Een nieuwe start?
Verdient elke zedendelinquent een tweede kans?
21 augustus 2023 · 10:05
Update: 21 augustus 2023 · 13:50
In gesprek met
Esther van Fenema
Psychiater
"Dat betekent dat we als samenleving om de zoveel tijd rekening moeten houden met een nieuwe Anne Faber."
Sasha ter Hoeven
Reclasseringswerker
"Ik denk wel dat mensen een tweede kans verdienen, maar dat er er heel goed gekeken moet worden naar: oké, wat werkt dan?"
Jacqueline Kleijer
Pedagoog
"Zedenzaken zijn zo verschillend en vaak worden ze op één hoop gegooid."
In het kort
Bekende personen zoals acteur Thijs Römer en voetballer Desley Ubbink kwamen de afgelopen tijd vaak in het nieuws vanwege veroordelingen in zedenzaken. Mensen reageerden hier fel op. Maar is het niet gewoon normaal om iemand die spijt heeft betuigd en zijn straf heeft uitgezeten een tweede kans te geven? Of is dat te riskant?
Wat denk jij?
Verdienen zedendelinquenten een tweede kans?
Dit is de situatie
Thijs Römer en Desley Ubbink
Er was de afgelopen weken veel aandacht voor zedenzaken. Zo werd acteur Thijs Römer veroordeeld voor online misbruik van minderjarige meisjes. De NTR haalde een aflevering van de kinderserie Kamp Koekieloekie, waarin hij in een bijrolletje te zien was, offline.
Wat is er precies aan de hand met Thijs Römer?
De rechtbank in Assen vindt dat Römer schuldig is aan het verleiden van de meisjes en het verwerven van kinderporno, tussen november 2015 en november 2017. Volgens de rechtbank voerde de acteur seksgesprekken met de toen nog minderjarige meisjes en gaf hij ze tips over hoe ze zichzelf moesten vingeren. Dat blijkt uit screenshots van gesprekken met de slachtoffers.
Voetbalclub FC Emmen kreeg onlangs ook veel kritiek, omdat de club Desley Ubbink verwelkomde, een voetballer die in 2015 veroordeeld werd voor seks met een 14-jarig meisje. Hij was toen zelf 20 jaar. Supporters riepen op om de inmiddels 30-jarige Ubbink te verbannen, en het leidde tot de nodige discussies op social media.
Wat is er precies aan de hand met Desley Ubbink?
Het slachtoffer schreef in een verklaring dat ze bang was voor Ubbink en dat de seks haar werd opgedrongen.
Horen rechtszaken als deze, waar heel gevoelige onderwerpen worden behandeld, zoals misbruik, überhaupt die wel thuis op social media? Daar schreven we eerder een artikel over dat je hier kan lezen.
Dit is de discussie
Tweede kans
Door deze zaken rijst de vraag: hoe gaan we in ons land om met zedendelinquenten? Verdienen ze een tweede kans, of hebben ze die door hun misdaad verkeken?
Jacqueline Kleijer denkt dat het antwoord niet zo eenzijdig is, omdat zedenzaken vaak ontzettend van elkaar verschillen, al worden ze vaak wel op één hoop gegooid.
"Dus hele ernstige zedenzaken worden vaak gelijkgetrokken met een zaak die ook wel ernstige gevolgen kan hebben, maar die bijvoorbeeld een andere insteek heeft."
Als voorbeeld noemt ze de zaak met Bilal Wahib. De toen 22-jarige acteur en rapper vroeg een 12-jarig jongetje tijdens een livestream op Instagram of hij zijn geslachtsdeel wilde laten zien, in ruil voor 17.000 euro. De jongen ging daarop in, maar volgens Wahib ging het om een grapje.
Wahib werd door verschillende organisaties en radiostations geboycot. Op social media kreeg hij veel haat. Het Openbaar Ministerie seponeerde zijn zaak, al was er wel sprake van een strafbaar feit. Dit gebeurde omdat justitie van mening was dat het ging om "een volstrekt misplaatste actie".
"Wahib had eigenlijk niet als intentie om online misbruik te plegen. Het was eigenlijk een grapje. Maar de consequenties waren heel heftig. En dat was helemaal niet oké. Maar de publieke opinie die gaat vrij snel heel hoog. En ja, dat vind ik een spannende ontwikkeling."
Reclasseringswerker Sasha ter Hoeven is in principe is voorstander van een tweede kans voor iedereen. Ook omdat daders van seksueel misbruik over het algemeen niet zo snel in herhaling vallen.
"Ik denk wel dat mensen een tweede kans verdienen. Maar ik denk dat er heel goed gekeken moet worden naar: oké, wat werkt dan? Bij sommige mensen, zoals mensen die tbs hebben, kun je zeggen: bij deze persoon lukt het niet met de behandeling. Maar in zijn algemeenheid zijn zedendaders een groep die eigenlijk geen hoog recidivecijfer heeft. 10 tot 15 % recidiveert binnen vijf jaar. Als je kijkt naar vermogens- of geweldsdelicten is dat veel hoger. 85% van de zedendaders die wij binnenkrijgen is first offender."
Seksueel misdadigers vormen geen 'homogene' groep, legt Ter Hoeven uit. Het zijn allemaal individuen, die daarom ook ieder op een andere manier benaderd moeten worden. De reclassering maakt als iemand binnenkomt dan ook bij iedereen een gedetailleerde analyse van het misdrijf. Daarna volgt een zorgvuldige inschatting van het risico, om te bepalen welke aspecten extra aandacht verdienen. Op basis hiervan wordt een plan opgesteld, waarbij de reclassering ook contact opneemt met slachtoffers om eventuele wensen te bespreken.
Hier wordt door de reclassering op gelet als er gekeken wordt naar de kans op herhaling
Maar, zegt ze ook: hoe erg de reclassering zal proberen om het risico op terugval te verkleinen, helemaal nul wordt het nooit, tenzij je iemand levenslang opsluit.
"We kunnen risico's niet helemaal uitsluiten. Ook Michael P. is eerst ergens begonnen. Dus daar haal je niet dat risico mee weg, niet helemaal. En inderdaad, onderzoek is feilbaar. Alles is feilbaar, wat dat betreft. Maar daarom is het goed om te kijken naar wat vanuit de wetenschap, daar werken we vanuit de reclassering mee samen, om te kijken naar wat de onderwerpen zijn waar we echt moeten laten."
Esther van Fenema behandelt als psychiater ook mensen die zedendelicten hebben gepleegd en deelt de mening van Kleijer dat het belangrijk is om niet iedereen over één kam te scheren. Maar als het gaat om tweede kansen, is ze voorzichtig als het gaat om ernstige misdrijven, zoals bijvoorbeeld de verkrachting en moord op Anne Faber.
"Ik vind dat in deze samenleving ook wel een ingewikkeld onderwerp. We gunnen iedereen een tweede kans en dat is heel makkelijk om te zeggen in een maakbare samenleving. Je realiseren wat daar de consequentie van kan zijn, dat doen we toch wat minder goed met elkaar. Als we tweede kansen geven, dan moeten we rekening houden met een Anne Faber zo af en toe. Dat hoor ik dan niet."
En analyses, zoals die Ter Hoeven omschrijft, zijn altijd feilbaar, geeft ze aan. Mentale problemen zijn niet te zien op een foto.
"Dit soort aandoeningen, zoals ik het toch ook noem, zijn lastig te vervolgen met bloedonderzoek of MRI's. Daarmee kun je lastig zien of iemand beter is, genezen is of niet. Dus het onderzoek blijft op een bepaalde manier toch feilbaar. De vraag is of we dat risico als samenleving willen nemen, dat daar weer ernstige delicten uit voortkomen in bepaalde gevallen."
Wat denk jij?
Hoe moet er omgegaan worden met zedendelinquenten?
Luister hier naar dit debat in de podcast van Dit is de Dag (EO):
De weergave van Spotify vereist jouw toestemming voor social media cookies.
Toestemmingen aanpassen