Afvallen met Wegovy niet vergoed: 'Duur medicijn niet de oplossing voor de obesitasepidemie'
17 juli 2024 · 10:57| Leestijd: 5 min
Update: 2 augustus 2024 · 15:12
In dit artikel aan het woord
"Bij knieklacht-patiënten, depressie-patiënten en kankerpatiënten is het wel volledig geaccepteerd dat we medicijnen geven."
"Wat kun je het meest effectief doen tegen de obesitasepidemie? Dat is niet een duur pilletje erin stoppen, maar dat is vol inzetten op preventie."
In het kort
Stel je voor: je worstelt al jaren met overgewicht en hebt echt alles geprobeerd om af te vallen, maar niks werkt. Dan hoor je ineens over een wondermiddel: één spuitje per week en je hoeft je nooit meer zorgen te maken. Klinkt als een droom, toch? Nou, als we sommige berichten moeten geloven, is dat precies wat Wegovy doet. Maar het Zorginstituut adviseert om dit middel niet in het basispakket van de zorgverzekering op te nemen. Waarom eigenlijk?
Wat denk jij?
Heb jij overgewicht?
Aantal reacties: 0
Waarom wordt Wegovy niet vergoed?
Mensen met overgewicht verliezen gemiddeld 9,4 procent meer gewicht met Wegovy dan met het afslankmiddel Saxenda. Dat middel wordt wél vergoed voor mensen met een body mass index (BMI) van 35 of hoger. Zorginstituut Nederland ziet óók dat Wegovy effectief is, maar vindt dat er nog te veel onzekerheden zijn over de gezondheidseffecten voor de patiënten. Daar moet dus volgens hen eerst meer onderzoek naar komen.
Hoeveel mensen hebben overgewicht in Nederland?
In Nederland hebben ongeveer 7 miljoen mensen overgewicht, waarvan 14 procent ernstig: dat heet obesitas. Dat betekent dat ongeveer 980.000 Nederlanders obesitas hebben.
Overgewicht wordt gedefinieerd als een Body Mass Index (BMI) van 25 tot 29,9. Obesitas heb je als je BMI 30 of hoger is. Mensen met overgewicht en obesitas hebben een verhoogd risico op gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, en bepaalde vormen van kanker.
Overgewicht komt voor in alle leeftijdsgroepen, maar het ziektebeeld neemt wel toe met de leeftijd. Het is ook vaker aanwezig bij mensen met een lager opleidingsniveau en een lager inkomen.
Ozempic
Los daarvan vindt het instituut ook dat het medicijn (nog) niet in het basispakket opgenomen moet worden omdat het "maatschappelijk niet te verantwoorden" is.
Dit komt door het actieve bestanddeel wat in Wegovy zit: namelijk semaglutide. Semaglutide zit ook in het diabetesmedicijn Ozempic, een medicijn dat wordt gebruikt om de bloedsuikerspiegel bij diabetespatiënten te verlagen. Ozempic helpt óók om af te vallen. Door deze ontdekking is er veel vraag naar het medicijn ontstaan, waardoor er nu een groot tekort is aan semaglutide. Het Zorginstituut geeft aan dat deze tekorten laten zien hoe belangrijk het is om goed te bepalen wie het meeste baat heeft bij dit medicijn.
- Wanneer heb je obesitas? Dit zijn de nieuwe richtlijnen
Wanneer heb je obesitas? Dit zijn de nieuwe richtlijnen
Verder zou het vergoeden van Wegovy een grote impact hebben op het zorgbudget: het zou de samenleving zo'n 1,3 miljard per jaar kunnen kosten.
Hoe gebruik je Wegovy (en Ozempic)?
Ozempic en Wegovy moeten beide één keer per week geïnjecteerd worden in je buik, dijbeen of arm. Ze bevatten semaglutide als werkzame stof. Semaglutide verlaagt de bloedsuikerspiegel en regelt insuline, wat belangrijk is voor mensen met type 2 diabetes.
Daarnaast imiteert semaglutide een hormoon, GLP-1, dat helpt om minder te eten. Het stuurt signalen naar je lichaam dat je genoeg hebt gegeten en zorgt ervoor dat je maag langzamer leeg raakt.
Moeten we blij zijn met een medicijn als Wegovy?
Maar is dit advies van het Zorginstituut terecht? Wegovy wordt ook wel als 'wondermiddel' gezien omdat het in zoveel gevallen zorgt voor gewichtsverlies: dat kan toch ook superfijn zijn voor mensen die al heel lang worstelen met hun gewicht?
Volgens gezondheidseconoom Marcel Canoy is het terecht dat het Zorginstituut een pas op de plaats maakt. Volgens hem zijn er meerdere argumenten om het medicijn niet te vergoeden. Zo is niet bekend of het medicijn op langere termijn ook nog werkt. Wat als je na twee jaar gewoon weer aankomt? Of wat als het andere effecten heeft op de gezondheid? Daar is de de Deense farmaceut Novo Nordisk niet helder over in haar modellen.
Maar dat is niet het enige punt van Canoy. In Dit is de Dag (EO) vertelt hij:
"We hebben te maken met een epidemie op het gebied van obesitas. Dan kun je je afvragen, zeker omdat genezen duur is, er een schaarste op de arbeidsmarkt in de zorg is, en dat we ons blauw betalen aan de zorg - wat zou je dan het meest effectief kunnen doen aan die epidemie? Dat is niet een duur pilletje erin stoppen, maar vol inzetten op preventie. Waar ik bang voor ben, is dat dat buiten beeld raakt. Dat mensen de perceptie hebben van, nou joh, je bent een beetje te dik, afvallen is ingewikkeld. Weet je wat, we gooien er een pilletje in en we kunnen gewoon verdergaan."
"Ik wil niet alleen maar de schuld bij individuen leggen. Want het is heel complex om af te vallen. Dat weet iedereen, denk ik. Het ligt ook aan het beleid dat er is. Bijvoorbeeld de voedingsindustrie. Die krijgt ruim baan om allerlei ongezonde meuk te adverteren."
Canoy vreest er ook voor dat het middel, als het vergoed zou worden, mogelijk te ruimhartig wordt voorgeschreven door een gebrek aan duidelijke richtlijnen.
"Van oké, die persoon met die BMI van 38 die mag dan wel zo'n pilletje en iemand anders niet. In de praktijk werkt het vaak toch niet zo, helaas. Dan denkt iemand met een BMI van 30 of 28: waarom krijgt hij het wel, en ik niet? Die gaat dan zeuren bij zijn huisarts en die gaat het dan toch voorschrijven. Je zult spijkerharde afspraken moeten maken dat alleen mensen die in zeer hoge risicogroepen zitten en waar dit bewezen effectief is, dit voorgeschreven krijgen."
Ook Jan Buining, initiatiefnemer van het expertisecentrum de LeefstijlStraat, denkt dat het hele systeem op de schop moet om de obesitasepidemie aan te pakken.
“Het is een hardnekkige gewoonte in de zorg om bij chronische ziekten direct naar pillen te grijpen. Dit model, gedreven door de farmaceutische industrie, pakt de onderliggende oorzaken niet aan en houdt het verdienmodel in stand. De echte oplossing is tweeledig: kennis over langetermijnleefstijlverandering moet beter verspreid worden onder leefstijlcoaches en andere zorgprofessionals. De onontkoombare oplossing is een voedingsaanbod waarin de gezonde keuze in alle opzichten de meest voor de hand liggende keuze is."
Hoogleraar obesitas Liesbeth van Rossum legt uit dat Wegovy géén wondermiddel is, maar een hulpmiddel: een aanvulling op een leefstijlprogramma. Als iemand obesitas heeft doordat de leefstijl van diegene gezond is, en iemand gaat een leefstijlprogramma doen met onvoldoende effect, kan Wegovy als ondersteunend middel werken.
Hoe werkt Wegovy precies?
"Het medicijn repareert een stukje van wat kapot is, wat het niet goed doet bij obesitas. Je darmhormonen zijn dan vaak verstoord", legt Van Rossum uit. Ze heeft het over het natuurlijk hormoon genaamd ‘glucagon-like peptide-1’ (GLP-1). Dat hormoon komt vrij uit de darmen na een maaltijd. Het werkt door aan te grijpen op plekken (receptoren) in de hersenen die de eetlust regelen waardoor mensen die het medicijn nemen zich voldaan en minder hongerig voelen en dus minder trek in eten hebben.
Van Rossum is het met Canoy eens dat het óók belangrijk is om te voorkomen dat er nog meer mensen overgewicht en obesitas ontwikkelen. Maar ze ziet een combinatie van beide opties als oplossing. Als metafoor gebruikt ze een kraan die openstaat en een bad dat al vol is:
"De hele leefomgeving moet gezonder. Supermarkten, suikertaks, dat soort dingen. Kraan dicht: taak overheid. Maar het bad is al vol en loopt niet vanzelf leeg. Dan moet je de stop eruit halen. Die taak ligt bij de zorg. Als ik morgen weer iemand in mijn spreekkamer zie met obesitas, een dertiger met een BMI van 38, gaat diegene helaas vaak niet enkel door een leefstijlinterventie op een BMI van 25 komen. Die zit in de wachtkamer voor een hartinfarct, kanker, dat soort dingen. Daar gaan we ongelooflijk veel voor betalen. 79 miljard kost obesitas voor de zorg per jaar. Per individu is dat 11.500 euro. En dat is ook een stukje preventie. Het voorkomen dat al die andere ziektes ontstaan. Om het echt op te lossen, moet je én aan preventie doen en behandeling. Kraan dicht, bad leeg."
Dat iedereen makkelijk aan het middel zou kunnen komen wanneer het in het zorgpakket wordt opgenomen, zal volgens Van Rossum meevallen. Artsen hebben al ervaring met het voorschrijven van afslankmedicijnen, en die zijn ook niet voor iedereen vrij verkrijgbaar.
Welke afslankmedicijnen in Nederland worden al voorgeschreven?
In Nederland zijn drie medicijnen beschikbaar voor de behandeling van obesitas. Zo kun je liraglutide (Saxenda®) voorgeschreven krijgen - dit is ook een spuitje. Naltrexon/bupropion (Mysimba®), dit neem je in tablet/capsulevorm, net als orlistat (Alli®, Orlistat®, Xenical®).
"Daar hebben we in Nederland een richtlijn voor. En die is eigenlijk in lijn met wat het rapport van het Zorginstituut zegt. Daar staat in: je kijkt niet alleen naar het BMI, maar ook naar de mate van ziek buikvet. Dat druk je uit in een gewichtsgerelateerd risico. Dat is een combinatie van 1 de BMI, 2 de buikomvang, 3 bijkomende ziekte. Wat nog wel belangrijk is, is hele duidelijke afbakening. Er zijn twee afslankmiddelen die al vergoed worden. Daar zijn hele duidelijke afspraken over wie dat wanneer mag hebben, maar ook, en dat is belangrijk, een stopregel. We weten dat je bij die middelen moet opbouwen, en alleen bij de mensen bij wie het werkt - dat is afgebakend op 5% gewichtsafname - gaan we door. Dan weet je dus dat je veel kosteneffectiever bent."
Ook weerlegt ze het argument dat je niet overal medicatie voor moet toedienen, ofwel: medicaliseren.
"Eerlijk gezegd denk ik dat we aan het medicaliseren zijn. Maar die mensen heten dan geen obesitas-patiënten. De mensen in de spreekkamers bij de huisarts, die heten knieklacht-patiënten, die heten depressie-patiënten, die hebben kanker. Maar dat zijn de gevolgen van obesitas. En daar is volledig geaccepteerd dat we dure chemotherapie geven, hoge bloeddrukmiddelen en antidepressiva."
Praat mee
Zou jij Wegovy of Ozempic gebruiken, of vind je dat geen goed idee?
Dit is de Dag (EO)
Deze uitzending van Dit is de Dag (EO) kun je nu beluisteren als podcast:
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassenMeer lezen?
- Zouden mensen met overgewicht meer zorgpremie moeten betalen?
Zouden mensen met overgewicht meer zorgpremie moeten betalen?
- Wanneer heb je obesitas? Dit zijn de nieuwe richtlijnen
Wanneer heb je obesitas? Dit zijn de nieuwe richtlijnen
Sinds deze zomer zijn er nieuwe richtlijnen voor het vaststellen van overgewicht en obesitas. Voortaan moet je niet alleen meer kijken naar het BMI, maar ook naar buikomvang. Waarom is dat? En hoe bepaal je nu of je te zwaar bent?
