaterdag herdachten, zijn er nu ook een paar die dit keer toch kiezen voor zondag. Zo wordt dit jaar in de dorpen Ochten, Kruiningen, Werkendam en Sprang-Capelle gekozen voor het eerst gekozen voor herdenken op zondag.

In het dorp Elst valt een tegengestelde beweging op: waar normaal gesproken ook op zondag wordt herdacht, kiest het dorp er nu vanwege zondagsrust voor om toch een dag eerder te herdenken. Volgens de organisatie zouden veel inwoners een herdenking op zondag "zeer ongewenst" vinden.

Sinds 1968 ook op zondag

Tot 1968 werd de Dodenherdenking regelmatig een dag eerder verschoven als 4 mei op zondag viel. Daar kwam officieel een einde aan toen de regering in 1968 besloot de herdenking altijd op 4 mei te houden. Daarbij zijn gemeentes vrij om de herdenking toch een dag eerder te verplaatsen.

Op een andere dag herdenken? Ook voor de joodse gemeenschap in Nederland is dat wel eens aan de orde. Zo viel de Dodenherdenking vorig jaar op zaterdag, de joodse rustdag Sabbat. Daarom herdachten joodse gemeenschappen op verschillende plekken in het land al op vrijdag 3 mei.

Wel of niet herdenken op zondag?

Op verschillende plaatsen in Nederland wordt ervoor gekozen om te herdenken op zaterdag. Wel of niet herdenken op zondag? Daarover verschillen de meningen.

De Urker veteraan Klaas Mars maakt zich al jaren hard voor herdenken op zondag. In 2014 startte hij een petitie om de dodenherdenking altijd op 4 mei te houden, ook als dat zondag is.

Klaas Mars

Urker veteraan

"4 mei moet gewoon 4 mei zijn. Een nationale herdenking hoort op hetzelfde moment. Volgens de Bijbel kan het ook gewoon op zondag. Zo genas Jezus mensen op de Sabbat. Ook vind ik dat je bij dit vraagstuk vooral de mening moet vragen van mensen die het werkelijk aangaat: mensen die de oorlog hebben meegemaakt en daarin iets gedaan hebben. Ook nabestaanden, veteranen en militairen."

000

Dit jaar kiest de gemeente Urk er opnieuw voor om te herdenken op zaterdag. In aanloop naar het besluit sprak de gemeente onder meer met nabestaanden, veteranen en predikanten. Ondanks dat de meeste direct betrokkenen geen bezwaar hadden tegen de zondag, wijst de gemeente erop dat voor een deel van de lokale bevolking herdenken op zondag niet wenselijk is.

Dat besluit valt Mars zwaar. Daarom stapt hij per direct uit de werkgroep 4 mei. Ook komt er geen speciaal detachment van veteranen naar de herdenking - wel een erewacht. Die moet er moreel gezien staan, vinden Mars en zijn medeveteranen.

"We zijn het niet eens met het besluit. Ik trek mijn handen er vanaf. Er is gesproken met nabestaanden en veteranen en zij willen juist graag herdenken op zondag. Dát zijn de mensen die de herdenking het meest aangaat. Nabestaanden hebben iemand verloren die in de oorlog omgebracht is. Veteranen zijn een oorlog ingegaan en geschonden teruggekomen. "

000

"Met een half muziekkorps wordt het hem niet"

In de gemeente Doornspijk wordt de herdenking altijd georganiseerd op zaterdag als 4 mei op zondag valt, vertelt Bert van Deelen, voorzitter van de lokale Oranjevereniging Moed en Vertrouwen.

Bert van Deelen

voorzitter van de lokale Oranjevereniging Moed en Vertrouwen

"Wij kiezen hiervoor omdat het merendeel van onze leden behoudend christelijk is. We zijn bang dat een groot aantal leden het er anders niet mee eens is. Er zullen toch mensen voor aan het werk moeten. Ook zijn er deels bezwaren binnen het muziekkorps. Met een half muziekkorps wordt het hem niet. Ook zijn er binnen koren bezwaren."

000

Ook is hij bang dat er weinig mensen op af komen op het moment dat de herdenking op zondag zou worden gehouden.

"Normaal gesproken is er sprake van een grote opkomst, het halve dorp loopt uit. Op zondag zou de opkomst minimaal zijn. Binnen het bestuur is er wel wat verschil van mening over, alleen we willen het voor onze leden doen. Als mensen principieel op zondag willen herdenken, kunnen ze ook op andere plekken in de gemeente Elburg terecht."

000

"We hopen dat het niet al te hard aankomt bij de reformatorische groep"

In het christelijke dorp Ochten (onderdeel van de gemeente Neder-Betuwe) wordt de Dodenherdenking dit jaar voor het eerst op zondag georganiseerd, vertelt Ton Schouten van het lokale Oranjecomité.

Ton Schouten

Oranjecomité Ochten

"Deze keer houden we ons toch aan de nationale herdenkingstijd, hoewel dat op zondag is. We hebben er wel lang over nagedacht, omdat een groot deel van het traditionele publiek van reformatorische huize is. Na wat discussie onderling hebben we gezegd: we vinden toch dat we ons bij de nationale tijden moeten voegen."

000

Wat in het besluit meespeelde, is dat het lokale herdenkingsmonument recent werd verplaatst naar het terrein van de Nederlandse Hervormde Kerk, legt hij uit. Het comité had sterk de indruk dat deze kerk wel zou willen meewerken aan het verplaatsen van de kerktijden, want dat is nodig bij een herdenking op zondagavond.

"De kerk gaat nu iets eerder beginnen en overwegen de dienst een beetje aan te passen aan de dag. Zo proberen we alle bevolkingsgroepen te bedienen en we hopen gewoon dat het niet al te hard aankomt bij de reformatorische groep. We verwachten dat een aantal mensen dit jaar overslaat en hopen dat zij volgend jaar gewoon weer meedoen. Ook hebben we er bewust voor gekozen om dit jaar niet de hulp in te roepen van scholen."

000

• Is het tijd voor een bredere invulling van Dodenherdenking?

  Is het tijd voor een bredere invulling van Dodenherdenking?