Inloggen bij

Praat je mee? Als je bent ingelogd, kun je reacties plaatsen en gesprekken volgen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Uitgelichte afbeelding

Proef met zelf­do­dings­mid­del onder duizenden Nederlanders: moeten we dat willen?

31 oktober 2023 · 11:00| Leestijd: 4 min

Update: 8 augustus 2024 · 15:42

In dit artikel aan het woord

Hilde Palland
Hilde PallandCDA-Kamerlid
"Dit is echt het verkeerde antwoord op wel degelijk bestaande vragen rondom het levenseinde."
Bert Homan
Bert HomanCoöperatie Laatste Wil
"We pleiten ervoor om een gecontroleerde, veilige omgeving te creëren."

In het kort

Wat gebeurt er als je 10.000 Nederlanders een zelfdodingsmiddel geeft en ze tien jaar volgt? Op deze vraag wil Coöperatie Laatste Wil (CLW) een antwoord krijgen met hun plan 'de Proeftuin'. Klein probleempje, het is wettelijk verboden en de Tweede Kamer is ook niet enthousiast over het plan. Maar wat houdt het plan precies in? En wat is de kritiek van tegenstanders?

Wat denk jij?

Een proef met een zelfdodingsmiddel voor mensen die niet meer willen leven, vind je dat een goed idee?

Denk jij aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl

Dit is de situatie

Proef met zelfdodingsmiddel

Je geeft duizenden mensen een zelfdodingsmiddel. Deze mensen volg je tien jaar en je gaat kijken hoe het middel gebruikt wordt. Dit stelt Coöperatie Laatste Wil (CLW) voor in hun plan de Proeftuin. Niet iedereen is enthousiast over dit plan. 

Hoe werkt de Proeftuin?

Tien jaar lang krijgen 10.000 Nederlanders toegang tot een zelfdodingsmiddel. Het idee erachter: een vrijwillig levenseinde uit het illegale circuit halen en draagvlak vergroten in de Nederlandse samenleving voor een zelfgekozen levenseinde zonder de toetsing van een arts. 

Wat is de Coöperatie Laatste Wil?

Coöperatie Laatste Wil is een organisatie die als missie heeft om Nederlanders zeggenschap te geven over hun eigen sterven. Ze wil dat doen door een zelfdodingsmiddel beschikbaar te stellen aan leden. Op hun website staat dat ze 74.157 'supporters' hebben. Op dit moment is CLW vooral druk met het uitoefenen van juridische en politieke druk om het zelfdodingsmiddel legaal beschikbaar en toegankelijk te maken. CLW is opgericht in 2013 en komt voort uit de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. 

Volgens de Volkskrant introduceerden de vorige bestuursleden van CLW het zelfdodingspoeder Middel X in Nederland. Zij zijn op dit moment verdachten in een strafonderzoek dat al jaren duurt. 

CLW verwacht dat 1.000 van de 10.000 deelnemers in de tien jaren ook echt gebruik zullen maken het zelfdodingsmiddel. Deelnemers worden geselecteerd op basis van hun leeftijd (55+), ze moeten Nederlandse staatsburgers zijn en zelfstandig kunnen beslissen. Het zelfdodingsmiddel moet volgens CLW voldoen aan een aantal criteria.

Wat zijn de criteria waaraan het zelfdodingsmiddel moet voldoen?
  • Humaan
  • Beschikbaar
  • Betrouwbaar
  • Eenvoudig qua voorbereiding en inname
  • Korte tijd tussen inname en overlijden
  • Onomkeerbaar
  • Lang houdbaar en veilig op te bergen
  • Herkenbaar

Deelnemers mogen het middel direct ontvangen en daarna veilig opbergen of het laten bezorgen op het moment dat ze het willen gebruiken. CLW zegt veel aandacht te besteden aan veiligheidsmaatregelen om de maatschappij te beschermen tegen misbruik en impulsief gebruik. 

Welke veiligheidsmaatregelen neemt CLW?
  • Deelnemers worden getoetst of ze hun besluit vrijwillig en weloverwogen nemen
  • Zelfdodingsmiddelen worden gegeven onder strenge veiligheidsmaatregelen
  • Het gebruik van het zelfdodingsmiddel is traceerbaar
  • Het zelfdodingsmiddel wordt opgeslagen in een persoonlijk kluisje
  • De deelnemers geven in een document aan dat het hun keuze is om het zelfdodingsmiddel te gebruiken 

Juridisch moeten er volgens CLW drie zaken geregeld worden. Zo moet er een uitzondering gemaakt worden in de wet voor de Proeftuin. Hulp bij zelfdoding is namelijk strafbaar. Daarnaast moeten overheidsinstanties nabestaanden goed behandelen bij de afwikkeling van een niet-natuurlijke dood. En de laatste is dat er een zelfdodingsmiddel beschikbaar moet zijn. 

Wat zijn de reacties op het plan?

In de Kamer reageren verschillende politieke partijen verontrust op dit plan. ChristenUnie, BBB, CDA en SGP willen dat het kabinet de Proeftuin verbiedt, als het moet via spoedwetgeving. Fractievoorzitter van de ChristenUnie, MIrjam Bikker, noemt het 'experimenteren met een zelfmoordmiddel'. Ze wil daarnaast dat CLW verboden wordt. 

Zorgethicus Els van Wijngaarden noemt het in de Volkskrant een 'gevaarlijk en macaber plan' en 'ethisch onverantwoord'. Ze verwacht dat de wetgever hier nooit mee akkoord zal gaan. Hoogleraar levenseindeonderzoek Bregje Onwuteaka-Philipsen denkt ook dat het plan politiek onhaalbaar is, maar kan zich wel goed voorstellen dat CLW hiermee komt. De support onder Nederlanders voor eigen regie bij het levenseinde groeit, volgens Onwuteaka-Philipsen.

Dit is de discussie

Moet je proef met zelfdodingsmiddel toestaan?

Mensen die dat willen moeten dus voor een zelfdodingsmiddel kunnen kiezen als het aan Coöperatie Laatste Wil ligt. Maar waarom eigenlijk? En is het wel wenselijk dat mensen zo makkelijk voor hun eigen dood kunnen kiezen? CDA-Kamerlid Hilde Palland is helemaal niet enthousiast over dit plan, zegt ze in Dit is de Dag (EO). Ze denkt dat dit iets is wat we niet moeten willen als samenleving. 

Hilde Palland
Hilde PallandCDA-Kamerlid

"Dit is echt het verkeerde antwoord op wel degelijk bestaande zorgen die er kunnen zijn rondom een levenseinde. Maar die moeten we niet beantwoorden met het verstrekken van een middel om dan maar het leven zomaar te beëindigen."

"Het leven is veel te kwetsbaar en de taak van de overheid is juist om bescherming te bieden voor dat wat kwetsbaar is en ook voor het leven op te komen en te kijken wat zit er achter die stervenswens. Zeker als we ons ook realiseren dat die stervenswens veranderlijk is. Dus dit is een heel gevaarlijk pad wat we op zouden gaan. En daar moeten we echt een streep doorheen zetten."

Zo'n proef moet kunnen vindt Bert Homan, hij is bestuurslid bij Coöperatie Laatste Wil. Hij vindt dat we al veel te lang praten over ideeën, maar tot niets concreets komen als samenleving.

Bert Homan
Bert HomanCoöperatie Laatste Wil

"Het gaat ons om mensen die wilsbekwaam zijn en in eigen regie hun levenseinde willen bepalen. In de meeste keukenkastjes staan allerlei middelen waaraan je kan overlijden en dat is niet op een fijne manier. Dat is ook precies datgene wat wij willen voorkomen. We verwachten niet dat die tien-, twintig-, dertigduizend mensen die meedoen dat die allemaal [het middel gebruiken]. Wij denken dat dat maar een klein percentage is."

"Op dit moment zijn er een behoorlijk aantal mensen die ervoor kiezen om dit leven te verruilen voor een ander. En dat kunnen ze nu alleen maar op een hele vervelende manier doen zonder dat hun naasten in de nabijheid zijn, want die lopen dan onmiddellijk het risico om veroordeeld te worden. We pleiten er niet voor om het legaal te maken. We pleiten ervoor om een gecontroleerde, veilige omgeving te creëren waarin we dit met elkaar kunnen beleven. We pleiten eigenlijk voor een gedoogsituatie."

Meer horen over dit onderwerp? Luister naar Dit is de Dag (EO):

De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Praat mee

Waarom kiezen mensen volgens jou voor een zelfgekozen levenseinde?

Inloggen bij

Super dat je jouw perspectief wil delen! Log in om je reactie te plaatsen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Dit is de dagDit is de dag

Dit artikel hoort bij het programma

Dit is de dag

  • Hier & Nu

Deel dit artikel:

Meest gelezen

Lees ook

Neem een koekje.

Jammer! Door je cookie-instellingen kan je dit deel van de site niet zien. Als je meer cookies accepteert, kan je dit deel wel zien.

Toestemmingen aanpassen