Wil de echte journalist opstaan?
Oorlogsnieuws volgen via sociale media: 'Cestmocro brengt halve waarheden'
26 oktober 2023 · 15:00
Update: 26 oktober 2023 · 19:28
In gesprek met
Lale Gül
Schrijfster
"Cestmocro presenteert zich als een journalistieke pagina, alleen dat zijn ze gewoon niet."
Foeke Postma
Onderzoeker Bellingcat
"Dit is desinformatie waar we de hele tijd mee struggelen."
Rob Wijnberg
Hoofdredacteur De Correspondent
"Iedereen trekt zich terug in zijn eigen waarheid, de waarheid die voor hen uitkomt."
In het kort
Hoe volg jij het nieuws over de oorlog in Israël en Gaza? Toevallig via sociale media? Je bent niet de enige. Maar let wel op, op sociale media circuleert veel nepnieuws. Een van de kanalen die beschuldigd wordt van nepnieuws is het populaire Instagram-account Cestmocro. Wat is de kritiek op Cestmocro? En waarom zijn we zo gevoelig voor nepnieuws?
Wat denk jij?
Uit welke sociale media-bron haal jij vooral je nieuws?
Dit is de situatie
Oorlog op de sociale media
Volg je het nieuws over de oorlog in Israël en Gaza via sociale media? Dan heb je vast al heel veel heftig nieuws voorbij zien komen. En misschien vraag je je tijdens het lezen en kijken wel eens af, is dit echt? Dat is niet gek. Want op Instagram, Facebook en X gaat heel veel nepnieuws rond over het conflict.
Misschien denk je: daar heb ik geen last van, ik lees mijn krant, kijk naar het journaal, luister naar NPO Radio 1 en lees af en toe een artikel op DIT. Heel goed, maar dan ben je waarschijnlijk geen jongere. Jongeren gebruiken sociale media namelijk steeds meer als belangrijkste nieuwsbron. Op sociale media is het Instagram-account Cestmocro, met 1 miljoen volgers, een van de populairste nieuwskanalen onder jongeren.
Wat is Cestmocro?
Het kanaal kopieert nieuws van traditionele nieuwsmedia en publiceert daarnaast 'eigen nieuws' dat van sociale media afkomstig is. Aan het nieuws geven ze een eigen draai met de titel en de beschrijving. Wie er achter het account zitten is niet bekend. Verschillende media hebben Cestmocro benaderd, maar tot nu toe zonder reactie.
Dit is een van de punten van kritiek op Cestmocro. Daarnaast verschijnen er geregeld schokkende beelden op het kanaal en berichten die geplaatst worden kloppen niet altijd, schrijft NOS. En omdat reacties bij posts niet gemodereerd worden, staan er veel haatreacties en soms ook complottheorieën onder berichten.
Hoe bericht Cestmocro over Israël en de Palestijnen?
Sinds de aanslagen van Hamas in Israël kiest het kanaal vrij duidelijk voor het Palestijnse perspectief. Er is bijvoorbeeld geen enkel bericht op het kanaal te vinden over de terreur van Hamas in Israël. De berichten gaan vooral over het lijden van de Palestijnen. De Volkskrant schrijft dat de volgers van Cestmocro aangeven dat ze het Palestijnse perspectief in de reguliere media missen. Onder de berichten staan vaak felle reacties, pro-Palestijns en soms zelfs antisemitisch.
Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) beschuldigt Cestmocro van aanzetten tot haat en geweld tegen Joden en heeft op 25 oktober aangifte gedaan tegen de beheerder van Cestmocro. CIDI wil onder andere dat het account offline gehaald wordt. Cestmocro heeft gereageerd dat ze nooit aangezet hebben tot Jodenhaat en dat ze opkomen voor de Palestijnse burgers.
Lees ook het artikel dat we eerder schreven over nepnieuws:
Dit is de discussie
Hoe betrouwbaar is nieuws van sociale media?
Check je nieuws en nieuwsbron, voordat je iets als waarheid aanneemt, want niet alles is wat het lijkt. Daar weet Foeke Postma alles van. Hij is onderzoeker van Bellingcat, een netwerk van burger-onderzoeksjournalisten, en probeert nepnieuws te ontmaskeren. In Op1 (EO/WNL) laat hij een filmpje zien dat rondging op X en TikTok.
"Wat je ziet lijkt op heel erg veel vuur boven een stad. En het wordt in de media gebracht op X en TikTok als een aanval van Israël op Hamas. Wat je hier echt ziet is een viering van een jubileum van een voetbalclub in Algerije. Iets totaal anders. Dit is de desinformatie waar we al de hele tijd mee struggelen."
Veel mensen delen dus zonder dat ze het doorhebben nepnieuws, maar willen mensen eigenlijk wel weten dat het nep is? Journalist Rob Wijnberg heeft de hoop dat mensen uiteindelijk wel de waarheid willen weten. Maar hij maakt zich ook zorgen.
"Ons publieke debat is op zoveel manieren gepolariseerd. Er is wantrouwen richting de wetenschap, er is wantrouwen richting de journalistiek, er is ook wantrouwen richting politici. Iedereen trekt zich op die manier terug in zijn eigen waarheid, de waarheid die voor hen uitkomt. Dat is een hele zorgelijke ontwikkeling."
"Maar ik houd nog steeds wel de hoop en ook het geloof dat mensen uiteindelijk wel degelijk willen weten hoe dingen in elkaar steken. Om zo een democratische samenleving die niet zonder waarheid kan, laten we daar duidelijk over zijn, mogelijk te maken. Als je dat geloof niet hebt, dan kunnen we hier met z'n allen stoppen."
Ook schrijfster Lale Gül maakt zich zorgen over mensen die zich steeds meer terugtrekken in hun eigen bubbel. Zij ziet dit heel sterk bij het Instagram-account Cestmocro. Veel mensen in haar omgeving gebruiken dit account als nieuwsbron over de oorlog tussen Hamas en Israël.
"Mijn eigen zusje stuurt meermaals per week een artikel van hen door. Daar wind ik me heel erg over op, omdat het vaak niet klopt. Het zijn halve waarheden, vaak ook feitelijke onjuistheden. Er wordt heel veel context weggelaten. Zij hebben er baat bij dat mensen zich ergens over opwinden. Hun berichtgeving is ook altijd in chocoladeletters en met spectaculaire foto's. Ze presenteren zich als een journalistieke pagina, alleen dat zijn ze gewoon niet."
Een zo'n Instagram-post van Cestmocro laat zingende Israëlische soldaten zien, de kop: 'Israëlische soldaten vieren hun genocide'. Maar als je de tekst vertaalt uit het Hebreeuws, blijkt volgens Gül dat er absoluut geen genocide wordt gevierd, het is een lied om de militairen moreel te steunen. Dit is volgens haar een van de vele voorbeelden op het account van fake news.
Cestmocro is ook populair omdat het simpel en gratis is, denkt Gül. Mensen hebben volgens haar geen zin om te betalen voor kwalitatieve media. Deels ook omdat ze niet geïnteresseerd zijn in langere artikelen. Want veel personen willen uiteindelijk een bevestiging van hun eigen wereldbeeld.
"Mensen vinden het fijn als zij ideeën hebben en dat dat elke keer bevestigd lijkt te worden. Mensen vinden bijvoorbeeld nuances en grijs gebied ook helemaal niet fijn. Ze hebben in hun hoofd: dit is goed, dit is kwaad. En: ik ben pro-Palestina, dus deze video zal wel waar zijn. Mensen willen het heel graag plat slaan. En dat geeft ze dan rust in hun hoofd, dat het zwart en wit is, David en Goliath."
Wat denk jij?
Volg jij Cestmocro en waarom?
15 december 2023 · 22:06
Volgens mij is de EO zelf hard op weg om Cestmocro in te halen. Halfgare journalistiek en halfgare gasten aan tafel die beweren dat antisemitisme gelijk staat aan de moslimidentiteit is zorgwekkend. Vergeet niet dat voordat Moslims hier kwamen antisemitisme hier is geboren. Toen leefden joden en moslims vredig naast elkaar ook in Palestina. 🇵🇸 misschien moet de EO handen in eigen boezem steken en de ultra orthodoxe redactieleden een lesje wereldgeschiedenis gunnen.
- ah
ahmed_best_1997
22 maart 2024 · 20:04
"Mijn eigen zusje stuurt meermaals per week een artikel van hen door. Daar wind ik me heel erg over op, omdat het vaak niet klopt. Het zijn halve waarheden, vaak ook feitelijke onjuistheden.". Waarom worden er geen voorbeelden gegeven van Cestmocro die de halve waarheden of misinformatie plaatst waar Lale het over heeft? ""Wat je ziet lijkt op heel erg veel vuur boven een stad. En het wordt in de media gebracht op X en TikTok als een aanval van Israël op Hamas. Wat je hier echt ziet is een viering van een jubileum van een voetbalclub in Algerije. Iets totaal anders. Dit is de desinformatie waar we al de hele tijd mee struggelen."" Waarom is het enige concrete voorbeeld een voorbeeld van X en Tiktok? Dit artikel gaat over Cestmocro. Ik sluit me aan bij de andere reactie hiernaast, EO is bezig met halfgare journalistiek.
Meer zien en horen over dit onderwerp? Kijk de hele aflevering van Op1 (EO/WNL) terug op NPO Start!
